یکی از درخشان‌ترین ستارگان آسمان سه‌شنبه برای مدتی کوتاه ناپدید خواهد شد

یک رویداد نجومی نادر روز سه‌شنبه ۱۳ دسامبر (۲۱ آذر) برای برخی از قسمت‌های جهان به‌طرز بی‌نقص رویت‌پذیر خواهد بود. در آن روز، یک سیارک از مقابل ستاره‌ی ابط‌الجوزا می‌گذرد و در رویدادی که با عنوان «اختفا» شناخته می‌شود، این ابرغول سرخ را از زاویه‌ی دید ما به‌مدت ۱۵ ثانیه مسدود می‌کند.

سیارک یادشده که با نام «لیونا ۳۱۹» شناخته می‌شود، یکی از اجرام کمربند سیارکی است که بین مریخ و مشتری به دور خورشید می‌چرخد. لیونا ۳۱۹ تقریبا شبیه تخم‌مرغ است و ابعادی درحدود ۸۸ در ۵۵ کیلومتر دارد.

وقوع رویداد اختفا برای یک ستاره‌ی شناخته‌شده و درخشان، اتفاقی غیرمعمول است. ابط‌الجوزا معمولا دهمین ستاره‌ی درخشان در آسمان شب است و از همین‌رو پنهان‌شدن کوتاه‌مدت آن، «فرصتی استثنایی و منحصربه‌فرد» را برای مطالعه‌ی فوتوسفر یا لایه‌ی مرئی ستاره که بیشتر انرژی از آن ساطع می‌شود، دراختیار اخترشناسان قرار خواهد داد.

بااین‌حال، اختفای پیش‌رو فقط در طول یک مسیر باریک که از مرکز مکزیک به سمت شرق تا جنوب ایالت فلوریدای آمریکا امتداد دارد، مشاهده‌پذیر خواهد بود. پس از گذر از اقیانوس اطلس، ساکنان جنوب اروپا و اوراسیا می‌توانند رویداد را رصد کنند. کسانی که در امتداد این مسیر قرار دارند، می‌توانند بدون دوربین دوچشمی یا تلسکوپ، اختفا را رصد کنند. بااین‌حال استفاده از ابزار می‌توانند به دیدن رویداد نادر کمک کند.

مسیر رویت اختفا درست از کنار مرزهای شمال غربی ایران می‌گذرد؛ درنتیجه احتمالا برخی از ساکنان شمالی‌ترین بخش‌های استان‌های اردبیل و آذربایجان غربی بتوانند رویداد را رصد کنند. نقشه‌ی تعاملی از مسیر رویت‌پذیر اختفا در این نشانی در دسترس است.

مشاهده‌پذیری محدود اختفا بدین معنی است که بسیاری از ساکنان زمین قادر به رصد آن نخواهند بود. بااین‌حال، خوشبختانه پروژه تلسکوپ مجازی رم در ایتالیا از ساعت ۰۴:۳۰ بامداد سه‌شنبه به وقت ایران، پخش زنده‌ی رایگان رویداد را آغاز خواهد کرد. خود اختفا اندکی بعد در ساعت ۰۴:۴۷ به وقت ایران رخ خواهد داد. بااین‌حال، با اصلاح مدار لیونا این زمان ممکن است چند دقیقه تغییر کند.

برای یافتن ابط‌الجوزا از نیم‌کره‌ی شمالی در ماه دسامبر، تقریبا دو ساعت پس از غروب خورشید، با نگاه به سمت شرق، سه ستاره‌ی کمربند شکارچی شامل زتا شکارچی، اپسیلون جبار و دلتا شکارچی را درحال طلوع در آسمان خواهید دید. در سمت چپ آن‌ها، ابط‌الجوزا با دلتا شکارچی هم‌تراز خواهد بود.

ابط‌الجوزا یکی از بزرگ‌ترین ستارگان شناخته‌شده توسط ستاره‌شناسان و یکی از درخشان‌ترین ستارگان آسمان است. این ابرغول سرخ شانه‌ی چپ صورت فلکی شکارچی را تشکیل می‌دهد و به‌خاطر رنگ قرمزش متمایز است. ابط‌الجوزا در سال‌های اخیر موضوع مطالعات اخترشناسان بوده است؛ زیرا آن‌ها شاهده بوده‌اند که ستاره به‌طرز چشمگیر هم درخشان و هم کم‌نور می‌شود.

برخی از دانشمندان فکر می‌کنند که ابط‌الجوزا ممکن است درطول زندگی ما با رسیدن به مرحله‌ی ابرنواختر، منفجر شود. بااین‌حال،‌ برخی دیگر باور دارند که این ستاره هنوز ده‌ها هزار تا صدها هزار سال تا رسیدن به آن مرحله فاصله دارد.