ورود بامیلو به اکوسیستم استارتاپی ایران، چه نتایجی را به همراه داشت؟

بامیلو روز گذشته در بیانیه‌ای رسمی اعلام تعدیل نیرو در ابعاد گسترده کرد. طبق بیانیه‌ی منتشر شده، این وبسایت خرده‌فروشی و مارکت‌پلیس آنلاین، قصد دارد با کوچک‌تر کردن تیم خود، تمرکزش را بر ابعاد پربازده‌تر بازار ازجمله کالاهای زودمصرف (FMGC) معطوف کند. خبر تعدیل نیرو در ابعاد گسترده، به‌نوعی شائبه‌ی تعطیلی این برند شناخته‌شده در فضای تجارت الکترونیک را نیز در ذهن کاربران و کارشناسان ایجاد کرد.

گروه اینترنتی ایران (IIG) یکی از سرمایه‌گذاران بزرگ فضای استارتاپی بود که با درک ظرفیت‌های پیش‌آمده در ابتدای دهه‌ی ۹۰ در بازار کشور، با رویکردی جدی به آن وارد شد. اولین پروژ‌ه‌ی جدی آن گروه، وبسایت بامیلو بود که در حوزه‌ی تجارت الکترونیک و متمرکز بر خرده‌فروشی آنلاین شروع به کار کرد. در زمان ورود بامیلو به آن حوزه، دیجیکالا به‌نوعی تنها بازیگر جدی خرده‌فروشی آنلاین بود و رقبای دیگر، تهدیدی جدی برای آن‌ها محسوب نمی‌شدند.

افزایش رقابت و پویایی

اگرچه بامیلو در ظاهر روندی شبیه به دیجیکالا داشت، اما به نظر برخی کارشناسان همچون مصطفی لامعی، متخصص طراحی و اجرای استراتژی دیجیتال، حتی حوزه‌ی فعالیت این دو رقیب نیز با هم متفاوت بود. او دراین‌باره می‌گوید:

بامیلیو هیچ‌گاه رقیبی جدی برای دیجیکالا نبود و به‌نوعی رویکردی متفاوت به تجارت الکترونیک داشت، اما به هرحال در پویایی بازار تأثیرگذار بود. هر بازاری، با افزایش بازیگران، نشاط و پویایی بیشتری پیدا می‌کند و حضور بامیلو نیز موجب همین افزایش پویایی شد. بامیلو با وجود تمام کمبودها و اشکالاتی که در استراتژی و پیاده‌سازی اهداف خود داشت، پویایی را به صنعت خرده‌فروشی آنلاین ایران اضافه کرد. علاوه‌بر دیجیکالا، دیگر بازیگران صنعت نیز پس از ورود بامیلیو رویکردهای خود را تغییر دادند. حتی دیجیکالا در جذب نیرو و توسعه‌ی تیم‌های خود نیز فعالیت‌هایی جدی داشت و بازایابی و تبلیغات را نیز وارد فازی جدی‌تر کرد.

طبق نظر لامعی، یکی از تأثیرات بامیلو بر اکوسیستم استارتاپی،‌ افزایش پویایی و رقابت در بازار بود. ورود آن‌ها به بازار، دیگر بازیگران را بر آن داشت تا استراتژی‌های خود را پویاتر و هدف‌مند‌تر کنند. تغییر روند شرکت‌های موجود، با نگاهی به گذشته و افزایش تبلیغات دیجیکالا در آن سال‌ها، کاملا محسوس است.

علاوه‌بر موارد بالا، بامیلو در ماه‌های اولیه‌ی فعالیت نشان داد که ظرفیت اکوسیستم استارتاپی ایران، بیش از آن است که تنها با یک خرده‌فروشی آنلاین کامل شود. آن‌ها نشان دادند که می‌توان در این فضا هم وارد شده و حتی به رقیبی جدی برای پیش‌گام بازار تبدیل شد. درواقع، پس از شروع به کار و به شهرت رسیدن بامیلو، بازیگران دیگر نیز به‌مرور وارد فضای تجارت الکترونیک شدند. آن‌ها بازارهای خاص را برای فعالیت خود انتخاب کردند و درنتیجه امروز، شاهد حضور جدی تعداد زیادی فروشگاه‌های اینترنتی قوی در کشور هستیم.

توسعه‌ی فرهنگ استارتاپی

آرمان والی، یکی از اولین افرادی بود که به محض ورود گروه اینترنتی ایران به فضای کسب‌وکار، به آن مجموعه پیوست. او اولین کارمند آن مجموعه و بالطبع اولین کارمند جذب شده برای پروژه‌ی بامیلو نیز محسوب می‌شود. والی امروز مدیر و هم‌بنیان‌گذار مجموعه‌ی نبضی‌نو است و درباره‌ی ورود گروه اینترنتی ایران و بامیلو به اکوسیستم استارتاپی می‌گوید:

بامیلو تنها به‌عنوان رقیبی برای فعالان بازار خرده‌فروشی وارد ایران نشد. گروه اینترنتی ایران، علاوه‌بر تأسیس آن وبسایت، مفاهیم بسیاری از اکوسیستم استارتاپی را نیز به ایران آوردند. مفاهیمی همچون دیجیتال مارکتینگ، نحوه‌ی استخدام برای استارتاپ و به‌طور کلی فرهنگ استارتاپی، با ورود گروه اینترنتی ایران، شکلی تازه گرفتند.

والی اعتقاد دارد روند استخدام در شرکت‌های نوپای آن زمان (که هنوز با فرهنگ استارتاپی همچون حرکت و ساختارشکنی سریع آشنا نبودند) سنتی و بر پایه‌ی ارتباطات یا سابقه بود. او می‌گوید آن‌ها در بامیلو، روند استخدام سریع و بر پایه‌ی ظرفیت‌های فنی و شخصیتی را به فضای کسب‌وکار معرفی کردند.

علاوه‌بر روندهای استخدامی، فرهنگ کلی استارتاپ‌ها نیز با ورود گروه اینترنتی ایران و متخصصان باتجربه‌ی آن‌ها، شکلی حرفه‌ای‌تر به خود گرفتند. یکی از بخش‌های مهم اکوسیستم کسب‌وکار، دیجیتال مارکتینگ است که می‌توان ادعا کرد در آن زمان تنها به تبلیغات رپورتاژ و بنر خلاصه می‌شد. همان‌طور که اکثر ما به یاد داریم بامیلو، انواع جدیدی از بازاریابی دیجیتال همچون تبلیغات هدفمند و کمپین‌های بازاریابی را معرفی کرد که در پی آن، شرکت‌های دیگر و فعالان بزرگ آن سال‌ها نیز چنین رویکردهایی را در پیش گرفتند.

والی می‌گوید صرف‌نظر از آینده‌ای که برای بامیلو تصور می‌شود، این وبسایت تأثیر عمیقی بر اکوسیستم استارتاپی ایران داشته است. اگر حتی تنها بحث دیجیتال مارکتینگ و معرفی مارکت‌پلیس را به‌عنوان نقش‌های بامیلو در نظر بگیریم، آن‌ها در تأثیرگذاری به موفقیت‌های قابل‌توجهی دست پیدا کرده‌اند. او کمپین شب یلدا رو یکی از نوآوری‌های قابل‌توجه همکاران گذشته‌ی خود می‌داند که به‌نوعی اولین نمونه از برگزاری کمپین‌های بازاریابی و فروش در ایران بود.

یکی از نکات مثبت دیگری که اولین کارمند بامیلو به آن اشاره می‌کند، تربیت کارمندان و نیروهای انسانی در آن مجموعه است. به‌عقیده‌ی او، آنهایی که مدتی را در بامیلو کار کردند، گویی در یک «باشگاه بدن‌سازی» برای فعالیت در فضای کسب‌وکار مشغول بودند و هر کدام، پس از خروج از مجموعه به نیروهایی قدرت‌مند در حوزه‌ی کاری خود تبدیل شدند.

علیرضا ناظم‌زاده، از کارشناسان فضای کسب‌وکار و مدیرعامل یکتانت نیز همین نظر را درباره‌ی تربیت نیروهای حرفه‌ای در بامیلو دارد. او می‌گوید افرادی که مدتی در بامیلو مشغول به کار بوده‌اند، امروز در حوزه‌ی کاری خود افرادی حرفه‌ای محسوب می‌شوند. به‌علاوه، مواردی همچون تکنیک‌های بازاریابی دیجیتال و کمپین‌ها نیز حکم آموزشی را برای استارتاپ‌های کوچک‌تر داشت که توسط بامیلو اجرا شد.

ابزارهای جدید

جلال روحانی، یکی دیگر از کارمندان ابتدایی بامیلو بود که در بخش بازاریابی دیجیتال با آن‌ها همکاری داشت. او تأثیر ابتدایی ورود بامیلو به حوزه‌ی کسب‌وکار ایران را، استفاده از ابزارهای تجارت الکترونیک جهانی می‌داند که تا آن زمان محدود به چند شرکت بود. درواقع، بامیلو استارتاپ‌ها را با ابزارهایی آشنا کرد که تا آن زمان توسط شرکت‌های بزرگ دنیا استفاده می‌شدند.

روحانی در توضیح ورود ابزارهای جدید توسط بامیلو می‌گوید:

پلتفرمی که بامیلو در حوزه‌ی تجارت الکترونیک معرفی کرد، در آن زمان کاربران زیادی در سرتاسر جهان داشت. ۷ تا ۸ میلیون خرید و نزدیک به ۷۰ میلیون کاربر، از آن پلتفرم در حوزه‌ی تجارت الکترونیک استفاده کرده بودند. آشنایی فعالان ایرانی با آن پلتفرم، ابتدا از سوی توسعه‌دهنده‌ها، سپس کارشناسان بازاریابی دیجیتال و در آخر کاربران بود که روندی جدید را در تجارت الکترونیک ایران شروع کرد.نیروهای فروش بامیلو در چندین قرارداد ابتدایی خود با تأمین‌کننده‌ها، چند روز را به توضیح فرایند مارکت‌پلیس اختصاص می‌دادند که تأییدی بر نو بودن و خاص بودن آن حوزه در فضای کاری ایران است.

به‌هرحال هر آینده‌ای که در انتظار بامیلو و گروه آن باشد، تأثیراتی را نیز بر فضای استارتاپی ایران وارد خواهد کرد. بامیلو، سرویسی بود که جانی تازه به فضای تجارت الکترونیک ایران بخشید و صرف‌نظر از موفقیت یا شکست در استراتژی‌های خود،‌ موتور محرکی قدرتمند برای آن بود. در مطالب آینده، به تأثیرات حذف احتمالی این بازیگر بزرگ از فضای تجارت الکترونیک ایران می‌پردازیم.

نظر شما چیست؟ آیا بامیلو تغییرات مثبتی در فضای کسب‌وکار ایران، خصوصا در حوزه‌ی تجارت الکترونیک ایجاد کرد؟ با کنار رفتن آن‌ها از فضای رقابت، چه آینده‌ای در انتظار سایر بازیگران خواهد بود؟