با تازه‌ترین پرتاب موشک اتلس ۵، وابستگی آمریکا به موتورهای موشکی روسیه پایان یافت

ائتلاف پرتاب و راه‌اندازی روز سه‌شنبه یک محموله‌ی محرمانه‌ی نظامی آمریکایی را برای آخرین بار با موشک اتلس ۵ به مدار زمین پرتاب کرد و به وابستگی پنتاگون به موتورهای موشکی روسیه برای انجام ماموریت‌های امنیت ملی پایان داد. از این به بعد، برای پرتاب محموله‌های وزارت دفاع از پرتابگرهای کاملا آمریکایی استفاده خواهد شد.

موشک اتلس ۵ سه‌شنبه در ساعت ۱۴:۱۵ به وقت ایران، در قوی‌ترین پیکربندی خود با بهره‌گیری از موتور روسی RD-180 و پنج بوستر سوخت جامد جانبی، از پایگاه نیروی فضایی کیپ کاناورال در فلوریدا به هوا برخاست. این پرتاب، ۱۰۱امین پرواز موشک اتلس ۵ از زمان آغاز به‌کار در سال ۲۰۰۲ و ۵۸امین و آخرین ماموریت اتلس ۵ با محموله‌ی امنیت ملی ایالات متحده از سال ۲۰۰۷ بود.

پرتاب روز سه‌شنبه پایان دورانی بود که در دهه‌ی ۱۹۹۰ آغاز شد؛ وقتی دولت ایالات متحده به لاکهید مارتین، سازنده‌ی اصلی اتلس ۵ اجازه داد تا از موتورهای موشکی روسی در مرحله‌ی اول این موشک استفاده کند. در دهه‌ی اول پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، این احساس گسترده وجود داشت که ایالات متحده و سایر کشورهای غربی باید با روسیه شریک شوند تا کارمندان شاغل در بخش هوافضای این کشور را مشغول نگه دارند و از استخدام آن‌ها در کشورهایی نظیر ایران یا کره شمالی جلوگیری کنند.

درنهایت، نیروی هوایی آمریکا اتلس ۵ از لاکهید مارتین و موشک دلتا ۴ از بوئینگ را برای ساخت در سال ۱۹۹۸ انتخاب کرد. پس از پرتاب روز سه‌شنبه، همچنان ۱۵ موشک اتلس ۵ دیگر برای پرواز محموله‌های مشتریان تجاری و ناسا، عمدتا برای منظومه‌ی ماهواره‌ای کویپر آمازون و فضاپیمای سرنشین‌دار استارلاینر بوئینگ رزرو شده است. موشک دلتا ۴ چهل‌وپنجمین و آخرین پرتاب خود را در آوریل امسال انجام داد.

بوئینگ و لاکهید مارتین واحدهای موشکی خود را در سال ۲۰۰۶ ادغام کردند و یک سرمایه‌گذاری مشترک ۵۰-۵۰ به نام «ائتلاف پرتاب و راه‌اندازی» (ULA) تشکیل دادند. این شرکت تازه‌بنیان تا سال ۲۰۱۸ تنها پیمانکاری بود که تاییدیه‌ی حمل ماهواره‌های نظامی بزرگ ایالات متحده به مدار زمین را برعهده داشت تا آنکه در آن سال، اسپیس ایکس نیز شروع به پرتاب ماموریت‌های امنیت ملی کرد.

اسپیس ایکس در سال ۲۰۱۴ در اعتراض به تصمیم نیروی هوایی مبنی بر واگذاری قرارداد چند میلیارد دلاری به ULA به‌عنوان تنها پیمانکار برای تامین ۳۶ فروند موشک اتلس ۵ و دلتا ۴، در دادگاه طرح دعوی کرد. این شکایت بلافاصله پس از حمله‌ی اولیه روسیه به اوکراین و الحاق کریمه اتفاق افتاد؛ تهاجمی که موجب شد دولت آمریکا، مقام‌های برجسته‌ی دولت روسیه ازجمله دیمیتری راگوزین، معاون نخست‌وزیر وقت روسیه و مدیر پیشین آژانس فضایی روسیه را تحریم کند.

راگوزین در آن زمان تهدید کرد که صادرات موتورهای RD-180 برای ماموریت نظامی اتلس ۵ را متوقف خواهد کرد. این تهدید بلافاصله عملی نشد تا آنکه روسیه به‌دنبال تهاجم گسترده‌تر به اوکراین، سرانجام در سال ۲۰۲۲ صادرات موتور موشکی خود به ایالات متحده را متوقف کرد. در آن زمان، ULA از قبل تمام موتورهای مورد نیاز برای پرواز تمام موشک‌های اتلس ۵ باقی‌مانده را دراختیار داشت. این ممنوعیت بیشتر بر موشک آنتارس از نورثروپ گرومن تاثیر گذاشت که مانند اتلس ۵ از موتورهای روسی استفاده می‌کرد.

شکایت اسپیس ایکس، تهاجم نظامی اولیه‌ی روسیه به اوکراین در سال ۲۰۱۴ و تحریم‌های ناشی از آن، آغاز پایان موشک اتلس ۵ و استفاده‌ی ائتلاف پرتاب و راه‌اندازی از موتور روسی RD-180 را رقم زد.

با توجه به آنکه اتکای ارتش ایالات متحده به موتورهای موشکی روسیه دیگر از نظر سیاسی پذیرفتنی نبود و اسپیس ایکس نیز با موشکی کاملا آمریکایی و چندبارمصرف درحال آمادگی برای پرتاب ماهواره‌های نظامی با هزینه‌ی کمتر بود، ULA درسال ۲۰۱۵ از ساخت پرتابگری جدید به نام ولکان قنطورس خبر داد.

ارتش آمریکا قراردادهای پرتاب نظامی را رقابتی کرد و اسپیس ایکس توانست قراردادهای پرتاب ماهواره‌های ناوبری جی‌پی‌اس، سکوهای جاسوسی و سایر محموله‌های امنیت ملی را به‌دست آورد. در سال ۲۰۲۰، پنتاگون خرید انبوه ده‌ها پرتاب از ULA با موشک جدید ولکان و موشک‌های فالکون ۹ و فالکون هوی از اسپیس ایکس را اعلام کرد.

اما اولین پرتاب موشک ولکان با چند سال تاخیر مواجه شد که عمدتا ناشی از تحویل دیرهنگام موتور اصلی آن به نام BE-4 بود. این موتور ساخت بلو ارجین، شرکت هوافضای متعلق به جف بزوس است. درنتیجه‌ی این امر، نیروی فضایی که اکنون به‌جای نیروی هوایی عهده‌دار واگذاری قراردادهای پرتاب‌های فضایی است، سهم بیشتری از این قراردادها را به اسپیس ایکس واگذار کرد.

درهمین‌حال، بلو ارجین درحال نزدیک‌شدن به خط پایان ساخت موشک سنگین خود به نام نیوگلن است و احتمال دارد آن را برای اولین‌بار در اواخر سال جاری پرتاب کند. وقتی بلو ارجین مجموعه‌ای از پرتاب‌های موفق را با نیوگلن انجام دهد، واجد شرایط رقابت با ULA و اسپیس ایکس خواهد شد و آنگاه گزینه‌های پرتاب برای وزارت دفاع آمریکا بیش از همیشه افزایش خواهد یافت.