هند تاریخ‌ساز شد؛ چاندرایان ۳ اولین فضاپیمای فاتح قطب جنوب ماه است
فضاپیمای چاندرایان ۳ امروز چهارشنبه در ساعت ۱۶:۰۲ به وقت ایران پس از ۱۹ دقیقه نزول کنترل‌شده از مدار ماه، در نزدیکی منطقه قطب جنوب قمری فرود آمد. هند اکنون با این موفقیت پس از ایالات متحده، اتحاد جماهیر شوروی و چین به چهارمین کشوری تبدیل شده است که توانسته فرود نرم موفقیتآمیز روی ماه انجام دهد.
پخش زنده‌ی سازمان پژوهش‌های فضایی هند (ایسرو) از کنترل ماموریت، صحنه‌های شادی اعضای تیم چاندرایان ۳ را پس از فرود موفقیتآمیز آن به نمایش گذاشت. نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند لحظاتی پس از فرود فضاپیما اعلام کرد که «هند روی ماه است.»
ماه‌نشین ماموریت با نام ویکرام در نزدیکی محوطه‌ی اصلی فرود در ۶۹٫۳۷ درجه عرض جنوبی و ۳۲٫۳۵ درجه طول شرقی، در نزدیکی دهانه منزینوس روی ماه نشست. فرود فضاپیما تحت پشتیبانی ایستگاه ردیابی فضای دوردست ایسترک در استرالیا قرار داشت.
فرود چاندرایان ۳ در بالاترین عرض جغرافیایی نسبت به محل فرود تمام فضاپیماهایی که در گذشته به صورت نرم روی ماه فرود آمده بودند، انجام شد. این موفقیت پس از تلاش ناموفق هند برای فرود روی ماه در سال ۲۰۱۹ با ماموریت چاندرایان ۲ به‌دست می‌آید. فتح قطب جنوب ماه به‌دست هند همچنین دو روز پس از آن به‌وقوع می‌پیوندد که فضاپیمای لونا ۲۵ روسیه حین مانور مداری دراثر نقص فنی روی ماه سقوط کرد.
ماه‌نشین ویکرام حامل ماه‌نورد ۶ چرخه‌ای کوچک با وزن ۲۶ کیلوگرم به نام پراگیان است. این ماه‌نورد که انتظار می‌رود تا چند ساعت دیگر از ماه‌نشین خارج شود، قصد دارد عملیات ماه‌پیمایی را در سطح قمری آزمایش کند.
چاندرایان ۳ ماموریتی عمدتا آزمایشی برای آزمودن فناوری فرود روی ماه است. بااین‌حال، ماه‌نشین و ماه‌نورد تعدادی محموله را برای انجام برخی آزمایش‌های علمی در محل حمل می‌کنند. ابزارهای ویکرام عبارت‌اند از پروب لانگمویر برای اندازه‌گیری چگالی پلاسما در نزدیکی سطح ماه، ابزار اندازه‌گیری خواص حرارتی سطح ماه تا عمق ۱۰ سانتی‌متر، ابزار تشخیص فعالیت لرزه‌ای ماه و آرایه بازتابنده لیزری غیرفعال که از سوی ناسا ارائه شده است.
پراگیان نیز به یک طیف‌سنج پرتو ایکس ذرات آلفا و طیف‌سنج فروشکست القایی لیزری برای ارزیابی ترکیب شیمیایی و کانی‌شناسی سطح ماه مجهز است.
هردو فضاپیما در تقریبا ۱۲ روز باقی‌مانده از حضور خورشید در آسمان ماه، مشغول انجام فعالیت‌ها و آزمایش‌ها خواهند بود. انتظار نمی‌رود هیچ‌کدام از آن‌ها در شبانگاه سرد قمری که درطول آن دما تا حدود منفی ۱۳۰ درجه‌ی سانتی‌گراد کاهش می‌یابد، زنده بمانند.
چاندرایان ۳ اواخر ماه تیر برفراز موشک LVM-3 از مرکز فضایی ساتیش داوان به مدار اولیه‌ای بسیار بیضوی پرتاب شد و سفری یک‌ماهه را به سمت ماه آغاز کرد. فضاپیما ۵ اوت (۱۴ مرداد) به مداری بیضوی به دور ماه وارد شد و از آنجا شروع به کاهش مدار خود تا مسیری دایره‌ای و کم‌ارتفاع کرد تا برای فرود آماده شود.
ایسرو با استفاده از تصاویر پروضوح و داده‌های مدارگرد چاندرایان ۲ و مدارگرد شناسایی ماه ناسا، محل فرود اصلی چاندرایان ۳ را انتخاب کرد. تلاش برای نشاندن ماه‌نشین چاندرایان ۲ روی ماه در سال ۲۰۱۹ به‌دلیل انباشتگی خطاهای نرم‌افزاری به فرود سخت منتهی شد.
تازه‌ترین ماموریت قمری چین در بحبوحه‌ی علاقه‌ی دوباره به ماه، به‌ویژه در اطراف منطقه قطب جنوب قمری که میزبان منابع بالقوه آب یخ‌زده است، انجام می‌شود. در طول چند سال اخیر، تلاش‌های متعدد شرکت‌ها و سازمان‌های فضایی برای فرود در قطب جنوب ماه با شکست مواجه شده بود. اما اکنون به لطف موفقیت هندی‌ها، این طلسم ناکامی سرانجام شکسته است.
لونا ۹ از اتحاد جماهیر شوروی اولین فضاپیمایی بود که در فوریه ۱۹۶۶ فرود نرم روی ماه انجام داد و تصاویری را به زمین مخابره کرد. ایالات متحده این موفقیت را در ژوئن همان سال با کاوشگر سرویر تکرار کرد و در ژوئیه ۱۹۶۹، نیل آرمسترانگ و باز آلدرین را در منطقه‌ی دریای آسایش فرود آورد. پس از اتمام برنامه آپولو از طرف آمریکا و انجام ماموریت لونا ۲۴ از طرف شوروی، ماه برای ده‌ها سال به فراموشی سپرده شد تا آنکه چین اولین فرود قمری خود را با ماموریت چانگ‌ای ۳ در سال ۲۰۱۳ انجام داد.
کشورهای و نهادهاص خصوصی بیشتری به‌زودی به جمع کاوشگران جدید ماه افزوده خواهند شد. ژاپن قصد دارد بامداد شنبه ۴ شهریور در ساعت ۰۴:۰۴ ماموریت SLIM را برفراز موشک H-IIA از مرکز فضایی تانگاشیما پرتاب کند. اینتوئتیو ماشینز و استروباتیک، شرکت‌های خصوصی آمریکایی نیز احتمالا تا پیش از پایان سال، ماه‌نشین‌های خود را به‌عنوان بخشی از برنامه خدمات محموله قمری تجاری ناسا (CLPS) پرتاب خواهند کرد.
سپس در سال ۲۰۲۴، چین قصد دارد با ماموریت چانگ‌ای ۶، نخستین نمونه‌ها از سمت پنهان ماه را به زمین بیاورد. سال بعد همچنین شاهد انجام ماموریت‌های بیشتری از برنامه CLPS خواهیم بود.
نظرات