دامپینگ تعرفه‌های دیتا کشنده‌ترین چالش بازار اپراتور‌های مجازی تلفن همراه است

نشست پنل فرصت‌ها و چالش‌های اپراتورهای مجازی تلفن همراه، از سوی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در حاشیه‌ی نمایشگاه تلکام ۲۰۱۸ برگزار شد. در این مراسم که با حضور آرش کریم بیگی، مدیرعامل شاتل موبایل، مهندس نسترن محسنی، معاون صدور پروانه و بررسی‌های فنی و اقتصادی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، باقر صمدی، مدیرکل بازاریابی ایرانسل و مهدی شهیدی، رئیس هییت مدیره شرکت نگین ارتباطات آوا و سایر مدیران و بازیگران اپراتورهای MNO و MVNO برگزار شد، به بررسی چالش‌های پیرامون اپراتور‌های مجازی تلفن همراه و نقش آن‌ها در کشور پرداخته شد. آرش کریم بیگی، مدیرعامل شاتل موبایل گفت «از بین ۹ دارنده‌ی پروانه MVNO، هفت شرکت در بخش پرداخت و بانکی و دو شرکت دارای پروانه FCP بودند». او در ادامه افزود:

در زمان شروع به کار دارندگان پروانه، براساس گزارش های منتشرشده در خصوص ترندهای جهانی MVNO، ترند اول این بازار متعلق به بخش پرداخت همراه و ترند بعدی متعلق به خدمات همگرای ثابت و سیار یا همان FMC بود و بر همین اساس شرکت‌هایی که به مرحله‌ی دریافت پروانه رسیدند، براساس ترندهای اصلی MVNO در دنیا وارد این بازار شده‌اند و به‌نظر می‌رسد با توجه به رویکردهای جهانی، در کلیات بخش درستی را تشخیص داده‌اند و هم‌راستا با روندهای جهانی عمل کرده‌اند.

کریم بیگی درخصوص چالش‌های MVNOها برای ورود به بازار و تحقق برنامه‌ها گفت «چالش نخست به تجربه‌ی پیاده‌سازی MVNO، تجربه‌ی اول اپراتور به معنای میزبان، تجربه‌ی اول شرکت‌های متقاضی و همچنین تجربه‌ی نخست رگولاتور به‌عنوان مرجعی که باید این فضا را مدیریت می کرد، مربوط بود». او افزود:

در بازه‌ی زمانی یک‌ساله‌ی اول این پروژه می‌بینیم که موضوع مذاکرات تجاری اولیه MNOها و MVNOها طی پروسه‌ی زمان‌بری پیش رفت و طرفین دچار چالش‌های گوناگون شده بودند؛ چون MNO‌ها عموما به‌عنوان رقیب به اپراتورهای مجازی نگاه می‌کردند، از آن‌ها به‌عنوان رقیب تجاری یاد می‌کردند.

به‌گفته‌ی کریم بیگی، برخی دیگر از MVNOها نیز این بازار را بیش از حد پول‌ساز و سود‌ده می‌دیدند. این شرکت‌ها تصور می‌کردند حضور در این بازار، بیزینس چابکی است که بازیگری مثل MNO رقم‌های چند ده میلیاردی در ماه به‌دست می‌آورد. اما اکنون بعد از سه سال، به‌نظر می‌رسد طرفین به واقع‌بینی نسبی و بالغی نسبت به یکدیگر و بازار موجود رسیده‌اند.

مدیرعامل شاتل موبایل با اشاره به موضوعات ارزش و زمان‌بر بودن پیاده‌سازی فنی و برندسازی (به‌غیر از دو یا سه شرکت از دارندگان پروانه، بقیه بازیگرها مجبور بودند از ابتدا برندسازی هم بکنند و این موضوع هزینه و زمان زیادی را به آن‌ها تحمیل می‌کرد)، یکی دیگر از چالش‌های این بازار را عدم اجرای کامل مصوبات دانست.

کریم بیگی، هر چهار مصوبه کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات در حوزه‌ی مقررات MVNO را جزو بالغ‌ترین مصوبات کمیسیون به‌ویژه در لایه‌ی عمده‌فروشی عنوان کرد. وی در این خصوص گفت:

کمیسیون به‌درستی حتی در حوزه‌ی بایدها و نبایدهای چارچوب قرارداد عمده‌فروشی هم وارد شده است؛ اما به عقیده‌ی من چالش اصلی، عدم اجرای درست مقررات مصوب است. به‌نظر من مصوبات کمیسیون در حوزه‌ی MVNO نسبت به سایر مصوبات کمیسیون خیلی مترقی بودند و هم فضای آینده روابط در برخی لایه‌ها و هم احتمال محدودسازی برای MVNOها دیده شده و به‌نظر من اجرا نشدن کامل آن، حتی در لایه‌ی متون برخی قراردادها، مورد نقد است.

به‌گفته‌ی کریم بیگی، طبق اعلام مدیران برخی از شرکت‌های دارنده‌ی پروانه، مواردی در قراردادهای MVNOها وجود دارد که با اصول ذاتی مصوبات کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات در تضاد بوده، اما قرارداد آن بین طرفین امضا شده و به یک توافق تجاری منتج شده و در نهایت با تایید رگولاتوری به‌عنوان قرارداد تایید شده، منجر به صدور پروانه شده است. وی در ادامه در این خصوص گفت:

به‌نظرم هنوز فرصت ورود رگولاتوری به این موارد قراردادی وجود دارد تا چالش‌هایی که MVNOها مطرح می‌کنند، با ابزار قانونی خود پوشش دهد.

آرش کریم بیگی، مدیرعامل شاتل در خصوص قیمت‌‌گذاری معتقد است:

این نقد به همه‌ی دارندگان پروانه MVNO وارد است که ابتدا سعی کردیم با ارائه‌ی صرفا تخفیف وارد بازار شویم. شاید این مدل در خیلی از کشورهای دنیا جواب داده باشد و حتی براساس گزارش اتحادیه جهانی تلفن همراه که در سال ۲۰۱۴ منتشر شد، بیشترین سهم بازار MVNOها با رقم ۲۶ درصد در حوزه تخفیف بوده است. اما در بازار ایران که به‌شدت به تعرفه حساس است و اپراتورهای تلفن همراه عملا در کف تعرفه به‌ویژه در حوزه‌ی خدمات دیتا سرویس‌دهی می‌کنند و فضای ورود هیچ بازیگر جدیدی را به این فضا ایجاد نمی‌کند، تمرکز روی این بخش عملا غیرممکن خواهد بود. ضمن اینکه به هزینه‌های عمده‌فروشی نسبتا بالای اپراتور باید هزینه‌های فنی و برندسازی هم اضافه شود.

او در ادامه به تلاش اپراتور میزبان برای افزایش رقم ERM نسبت به نمونه‌ی خود با مهندسی قیمت‌گذاری اشاره کرد و گفت:

ما در شاتل موبایل بازار FMC را از روز نخست هدف قرار دادیم که با صدور پروانه FCP در کنار MVNO می‌تواند شاتل را به یک Quad Player تبدیل کند. در دو سال گذشته خدمات تلفن ثابت، VoD و تلفن همراه به سبد محصولات گروه شاتل اضافه شد و حالا FCP شماره یک بازار، به‌صورت Quad Player فعالیت خود را ادامه داد.

او با اشاره به اینکه شاتل فاز اول FMC را آغاز کرده و تمرکز اصلی روی عرضه خدمات مقرون‌به‌صرفه و ساده از طریق همگرایی خدمات ثابت و سیار خواهد بود، افزود: «قطعا تمرکز روی تخفیف نیست اما مشتری در زمان انتخاب کردن به موضوع مقرون به‌صرفه‌ بودن توجه می‌کند. موضوع مقرون به‌صرفه‌گی از سگمنت تخفیف و دامپینگ باید جدا شوند».

مدیرعامل شاتل موبایل درخصوص مباحث مطرح‌شده درباره‌ی ورود رگولاتوری به عرصه‌ی تعرفه‌گذاری عمده‌فروشی موبایل گفت:

ورود رگولاتوری به عرصه‌ی تعرفه‌گذاری عمده‌فروشی را به نفع کسب‌وکار خودم نمی‌دانم و فکر می‌کنم براساس توپولوژی فنی، حجم ترافیکی و سگمنت بازارهای متفاوت، یک توافق تجاری اتفاق می‌افتد که بین هر دارنده‌ی پروانه و MNO براساس منافع هر دو توافق می‌شود و ورود رگولاتوری به حوزه‌ی تعرفه‌گذاری عمده‌فروشی در فضای دیریگولیشن و مذاکره‌ی تجاری بعد از سه سال، اقدام رو به جلو و چابکی به‌نظر نمی‌رسد.

مدیرعامل شاتل موبایل درخصوص پیشنهاد رگولاتوری مبنی بر ورود به بازار اینترنت اشیا (IoT) و حوزه فضایی گفت:

اینترنت اشیا یکی از بازارهایی است که قواعد آن هنوز شفاف نشده و برنامهی مدیریت فضای فرکانسی آن همچنان در یک فضای خاکستری است.طبیعتا در آن بازار هم بازارگردان اصلی MNO‌ها خواهند بود و اپراتورهای مجازی در بازار اینترنت اشیا هم باید یک نیچ خاص برای اینترنت اشیا را مورد هدف قرار دهند.

کریم بیگی یکی دیگر از چالش های این بازار را بدعت‌های جدید از سوی قانون‌گذاران جدیدالورود به بازار ICT عنوان کرد که نمونه‌ی آن برای قطع آبونمان شرکت مخابرات ایران اتفاق افتاد.

او با اشاره به اینکه یک‌شبه بازیگر جدیدی به فضای مقررات‌گذاری کشور وارد می‌شود و بدون هیچ محاسبه‌ای، تعرفه‌ای را که برای شرکت مخابرات ایران وفق مصوبه کمیسیون درآمد دارد و بخشی از سوبسید مخابرات در حوزه ثابت را جبران می‌کند، کاهش می‌دهد و یک ردیف تعرفه‌ای اصلی را از فیلدهای درآمدی آن در حوزه ثابت حذف می‌کند، افزود:

عملا ابزار پشتیبان قانونی موثری برای اینکه رگولاتوری از دارنده‌ی پروانه‌اش حمایت کند جز اینکه قانون را فعلا اجرا، آن فیلد را حذف و تلاش کند با مذاکره بازیگر جدیدالورود را قانع کند که از رای خود عقب‌نشینی کند، وجود ندارد و این به‌نظر من بدعت خطرناکی است که می‌تواند بعد از مخابرات برای هر یک از دیگر دارندگان پروانه پیش آید.