موشک حامل ماهواره‌های اینترنتی چین، مدار زمین را مملو از زباله‌های فضایی کرده است

مرحله‌ی فوقانی موشکی که سه‌شنبه‌ی گذشته، مجموعه‌ای از ماهواره‌های منظومه‌ی اینترنتی جدید چین را پرتاب کرد، پس از استقرار محموله‌اش در فضا متلاشی شد و میدانی از بقایا را که شامل دست‌کم ۷۰۰ جسم کوچک است، در یکی از مناطق پرازدحام مدار نزدیک زمین به‌وجود آورد.

فرماندهی فضایی ایالات متحده که اجسام واقع در مدار را با شبکه‌ای از رادارها و حسگرهای نوری ردیابی می‌کند، روز پنجشنبه انهدام موشک چینی را تایید کرد. فرماندهی فضایی درابتدا گفت این رویداد بیش از ۳۰۰ قطعه زباله‌ی فضایی قابل ردیابی را تولید کرده است. رادارهای زمینی نظامی قادر به ردیابی اجسام بزرگ‌تر از ۱۰ سانتی‌ هستند.

سپس اواخر پنجشنبه، لئولبز، شرکت تجاری فعال در زمینه‌ی نظارت بر مدار زمین، اعلام کرد که رادارهای آن‌ها دست‌کم ۷۰۰ جسم کوچک منتسب به موشک چینی را شناسایی کرده‌اند. به‌گفته‌ی لئولبز، تعداد قطعات باقی‌مانده در مدار ممکن است به بیش از ۹۰۰ عدد برسد.

مسئول تولید این حجم از زباله‌های فضایی، مرحله‌ی فوقانی موشک لانگ مارچ 6A است که روز سه‌شنبه به‌همراه اولین دسته‌ی ۱۸تایی از ماهواره‌های اینترنتی چین، از روی زمین برخاست. مرحله‌ی فوقانی موشک ظاهرا پس از قراردادن محموله‌ی خود در فضا، در مداری قطبی متلاشی شد.

در چنین ارتفاعی، دهه‌ها یا حتی قرن‌ها طول می‌کشد تا اثر ضعیف نیروی درگ، بقایا را به جو زمین بازگرداند. با کاهش ارتفاع این بقایا، مدارهایشان با مسیر حرکت ماهواره‌های اینترنتی اسپیس ایکس، ایستگاه فضایی بین‌المللی و سایر فضاپیماهای سرنشین‌دار و هزاران قطعه زباله‌ی فضایی دیگر تلاقی می‌کند و ماهواره‌های خصوصی و دولتی درمعرض خطر برخورد با آن‌ها قرار می‌گیرند.

میدان زباله‌ی جدید با نزدیک به هزار جسم، بقایای مداری تحت نظارت از سوی فرماندهی فضایی را که تعدادشان به تقریبا ۴۶هزار عدد می‌رسد، به‌طرز چشمگیر افزایش می‌دهد. براساس آماری که جاناتان مک‌داول، اخترفیزیکدان ناظر بر پرتاب‌های فضایی، گردآوری کرده است، زباله‌های تولیدشده دراثر انهدام موشک چینی، در بین پنج رویداد برتر تولید زباله از آغاز عصر فضا قرار می‌گیرد.

موشک کلاس متوسط لانگ مارچ 6A از زمان آغاز به‌کار در مارس ۲۰۲۲، هفت بار به فضا پرتاب شده است و سازمان‌های ردیاب ماهواره‌های نظامی و تجاری، چندین مرتبه فروپاشی مرحله‌ی فوقانی آن را گزارش کرده‌اند. در نوامبر ۲۰۲۲، مرحله‌ی فوقانی این موشک در مدار متلاشی شد و میدانی از بقایا را با بیش از ۵۰۰ جسم قابل ردیابی به‌وجود آورد.

شرکت‌های تجاری ردیاب ماهواره‌ای، پس از چند پرتاب دیگر لانگ مارچ 6A در سال جاری، میدان‌های زباله‌ی کوچک‌تری را مشاهده کردند.

آژانس فضایی اروپا در گزارش آماری محیط فضا، می‌گوید تاکنون بیش از ۶۴۰ شکست، انفجار، برخورد یا رویداد غیرعادی، به تکه‌تکه‌شدن فضاپیماها در مدار منجر شده است. درنتیجه، چنین اتفاقاتی اغلب رخ می‌دهند؛ اما مشخص نیست چه چیزی لانگ مارچ 6A را که سابقه‌ی پرواز نسبتا کمی دارد، تا این حد در برابر ایجاد زباله آسیب‌پذیر می‌کند.

پرتاب روز سه‌شنبه، اولین ماموریت برای استقرار شبکه‌ی اینترنتی ماهواره‌ای «هزار بادبان» بود. این منظومه درابتدا شامل ۱۲۹۶ ماهواره با امکان گسترش به بیش از ۱۴هزار فضاپیما خواهد بود. تکمیل چنین شبکه‌ای به پرتاب‌های متعددی نیاز دارد که برخی از آن‌ها احتمالا با لانگ مارچ 6A انجام خواهند شد. اگر فقط کسری از پرتاب‌های مورد نیاز برای ساخت منظومه‌ی هزار بادبان، به اندازه‌ی پرتاب اول زباله تولید کند، حجم بقایای موجود در مدار نزدیک زمین به‌طرز چشمگیر افزایش خواهد یافت.

چین به‌جز مورد اخیر، مسئول چندین حادثه‌ی تولید زباله فضایی دیگر بوده است. در سال ۲۰۰۷، این کشور یکی از فضاپیماهای خود را در آزمایش موشکی ضدماهواره منهدم کرد و یکی از بدترین رویدادهای تولید زباله‌ی فضایی را رقم زد. این حادثه، به شکل‌گیری بیش از سه‌هزار جسم قابل ردیابی و احتمالا بیش از ۱۵هزار جسم کوچک‌تر منجر شد.

علاوه‌براین، در چهار نوبت از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲، مرحله‌ی مرکزی موشک سنگین لانگ مارچ 5B به‌طرز خارج از کنترل به جو وارد شد و ساکنان زمین را درمعرض خطر ریزش آوار فضایی قرار داد.