کاوشگر جوس در راه مشتری: پروازهای تاریخی از کنار ماه و زمین برای دریافت کمک گرانشی

کاوشگر جوس از آژانس فضایی اروپا (ESA) روز دوشنبه به‌منظور گرفتن کمک گرانشی، به ملاقات کوتاه با ماه رفت و چند عکس تاریخی از این رویارویی به ثبت رساند.

جوس (مخفف کاوشگر قمرهای یخی مشتری) دوشنبه‌شب در اولین مرحله از فرآیند دریافت کمک گرانشی، به فاصله‌ی تقریبا ۷۵۰ کیلومتری از سطح ماه رسید. مرحله‌ی دوم اوایل بامداد چهارشنبه به وقت ایران، زمانی که کاوشگر از کنار زمین پرواز خواهد کرد، انجام می‌شود.

جوس مواجهه روز دوشنبه‌ی خود با ماه را با تصاویر مختلف گرفته‌شده با استفاده از دوربین نظارتی همراه خود (که برای تایید استقرار صفحات خورشیدی و ابزار علمی کاوشگر طراحی شده‌اند) ثبت کرد و آژانس فضایی اروپا، این عکس‌های خام و پردازش‌نشده را هنگام نزدیک‌شدن فضاپیما به زمین، ازطریق پخش زنده با جهان به اشتراک گذاشت.

جوس در آوریل ۲۰۲۳ برای مطالعه‌ی مشتری و سه قمر بزرگ گالیله‌ای (گانیمد، کالیستو و اروپا) پرتاب شد. تصور می‌شود که هر سه قمر، اقیانوس‌هایی از آب مایع را در زیر پوسته‌های یخی خود پنهان کرده باشند. اقیانوس اروپا احتمالا در تماس با بستر سنگی کف خود، طیفی از واکنش‌های شیمیایی جذاب را امکان‌پذیر می‌کند. درمقابل، دریاهای گانیمد و کالیستو ممکن است بین لایه‌های یخ قرار گرفته باشند.

پروازهای گذری جوس از کنار ماه و زمین، رویدادهایی تاریخی محسوب می‌شوند. به‌گفته‌ی آژانس فضایی اروپا، هیچ فضاپیمای دیگری تاکنون کمک گرانشی دوگانه از سیاره‌ی ما و قمر آن نگرفته است. این دو مانور، جوس را در مسیر مواجهه‌ای مشابه با زهره در اوت ۲۰۲۵ قرار می‌دهند تا درنهایت کاوشگر به‌واسطه‌ی گرانش این سیاره، به سمت غول گازی شتاب بگیرد.

ایگناسیو تانکو، مدیر عملیات فضاپیمای جوس، درجریان پخش زنده‌ی اینترنتی آژانس فضایی اروپا، با اشاره به پرواز کاوشگر از کنار ماه گفت با انجام این مانور و سپس پرواز از کنار زمین و درنهایت زهره، می‌توانیم تقریبا نیم‌سال در زمان سفر صرفه‌جویی کنیم و در ژوئیه ۲۰۳۱ به مشتری برسیم.

به‌گفته‌ی تانکو، تیم جوس برای دستیابی به همان تغییر سرعتی که در دو پرواز اخیر ازطریق سوزش موتور حاصل می‌شود، باید تقریبا تمام سوخت موجود در مخازن کاوشگر را مصرف می‌کرد. اعضای تیم جوس، مانور شب‌ گذشته را بی‌نقص توصیف می‌کنند و می‌گویند هیچ نیازی به بهینه‌سازی یا اصلاح وجود ندارد.

جوس در طول پرواز خود از کنار زمین در بامداد چهارشنبه، به فاصله‌ی تقریبا ۶۸۴۰ کیلومتری از سیاره خواهد رسید. اگر همه‌چیز طبق برنامه پیش برود، کاوشگر در ساعت ۰۱:۲۷ به وقت ایران برفراز اقیانوس آرام شمالی به کمترین فاصله‌اش از زمین خواهد رسید.

به‌گفته‌ی اعضای تیم جوس، اخترشناسان آماتور به شرط حضور در آلاسکا یا هر مکان دیگری در اقیانوس آرام شمالی یا اطراف آن، می‌توانند کاوشگر را درجریان رویارویی با زمین، ازطریق تلسکوپ خود رصد کنند. بااین‌حال، درطول پرواز پیش‌رو، دیگر پخش اینترنتی وجود نخواهد داشت؛ زیرا ایستگاه‌های دریافت تله‌متری منطقه اقیانوس آرام آژانس فضایی اروپا همگی در نیم‌کره جنوبی هستند و درنتیجه تیم جوس نمی‌تواند درطول پرواز کاوشگر برفراز زمین، با آن ارتباط بگیرد.