کشف اقیانوس عظیم زیر سطح مریخ؛ آیا حیات درون سیاره سرخ پنهان شده است؟

ژئوفیزیکدانان از کشف اقیانوسی عظیم در زیر سطح سیاره مریخ که ممکن است پناهگاهی برای حیات باشد، خبر می‌دهند.

دانشمندان با بررسی داده‌های لرزه‌نگاری کاوشگر اینسایت ناسا، فضاپیمای رباتیک سطح‌نشین مریخ، به احتمال وجود مخزنی عظیم و زیرزمینی در این سیاره پی برده‌اند که حاوی مقدار زیادی آب مایع است. این اقیانوس حاوی آب کافی برای پوشاندن کل سیاره است، با این حال، مخزن در عمق بسیار زیادی قرار دارد و با هیچ روش شناخته‌شده‌ای دسترس‌پذیر نیست.

مخزن آب در لایه‌ای از سنگ‌های شکسته قرار دارد و در عمق ۱۱٫۵ تا ۲۰ کیلومتری زیر پوسته‌ی خارجی مریخ، محبوس شده است. برای دستیابی به آن، به سطحی بسیار پیچیده از عملیات حفاری نیاز است که تاکنون در زمین هم انجام نشده است.

اما کاشفان اقیانوس مریخی باور دارند که اگر روزی انسان‌ها به آب پنهان مریخ دسترسی پیدا کنند، این مخزن می‌تواند مکانی نویدبخش برای جستجوی حیات باشد.

مانگا افزود: «ما هیچ مدرکی برای وجود حیات روی مریخ پیدا نکرده‌ایم، اما حداقل مکانی را یافته‌ایم که در اصل، باید از توانایی حفظ حیات برخوردار باشد.»

کانال‌های رودخانه‌های خشک‌شده، دلتاها و بسترهای دریاچه‌ای که در سطح مریخ پراکنده‌ هستند، شواهدی را به دانشمندان ارائه می‌دهند که نشان می‌دهد زمانی در سطح این سیاره‌ی خشک، آب فراوانی وجود داشته است. اما حدود ۳٫۵ میلیارد سال پیش، تغییری ناگهانی در اقلیم مریخ، آب را به کل از سطح سیاره پاک کرد.

علت خشکی سریع مریخ هنوز مشخص نیست، اما دانشمندان پیشنهاد داده‌اند که این امر ممکن است به دلیل از‌دست‌رفتن ناگهانی میدان مغناطیسی سیاره، برخورد سیارک، یا حیات میکروبی باستانی باشد که سیاره را با تغییرات اقلیمی ناگهانی مواجه کرد. شناسایی علت دقیق این تغییرات و اینکه آب از سطح مریخ ناگهان کجا رفت، به یکی از پرسش‌های مهم دانشمندان تبدیل شده است.

دانشمندان برای بررسی فضای درونی سیاره و دستیابی به سرنخ‌ها، در مطالعه‌ی جدید از داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط کاوشگر اینسایت ناسا، آزمایشگاه لرزه‌نگاری رباتیک که از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ به مطالعه‌ی فعالیت‌های داخلی سیاره سرخ پرداخت، استفاده کردند. حسگرهای اینسایت به کاوشگر امکان دادند تا لرز‌ه‌هایی با قدرت حداکثر ۵ ریشتر را که در پی برخورد شهاب‌ها و جابه‌جایی‌های ناشی از فعالیت‌های آتشفشانی در سیاره رخ دادند، ثبت کند.

مانگا می‌گوید دانشمندان با استفاده از این داده‌ها در مدل ریاضی مشابه مدل‌هایی که برای یافتن سفره‌های آب و ذخایر نفتی در زمین استفاده می‌شود، موفق شدند تا نقشه‌ای داخلی از مریخ تهیه کنند و به ضخامت پوسته، عمق هسته، ترکیب هسته و حتی اطلاعاتی درباره‌ی دمای درون گوشته دست یابند.

در حال حاضر، دستیابی به اقیانوس مخفی فراتر از توانایی‌های فنی انسان است. عمیق‌ترین چاه حفرشده به دست بشر روی زمین، چاه ابرژرف کولا در روسیه است که فقط کمی بیش از ۱۲ کیلومتر عمق دارد. بااین‌حال، اقیانوس تازه‌کشف‌شده تنها مکان در‌دسترس دانشمندان برای جستجوی حیات مریخی نیست.

در واقع، نمونه‌هایی از گردوخاک مریخی و حتی شواهدی از حیات باستانی، ممکن است هم‌اکنون توسط مریخ‌نورد پرسویرنس جمع‌آوری شده باشد که از سال ۲۰۲۱، برای جمع‌آوری نمونه‌های زمین‌شناسی مریخ در حال بررسی سطح دهانه یزرو است.

ناسا در ابتدا برنامه‌ریزی کرده بود که مأموریت بازیابی نمونه‌ها را در سال ۲۰۲۶ آغاز کند، اما این تاریخ به دلیل نگرانی‌های بودجه‌ تا سال ۲۰۴۰ به تعویق افتاده است. سازمان فضایی اکنون درحال درخواست پیشنهاد از شرکت‌های خصوصی برای سرعت‌بخشیدن به جدول زمانی مأموریت است.

دانشمندان یافته‌های خود را در مجله PNAS منتشر کرده‌اند.