اولین تاج‌نگار عملیاتی فضایی جهان تصاویری شگفت‌انگیز از تاج خورشید منتشر کرد

قبل از اینکه نور شفق‌های شمالی، آسمان شب زمین را با درخشش نئونی خود پر کنند، انفجاری از گاز الکتریکی از سطح خورشید فوران می‌کند. اکنون دانشمندان نمای جدید و قدرتمندی از چگونگی حرکت این فوران‌ها در تاج خورشید به دست آورده‌اند.

به گزارش نیویورک تایمز، اداره ملی اقیانوسی و جوی آمریکا (NOAA) اخیراً اولین تصاویر جدیدترین تلسکوپ خود در فضا را منتشر کرد. هواشناسان از تصاویر این ابزار رصدی برای پیش‌بینی بهتر وضعیت آب‌وهوا در فضا، از جمله زمان‌هایی که می‌توان انتظار دیدن شفق‌ها را داشت، استفاده خواهند کرد.

ابزار جدید «حسگر فشرده تاج خورشیدی» (Compact Coronagraph) یا CCOR-1 نام دارد و در ژوئن امسال برفراز جدیدترین ماهواره از ناوگان هواشناسی این سازمان به نام GOES-19، پرتاب شد. حسگر CCOR-1 می‌تواند به‌طور مداوم خورشید را رصد کند و هر ۱۵ دقیقه داده‌ها را به دانشمندان روی زمین ارسال کند.

«جیمز اسپن»، دانشمند ارشد مشاهدات آب‌وهوای فضایی در NOAA گفت هواشناسان همیشه می‌توانند به ابزار جدید اعتماد کنند. او افزود CCOR-1 اولین تاج‌نگار یا حسگر تاج خورشیدی محسوب می‌شود که مخصوص پیش‌بینی آب‌وهوای فضا طراحی شده است.

در گذشته، دانشمندان به تصاویر ماهواره‌هایی که عمدتاً برای تحقیقات علمی بلندمدت استفاده می‌شوند، متکی بودند؛ ازجمله ابزار نصب‌شده روی «سوهو» (رصدخانه خورشیدی و هورسپهری) که مأموریت مشترک ناسا و آژانس فضایی اروپا است. اما طبق گفته دکتر اسپن، ماهواره‌های تحقیقاتی برای جمع‌آوری مداوم داده‌ها طراحی نشده‌اند. بنابراین هواشناسان ممکن است ساعت‌ها از فعالیت‌های خورشیدی بی‌خبر باشند.

ابراز CCOR-1 یکی از راهکارها برای حل مشکل محسوب می‌شود و دراصل تلسکوپی خورشیدی برای رصد تاج خورشید است. تاج بخش بیرونی جو خورشید است و معمولاً از زمین قابل مشاهده نیست، اگرچه می‌توان آن را در یک کسوف یا خورشیدگرفتگی کامل دید. تلسکوپ جدید با استفاده از یک نقاب، مشابه ماه که کسوف ایجاد می‌کند، نور خورشید را مسدود می‌کند.

فوران‌هایی مانند آنچه CCOR-1 ثبت کرده است، ناشی از تغییرات ناپایدار در میدان مغناطیسی خورشید هستند که باعث می‌شود پلاسمای داغ به جو آن پرتاب شود. گاهی اوقات این طوفان‌ها که «خروج جرم از تاج خورشیدی» نامیده می‌شوند به سمت زمین نشانه‌گیری می‌شوند و نورهای درخشانی را در آسمان شب ما ایجاد می‌کنند.

دکتر اسپن گفت: «شفق‌های قطبی نمایان‌ترین بیان از وضعیت آب‌وهوای فضایی هستند. آنها به خامه‌ی روی کیک شباهت دارند.»

اما وضعیت آب‌وهوای فضایی می‌تواند اثرات وخیمی نیز داشته باشد. تابش ناشی از فعالیت‌های خورشیدی می‌تواند به فضانوردان در ایستگاه فضایی بین‌المللی آسیب برساند. این تابش جو زمین را گرم می‌کند و بر ماهواره‌های مکان‌یابی و سایر سیستم‌های ارتباطی در مدار تأثیر می‌گذارد. همچنین می‌تواند باعث خرابی شبکه‌های برق شود.

اوایل ماه گذشته، ناسا و NOAA اعلام کردند که خورشید به اوج فعالیت خود در چرخه ۱۱ ساله‌ی نوسانی‌اش رسیده است. تعداد بالای طوفان‌های خورشیدی ممکن است تا سال آینده ادامه یابد. این موضوع اهمیت بیشتر پیش‌بینی‌کنندگان آب‌وهوایی فضایی را برجسته می‌کند. همچنین به آنها هشدار می‌دهد تا آماده بمانند، زیرا یک انفجار قوی از جرم خورشیدی ممکن است سیستم‌ها را در بخش وسیعی از جهان مختل کند.

دکتر اسپن گفت: «مسئله مربوط به اینکه آیا این اتفاق خواهد افتاد یا نه، نیست. بلکه درباره پیش‌بینی زمان وقوع یک رویداد بزرگ است.»