سیاره آینه‌ای عجیب، درخشان‌ترین دنیای شناخته شده در کیهان است

نزدیک به سه دهه از کشف اولین سیاره‌ی فراخورشیدی می‌گذرد. در طول سی سال گذشته، ستاره‌شناسان با استفاده از انواع تلسکوپ‌ها و ابزارهای زمینی و فضایی بیش از ۵۰۰۰ سیاره‌ی فراخورشیدی را کشف کرده‌اند. درجریان این فرآیند اکتشافی ثابت شد، کهکشان راه شیری خانه‌ی میلیاردها سیاره است. این سیاره‌ها در ابعاد و ویژگی‌های متنوعی در اطراف ستاره‌های متعدد وجود دارند؛ اما از این میان، تعداد کمی از پتانسیل لازم برای میزبانی از حیات، آن‌طور که روی زمین می‌شناسیم، برخوردار هستند.

پس از موج اولیه‌ی اکتشافات که به واسطه‌ی مأموریت‌های نقشه‌برداری ناسا مثل تلسکوپ فضایی کپلر و ماهواره‌ی نقشه‌برداری سیاره‌ی فراخورشیدی در حال گذار (TESS) انجام شد، ابزارهای نسل دوم مثل ماهواره‌ی کوچک چیاپس از اروپا به دنبال آشکار ساختن ماهیت این سیاره‌های کشف‌شده هستند. ابزار چیاپس که کمتر از سه سال پیش با موشک سایوز به فضا پرتاب شد، به دیدگاه‌های ارزشمندی درباره‌ی سیاره‌های فراخورشیدی دست یافته است.

روز دوشنبه، دانشمندان اروپایی در مجله‌ی نجوم و اخترفیزیک، درباره‌ی یکی از دنیاهای فراخورشیدی با آلبدو یا ضریب انعکاس بسیار بالا به نام LTT9779 b، توضیحاتی را منتشر کردند. ضریب انعکاس به مقدار نور بازتابی از سطح یک سیاره به داخل فضا گفته می‌شود. برای مثال زمین نزدیک به ۳۰ درصد از نور دریافتی خورشید را به داخل فضا منعکس می‌کند در حالی که این مقدار برای زهره به دلیل ابرهای ضخیم، به ۷۵ درصد می‌رسد.

سیاره‌ی LTT9779 b که در اطراف ستاره‌ای به اندازه‌ی خورشید، در فاصله‌ی حدود ۲۶۰ سال نوری از زمین قرار دارد، با ضریب انعکاس ۸۰ درصد، حتی از زهره هم بازتابی‌تر است. سوال بزرگ برای دانشمندان این است که این سیاره چگونه می‌تواند نور زیادی را بازتاب دهد؛ زیرا آن‌قدر داغ است که نباید هیچ ابری داشته باشد. حرارت بسیار بالای سیاره ناشی از فاصله‌ی بسیار نزدیک به ستاره‌اش است؛ به‌گونه‌ای که هر ۱۹ ساعت یک‌بار مدارش را تکمیل می‌کند.

این سیاره‌ی جهنمی شعاعی کمی بزرگ‌تر از نپتون (۴٫۷ برابر زمین) دارد و دمای سطحی‌اش به نزدیک ۲۰۰۰ درجه‌ی سانتی‌گراد می‌رسد. بر اساس مشاهدات سیاره‌های فراخورشیدی دیگر، ستاره‌شناس‌ها از کشف دنیایی هم‌اندازه‌ با نپتون در نزدیکی ستاره‌ی میزبان، شگفت‌زده شدند. در گذشته، تنها دنیاهای بزرگ هم‌اندازه با مشتری یا دنیاهای کوچک‌تر در نزدیکی ستاره‌های والدشان کشف شده‌ بودند.

ماهواره‌ی چیاپس سیاره را درحالی که از پشت ستاره‌ی خود می‌گذشت، در ۱۰ موقعیت مختلف رصد کرد. درطول این گذرها، تلسکوپ نور ترکیبی ساطع‌شده از ستاره و سیاره را اندازه‌گیری کرد تا تفاوت آن‌ها را مشاهده کند و به روشنایی ذاتی LTT9779 b پی ببرد.

دانشمندان براساس رصدها بدین نتیجه رسیدند که سیاره‌ی مورد بحث باید به‌عنوان غول گازی حیاتش را آغاز کرده باشد؛ اما درطول زمان جرم خود را از دست داده است. این جهان باید جوی متشکل از مواد سیلیکاتی مانند شیشه و تیتانیوم داشته باشد؛ درنتیجه به‌طور موثر دارای ترکیبی آینه‌مانند است. بااین‌حال در دمای سطحی دو هزار درجه‌ی سانتی‌گراد، هیچ ابری نباید وجود داشته باشد؛ حتی ابرهایی که از فلز و شیشه ساخته شده‌اند.

ویوین پارمنتیه، پژوهشگر در رصدخانه کوت دازور فرانسه و نویسنده‌ی اصلی مقاله می‌گوید: «این مسئله واقعا یک معما بود تا آنکه متوجه شدیم باید تشکیل ابر را مانند فرایند بخارگرفتن حمام پس از دوش آب گرم درنظر بگیریم. برای بخاردادن به حمام، یا می‌توانید هوا را آن‌قدر سرد کنید تا بخار آب به قطرات آب تبدیل شود یا می‌توانید آب داغ را آن‌قدر جاری نگه دارید تا ابرها به‌وجود بیایند؛ زیرا هوا چنان از بخار اشباع شده است که دیگر نمی‌تواند آن را در خود نگه دارد.»

در مورد LTT9779 b، سیاره می‌تواند ابرهای فلزی تشکیل دهد؛ زیرا جو از سیلیکات و بخارات فلزی بیش از حد اشباع شده است. این اتفاق بدین معنی است که به‌معنای واقعی کلمه، باران تیتانیوم بر سر این جهان عجیب‌وغریب می‌بارد.

اگر سایر تلسکوپ‌های فضایی مثل هابل یا جیمز وب مشاهدات مشابهی درباره‌ی سیاره‌ی LTT9779 b و جو آن انجام دهند، می‌توان اطلاعات بیشتری درباره‌ی این جسم جدید براق به‌دست آورد.