پایان ماموریت اینجنیوتی؛ هلی‌کوپتر مریخی ناسا دیگر پرواز نخواهد کرد

پس از برخی گمانه‌زنی‌ها، ناسا پنجشنبه شب به وقت ایران در وب‌سایت خود تایید کرد که اینجنیوتی، هلی‌کوپتر تاریخ‌ساز مریخی‌اش پس از انجام ده‌ها پرواز رکوردشکن در طول سه سال گذشته در سیاره سرخ و نمایش عملکردی فراتر از تمام انتظارها، سرانجام به پایان ماموریت خود رسیده است.

هرچند اینجنیوتی در حالت ایستاده و در ارتباط با کنترل‌کنندگان زمینی قرار دارد، تصاویر آخرین پرواز آن در ۱۸ ژانویه که این هفته به زمین ارسال شد، نشان داد که هلی‌کوپتر در هنگام فرود دچار آسیب در یک یا چند پره‌ی خود شده است و دیگر قادر به پرواز نیست. این پایان غیرمنتظره، ماموریت پرافتخار اولین هواگرد به پرواز آمده در جهانی دیگر را به فصل آخر می‌رساند.

هلی‌کوپتر اینجنیوتی وقتی بیش از سه سال پیش به همراه مریخ‌نورد پرسویرنس به سیاره سرخ پرتاب شد، ماموریتی آزمایشی و چالشی برای مهندسان ناسا بود. آن‌ها می‌خواستند دریابند آیا می‌توانند دست به طراحی و ساخت وسیله‌ی نقلیه‌ای بزنند که قادر به پرواز کنترل‌شده در جهانی دیگر است یا خیر.

پرواز فراتر از زمین، به‌ویژه در سیاره مریخ که جو بسیار رقیقی با فشار کمتر از یک درصد فشار روی زمین دارد، ماموریتی بسیار دشوار بود. راهکاری که مهندسان ناسا بدان رسیدند، ساخت هلی‌کوپتری بسیار سبک با وزن زیر دو کیلوگرم و چهار پره بود. ناسا امید داشت که اینجنیوتی با انجام چند پرواز، داده‌های آزمایشی ارزشمندی ارائه دهد و درنهایت امکان‌پذیری فعالیت کاوشگران هوانورد را اثبات کند.

اما بعدا معلوم شد که اینجنیوتی پتانسیلی فراتر از انتظارها دارد. این هواگرد مریخی از زمان جداکردن خود از مریخ‌نورد پرسویرنس در فروردین ۱۴۰۰، ۷۲ مرتبه از روی مریخ برخاست و بیش از دو ساعت (به‌طور دقیق ۱۲۸٫۳ دقیقه) در هوای رقیق سیاره سرخ پرواز کرد. هلی‌کوپتر در طول این مدت، ۱۷ کیلومتر پرواز کرد و اکتشافات و پژوهش‌های علمی ارزشمندی را انجام داد. اینجنیوتی برای ناسا و آزمایشگاه پیش‌رانش جت، یکی از بزرگ‌ترین موفقیت‌ها در عرصه‌ی پروازهای فضایی در دهه‌ی جاری محسوب می‌شود.

بااین‌حال، هلی‌کوپتر مریخی به‌طور قابل انتظار در ماه‌های اخیر نشانه‌هایی از کهنگی را نشان داده بود. این پرنده‌ی کوچک شکننده نزدیک به سه سال در معرض جو خشن مریخ قرار داشت و محیط نامساعد سیاره سرخ، از تابش‌های آسیب‌رسان تا نوسانات گسترده‌ی دمایی را تجربه کرد.

یک هفته پیش، در جریان یک پرواز آزمایشی ساده، ناسا برای چند ساعت ارتباط خود را با اینجنیوتی از دست داد. در همین زمان بود که ظاهرا یکی از چهار پره‌ی هلی‌کوپتر شکست. اندکی بعد، کنترل‌کنندگان ماموریت با درخواست از مریخ‌نورد پرسویرنس برای گوش‌سپردن به سیگنالی از اینجونیتی، ارتباط با هلی‌کوپتر را بازیابی کردند.

اینجنیوتی پیش از واپسین پرواز خود، در ۷۱امین پروازش در اوایل ژانویه قرار بود مسافتی طولانی نزدیک به ۳۵۸ متر را بپیماید، به ارتفاع ۱۲ متری برسد و نزدیک به ۱۲۵ ثانیه در هوا معلق بماند. ناسا به‌دنبال تغییر موقعیت هلی‌کوپتر برای پروازهای آتی بود تا مناطق جدیدی از سطح مریخ را بررسی کند. بااین‌حال در طول آن پرواز، اینجنیوتی فرودی زودهنگام و برنامه‌ریزی‌نشده انجام داد.

اکنون هلی‌کوپتر تاریخ‌ساز ناسا به آخر خط رسیده است و دیگر پرواز نخواهد کرد. اما همان‌طور که «پرنده رایت ۱۹۰۳» بابت اولین پرواز پایدار و کنترل‌شده‌اش روی زمین به یاد آورده می‌شود، اینجنیوتی نیز تا ابد بابت نقش خود در امکان‌پذیر ساختن پرواز در جهان‌های فراتر از زمین در خاطر ما خواهد ماند.