افت نور اسرارآمیز ابط‌الجوزا ممکن است توضیحی ساده داشته باشد
سال‌ها است ابط‌الجوزا یکی از ستاره‌های محبوب ستاره‌شناس‌های آماتور به شمار می‌رود. با این‌حال کاهش نور غیرمنتظره این ستاره متغیر ابرغول سرخ، توجه بیشتری را به خود جلب کرده است.
ابط‌الجوزا دارای چرخه‌های مختلف تغییر است. یکی از این چرخه‌ها در یک بازه‌ی ۲۱۷۰ روزه رخ می‌دهد که پنج برابر طولانی‌تر از یک چرخه‌ی نوسان عادی است. براساس پژوهشی جدید، ستاره‌ی همراه ابط‌الجوزا با ۱٫۱۷ جرم خورشیدی می‌تواند علت این کاهش نور باشد. این ستاره به مداری تقریبا ۲٫۴۳ برابر شعاع ابط‌الجوزا نیاز دارد و با تغییر غبار این منطقه باعث تغییراتی در درخشش ظاهری این غول سرخ می‌شود.
ابط‌الجوزا به‌عنوان ابرغولی سرخ، یکی از درخشان‌ترین ستاره‌های آسمان است که در سمت چپ بالای صورت فلکی شکارچی قرار دارد. این ستاره شانه‌ی شکارچی را نمایش می‌دهد گرچه برخی تفسیرها نشان می‌دهند که به زیربغل غول اشاره دارد.
ابط‌الجوزا با شعاع هزار برابر خورشید یکی از بزرگ‌ترین ستاره‌هایی است که می‌توان با چشم غیرمسلح در آسمان مشاهده کرد. درخشش این ستاره که در فاصله‌ی ۶۴۲ سال نوری از زمین قرار دارد، نشان می‌دهد که باید تقریبا ۱۰۰ هزار برابر بیشتر از خورشید نور از خود ساطع کند.
ابط‌الجوزا طی پنج سال گذشته به دلیل کاهش نور غیرمنتظره‌اش به مرکز توجه ستاره‌شناس‌ها تبدیل شد. این کاهش نور در اواخر سال ۲۰۱۹ رخ داد و ستاره دوباره در نیمه‌ی اول ۲۰۲۰ به حالت عادی بازگشت. به‌طور کلی پذیرفته شده که این کاهش نور براثر یک ابر غبار در رویدادی موسوم به «افت نور عظیم» رخ داده است.
منحنی نوری ابط‌الجوزا نشان‌دهنده‌ی بازه‌ی ثانویه‌ی طولانی (LSP) تقریبا ۲۱۰۰ روزه است. این امر برای ستاره‌های شاخه غول سرخ در نمودار هرتسپرونگ راسل، عجیب نیست و می‌تواند از چند صد تا هزاران روز متغیر باشد. هرچند مکانیزم LSP تا به امروز ناشناخته باقی مانده، قطعا به نظر می‌رسد مدت زمان LSP در این منطقه، چند ده برابر آهسته‌تر از نوسان شعاعی ستاره‌ها است.
ماهیت تغییرپذیری طولانی‌تر ابط‌الجوزا در کانون توجه مقاله‌ی جدید جرد ای. گلدبرگ و گروهش قرار داشته است. با پی بردن به تغییرات این ستاره می‌توان به درک بهتری از مراحل تکامل و مرگ آن رسید.
یکی از علت‌های کاهش نور ابط‌الجوزا می‌تواند نوسان لایه‌های بیرونی ستاره باشد. در این صورت ابط‌الجوزا بزرگ‌تر از حد انتظار است و می‌توان انفجار ابرنواختر را قریب‌الوقوع دانست؛ پیش‌بینی هیجان‌انگیز برای ناظران آسمان.
- آیا ستاره اسرارآمیز ابط‌الجوزا در طول عمر ما منفجر خواهد شد؟25 تیر 02مطالعه '5
- در صورت انفجار ستاره غول‌پیکر ابط‌الجوزا، آسمان شب چقدر روشن خواهد شد؟5 مرداد 03مطالعه '6
براساس نتیجه‌گیری پژوهشگرها، محتمل‌ترین توضیح برای تغییرات بلندمدت ابط‌الجوزا می‌تواند ستاره‌ی همراهی کم‌جرم به نام Ori B باشد (ابط‌الجوزا دارای نامی دیگر به نام آلفا اوریونیس است).
ممکن است منظومه دوتایی ستاره‌ای باعث توزیع غبار اطراف این منظومه شود و هنگامی که همراه در حالت گذار باشد، غبار باعث کاهش درخشش نور ابط‌الجوزا شود. اگر Ori B تأیید می‌شد، تأثیر چشمگیری بر درک تکاملی ابط‌الجوزا داشت.
انتظار می‌رود که انفجار ابرنواختر ابط‌الجوزا به دلیل تغییرات مشاهده‌شده در این ستاره قریب‌الوقوع باشد. بااین‌حال اگر علت این کاهش نور، جرم دیگری مثل ستاره همراه احتمالی Ori B باشد، احتمالا باید فعلا منتظر بمانیم.
نظرات