دانشمندان به راز بدمزگی غذاها در فضا پی بردند

گذراندن زمان در فضا اثرات مختلفی بر فضانوردان دارد. برخی از خطرات پرواز فضایی جدی هستند، برخی دیگر به‌عنوان اثرات عجیب توصیف می‌شوند و برخی مانند این موضوع که غذاها در فضا طعم ناخوشایندی دارند، در این بین قرار می‌گیرند.

تغییر طعم غذاها در فضا می‌تواند به اندازه کافی جدی باشد که برخی از فضانوردان نتوانند مقدار کافی مواد مغذی دریافت کنند. همین مسئله، گروهی از دانشمندان علوم غذایی از استرالیا و هلند را به بررسی علل احتمالی بدمزگی غذاها در فضا سوق داد. مطالعه جدید آن‌ها نشان می‌دهد، علت این امر ممکن است درواقع ناشی از منزوی‌بودن و ناراحتی فضانوردان باشد.

پژوهش‌های گذشته نشان داده است بد بودن طعم غذا ممکن است ناشی از اثر بی‌وزنی بر نحوه توزیع مایعات داخلی بدن باشد که موجب تورم صورت می‌شود. این اثر معمولا با سازگاری بدن با محیط جدید، کاهش پیدا می‌کند؛ اما برخی از فضانوردان گزارش داده‌اند مشکلات آن‌ها حتی پس از پایان‌یافتن اثرات جابجایی مایعات ادامه دارد.

جولیا لو، نویسنده ارشد پژوهش می‌گوید یکی از اهداف بلندمدت این مطالعه تهیه غذاهای مناسب‌تر برای فضانوردان و همچنین سایر افرادی است که در محیط‌های ایزوله زندگی می‌کنند تا مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت کنند.

با توجه به دشواری آشکار ارسال واقعی سوژه‌ها به فضا، پژوهشگران شرکت‌کنندگان را در محیط واقعیت مجازی قرار دادند که برای شبیه‌سازی تجربه حضور در ایستگاه فضایی بین‌المللی طراحی شده بود.

محیط واقعیت مجازی شامل اجسام شناور برای شبیه‌سازی ریزگرانش به همراه فضای محصور شبیه محیط داخلی تنگ ایستگاه فضایی و نویز پس‌زمینه بود که به صداهای عملیاتی بلندی که در ایستگاه فضایی گزارش شده است، شباهت داشت.

پژوهشگران نمونه‌هایی از سه رایحه مختلف را به شرکت‌کنندگان ارائه کردند: وانیل، بادام و لیمو. از آن‌ها خواسته شد شدت هر کدام از بوها را در مقیاس یک تا پنج ارزیابی کنند. آن‌ها این کار را ابتدا در اتاقی معمولی و سپس در محیط شبیه‌سازی‌شده ایستگاه فضایی انجام دادند.

 شرکت‌کنندگان گزارش کردند درحالی‌که بوی لیمو در هر دو محیطی یکی بود، دو رایحه دیگر در محیط شبیه‌سازی‌شده ایستگاه فضایی شدیدتر به‌نظر می‌رسید. پزوهشگران حدس می‌زنند ترکیب آروماتیک فراری به نام بنزآلدهید که هم در بادام و هم در وانیل وجود دارد، اما لیمو فاقد آن است، علت اصلی  این امر است.

درحالی‌که مطالعه حاضر لزوماً پاسخی در‌این‌باره ارائه نمی‌کند که چرا حواس بویایی و چشایی فضانوردان پس از کاهش جابه‌جایی مایعات همچنان ضعیف می‌ماند، از این فرضیه حمایت می‌کند که درک بو به شرایط بستگی دارد.

مطالعه همچنین به راه‌های ممکن برای کاهش مشکل اشاره می‌کند: شاید برخی از ترکیبات فرار که مشخصات بوی مشترکی دارند (مثلا شیرین هستند) بیشتر تحت‌تاثیر شرایط قرار می‌گیرند. اگر چنین باشد، شناسایی ترکیباتی که در محیط‌هایی نظیر ایستگاه فضایی جذابیت خود را حفظ می‌کنند یا حتی افزایش می‌دهند، می‌تواند در طراحی رژیم غذایی فضانوردان سودمند باشد.

یافته‌ها می‌تواند روی زمین نیز کاربرد داشته باشد. برای مثال می‌تواند به طراحی رژیم‌های غذایی خاص برای افرادی که در موقعیت‌های اجتماعی ایزوله قرار دارند، مثلا در خانه سالمندان زندگی می‌کنند، کمک کند و مصرف مواد مغذی را در این افراد بهبود دهد.

مقاله در مجله‌ی  International Journal of Food Science & Technology منتشر شده است.