چرا ماه گاهی‌اوقات در طول روز هم دیده می‌شود؟

برخی از مردم دراین‌باره سردرگم هستند که چرا گاهی‌اوقات ماه در طول روز هم دیده می‌شود. حتی برخی فکر می‌کنند این رفتار جدیدی از ماه است. برای مثال، اخیراً یکی از نظریه‌پردازان توطئه در توییتر نوشت: «ماه کامل در وسط روز ظاهر شده و قرار نبود چنین اتفاقی بیفتد.» این پست توجه بسیاری از کاربران را به خود جلب کرد که آن‌ها نیز موافق بودند آسمان دچار مشکل شده است.

ماه، اگرچه در هنگام شب به‌دلیل فقدان نور رقیب درخشان‌تر به‌نظر می‌رسد، همیشه در طول روز قابل مشاهده بوده است؛ هرچند برای چند روز در حوالی ماه نو به‌دلیل رقابت با نور پراکنده‌ی خورشید دیده نمی‌شود. نگاهی سریع به مدار ماه که چرخش زمین را نشان می‌دهد، باید همه‌چیز را به‌خوبی آشکار کند.

پس از خورشید، ماه درخشان‌ترین جرم آسمانی است که می‌توانیم ببینیم. اما ماه همیشه در طول روز قابل مشاهده نیست. این امر به علت اتمسفر زمین و چرخه مداری ماهواره طبیعی ما است. اگر سیاره ما اتمسفر نداشت، ماه همیشه از روی زمین دیده می‌شد.

درهمین‌حال، فازهای ماه به این معنا است که وقتی ماه بین زمین و خورشید حرکت می‌کند (مثلا در جریان مرحله ماه نو) سمت درخشان ماه از ما دور می‌شود و سمت تاریک ماه رو به زمین است و اساسا از روی زمین نمی‌توانیم آن را ببینیم.

ادوارد گوینان، استاد نجوم و اخترفیزیک در دانشگاه ویلانوا در گفتگو با لایوساینس می‌گوید ذرات گاز موجود در اتمسفر زمین (عمدتاً نیتروژن و اکسیژن) نوری را که طول موج کوتاهی دارد (مانند نور بنفش و آبی) پراکنده می‌کنند. این پراکندگی که شامل جذب و انتشار مجدد نور در جهتی متفاوت است، به آسمان رنگی آبی می‌دهد. برای اینکه ماه در طول روز قابل مشاهده باشد، باید بر نور پراکنده‌شده‌ای که از سمت خورشید می‌آید، غلبه کند.

ستاره‌هایی که از روی زمین قابل مشاهده هستند، میلیون‌ها میلیارد بار کم نورتر از خورشید و میلیون‌ها بار کم نورتر از ماه هستند. نور ساطع‌شده از خورشید در آسمان ما به‌قدری درخشان است که اغلب در طول روز بر نور ستاره‌ها غلبه می‌کند، اما گاهی نمی‌تواند نور منعکس‌شده از ماه را پنهان کند.

ستاره‌شناسان از درخشندگی سطحی برای سنجش روشنایی ظاهری اجرام آسمانی مانند کهکشان‌ها یا سحابی‌ها استفاده می‌کنند. بدین منظور، آن‌ها میزان نوری که اجرام از یک ناحیه از آسمان شب ساطع می‌کنند، اندازه می‌گیرند (میزان درخشندگی جسم بر واحد مساحت آن). ازآنجاکه ماه نسبت‌به ستاره‌ها، به زمین نزدیک‌تر است، درخشندگی سطحی آن بیشتر از درخشندگی سطحی آسمان است، به این معنا که می‌توانیم به‌راحتی در طول روز آن را ببینیم.

رؤیت‌پذیری ماه در طول روز همچنین تحت‌تأثیر عوامل دیگری مانند فصول، فاز فعلی ماه و میزان شفاف بودن آسمان در هر روز خاص قرار دارد.

ماه به‌طور متوسط ۲۵ روز از ماه در طول سال، در روشنایی روز قابل مشاهده است. پنج روز دیگر حدود فاز ماه نو و ماه کامل است. در نزدیکی مرحله ماه نو، ماه آن‌قدر به خورشید نزدیک است که دیده نمی‌شود. وقتی ماه نزدیک مرحله ماه کامل باشد، فقط در شب قابل مشاهده است، زیرا با غروب خورشید، ماه طلوع می‌کند و با طلوع خورشید غروب می‌کند.

تنها روزی که ماه برای مدتی همراه با خورشید در آسمان نیست، روز ماه کامل است. در این روز، وقتی خورشید غروب می‌کند، ماه طلوع می‌کند و وقتی خورشید طلوع می‌کند، ماه غروب می‌کند.

ماه هر روز به مدت ۱۲ ساعت بالای خط افق قرار دارد، اما ممکن است همیشه در ساعات روشنایی روز دیده نشود. برای مثال، در زمستان که روزها در عرض‌های جغرافیایی میانی کوتاه‌تر است، ماه زمان کوتاه‌تری برای دیده‌شدن در طول روز دارد.

یکی دیگر از پدیده‌هایی که بر رویت‌پذیری ماه تأثیر می‌گذارد، «زمین‌تاب» است. در جریان مرحله‌ی هلال، وقتی ماه از نظر زاویه به خورشید نزدیک است، می‌توانید قسمت تاریک ماه را ببینید که قاعدتاً به‌خاطر نور درخشان نباید آن را ببینید. اما در این حالت، بخش تاریک ماه نور منعکس‌شده از زمین را می‌گیرد. بهترین زمان برای مشاهده این پدیده در مرحله هلال، یعنی سه یا چهار روز پس از ماه نو است.