مرگ زودهنگام آتنا؛ ماه‌نشین بدشانس اینتوئتیو ماشینز دراثر واژگونی روی ماه از کار افتاد

تنها یک روز پس از فرود آتنا، ماه‌نشین رباتیک ساخت اینتوئتیو ماشینز روی ماه، مرگ این فضاپیما اعلام شد. روز جمعه، این شرکت در یک به‌روزرسانی در وب‌سایت خود تایید کرد که آتنا روی یک سمت خود واژگون شده است؛ همان سرنوشتی که سال گذشته برای اودیسئوس، اولین ماه‌نشین اینتوئتیو ماشینز رخ داد.

با ناتوانی پنل‌های خورشیدی در قرارگیری رو به خورشید، باتری‌های فضاپیما نمی‌توانند دوباره شارژ شوند. درنتیجه، اینتوئتیو ماشینز انتظار ندارد که ماه‌نشین احیا شود. بااین‌حال، پیش از آنکه آتنا خاموش شود، کنترل‌کنندگان ماموریت توانستند برخی برنامه‌ها را تسریع کنند و به شماری از اهداف ماموریت دست یابند.

ابزارهای مختلف پیش از خامو‌ش‌شدن فضاپیما موفق شدند نزدیک به ۲۵۰ مگابایت داده را به زمین ارسال کنند؛ ازجمله عکسی که پایه‌های فرود ماه‌نشین را به سمت بالا نشان می‌دهد و زمین نیمه‌روشن را در آسمان تاریک ماه به تصویر می‌کشد. ماموریت دومین ماه‌نشین اینتوئتیو ماشینز قرار بود ۱۰ روز زمینی و تا زمان از راه‌رسیدن شب‌هنگام قمری در محل فرود، طول بکشد. هنوز مشخص نیست که آتنا چرا روی ماه واژگون شده است.

ماموریت آتنا بخشی از برنامه‌ی ناسا به نام «خدمات محموله قمری تجاری» (CLPS) بود که هدفش همکاری با شرکت‌های خصوصی برای حمل ابزارهای علمی و آزمایش فناوری‌های قمری با هزینه‌ی کمتر است. ماه‌نشین بلو گوست از شرکت فایرفلای ارواسپیس، دیگر فضاپیمای رباتیک برنامه CLPS است که هفته‌ی گذشته روی ماه نشست و مشغول انجام آزمایش‌های علمی در قسمتی دیگر از قمر زمین است.

آتنا روز پنجشنبه روی کوهی با قله‌ی مسطح به نام «مانس موتون» در فاصله‌ی تقریباً ۱۶۰ کیلومتری از قطب جنوب ماه فرود آمد. با نشستن آتنا در این مکان، جنوبی‌ترین فرود قمری یک فضاپیمای قمری رقم خورد. بااین‌حال، بلافاصله پس از فرود، مشخص بود که فضاپیما طبق انتظار کار نمی‌کند.

استیو آلتموس، مدیرعامل اینتوئتیو ماشینز در کنفرانس خبری پس از فرود، با نگاه مثبت به مشکلات پیش‌آمده نگاه کرد. او گفت: «هر زمان که یک فضاپیما را به فلوریدا ارسال کنید و یک هفته بعد آن را روی ماه قرار دهید، از نظر من به موفقیت رسیده‌اید.» اما به نظر می‌آید که سرمایه‌گذاران با نگاه آلتموس موافق نیستند. ارزش سهام اینتوئتیو ماشینز که یک شرکت سهامی عام است، روز پنجشنبه ۲۰ درصد سقوط کرد.

مرگ سریع آتنا پرسش‌هایی را در مورد درستی راهبرد ناسا در اتکا به بخش خصوصی مطرح می‌کند. از بین چهار ماموریت برنامه CLPS که تاکنون پرتاب شده‌اند، فقط بلو گوست ظاهراً به موفقیت کامل دست یافته است. دو ماه‌نشین پرتاب‌شده توسط اینتوئتیو ماشینز هردو با وجود فرود نرم، روی سطح ماه واژگون شدند و نتوانستند به اغلب اهداف علمی خود دست یابند. ماه‌نشین چهارم از شرکت استروباتیک، دراثر نقص در پیشرانه که بلافاصله پس از پرتاب رخ داد، اصلاً نتوانست از مدار زمین خارج شود.

ازکارافتادن آتنا به‌معنی از دست‌رفتن محموله‌های داخل آن نیز است. به‌عنوان مثال، نوکیا به‌وسیله‌ی یک ماه‌نورد که قصد داشت آنتن تلفن همراه را در فواصل مختلف از آتنا قرار دهد، درصدد انجام اولین آزمایش‌ها برای استقرار شبکه همراه نسل چهارم در ماه بود. این شرکت در بیانیه‌ای اعلام کرد که سامانه‌ی آن‌ها پس از فرود با موفقیت روشن و تقریباً ۲۵ دقیقه کار کرد. اما «متاسفانه، نوکیا دراثر عواملی که خارج از کنترل شرکت بود و به افت دمای شدید در ماژول‌های دستگاه منجر شد، نتوانست اولین تماس تلفن همراه در ماه را انجام دهد.»

با وجود شکست اخیر، ناسا همچنان متعهد است که در همکاری با اینتوئتیو ماشینز دو ماموریت قمری دیگر در آینده نزدیک انجام دهد. ماموریت IM-3 برای سال ۲۰۲۶ و IM-4‌ برای سال ۲۰۲۷ برنامه‌ریزی شده است.