قطعی اینترنت چه بر سر کسب‌و‌کارهای اینترنتی می‌آورد؟

پیش از وقوع انقلاب صنعتی و زمانی‌که بسیاری از افراد ازطریق کشاورزی امرارمعاش می‌کردند، آب عنصری حیاتی برای موفقیت یا شکست تجاری کشاورزان بود. امروزه، اینترنت و ارتباط برای زندگی قرن بیست‌ویکمی حکم آب برای بشر چند قرن گذشته را دارد؛ نکته‌ای که در چند روز اخیر به‌وضوح آن را درک کرده‌ایم. شاید تا چند سال پیش، قطع‌شدن اینترنت خللی در زندگی‌مان ایجاد نمی‌کرد؛ اما امروزه صفر و یک‌‌ها به‌گونه‌ای در تاروپود زندگی‌مان تنیده شده که در ۴۸ ساعت اخیر، اختلال ایجادشده را به‌روشنی احساس می‌کنیم. این فقدان برای کسب‌وکارهایی که اینترنت برایشان به‌منزله‌ی خون در رگ به‌شمار می‌آید، بیش‌از‌پیش ملموس است؛ به‌طوری‌که برخی از کسب‌وکارها در روزهای اخیر و پس از قطعی و اختلال ایجادشده، دست‌به‌دامان ارسال پیامک شدند و از این طریق کاربران خود را از ادامه‌ی فعالیتشان در بستر اینترانت داخل کشور آگاه می‌کنند. البته این موضوع فقط کار شرکت‌های اینترنتی را مختل نکرده است؛ بلکه تقریبا اغلب کسب‌وکارها و افرادی که با یکدیگر ازطریق پیام‌رسان‌های مختلف و سرویس‌های ایمیل و سایر خدمات ارتباط داشتند، به‌نوعی فلج شده‌اند؛ به‌طوری‌که در بسیاری از موارد، جایگزین‌های داخلی توسعه‌یافته نیز نمی‌توانند خلأ ایجادشده را پر کنند. 

بهتر است در ابتدا نگاهی به تأثیر این اختلال بر افرادی بیندازیم که ازطریق دورکاری و فریلینسینگ فعالیت می‌کنند. برای مثال، می‌توان به برنامه‌نویسانی اشاره کرد که به طرق مختلف با شرکت‌های غیرایرانی در خارج از کشور در ارتباط بودند که با اختلال ایجادشده، عملا نمی‌توانند وظایف خود را انجام دهند و به تعهدات خود عمل و درنتیجه درآمدزایی کنند؛ در‌حالی‌که درآمد کسب‌شده‌ی این افراد را می‌توان درآمدی ارزی خواند. 

نکته‌ی دیگری که باید به آن اشاره کرد، مطلع‌نبودن بسیاری از مردم و کاربران از دردسترس‌بودن سرویس‌های داخلی است که زیرساخت خود را در داخل کشور مستقر کرده‌اند؛ از‌این‌رو، برخی از کسب‌وکارها برای جبران بخشی از ضرری که دراثر اختلال اینترنت متحمل شده‌اند، دست‌به‌دامان روشی همچون ارسال پیامک شده‌ و از این طریق کاربران را از دردسترس‌بودنشان آگاه کرده‌اند. 

همان‌طور که می‌دانید، بخش زیادی از کاربران در فضای اینترنت ازطریق جست‌وجو به‌سراغ سرویس‌های موردنیاز خود مراجعه می‌کنند و شاید بخش بزرگی از آدرس اینترنتی سرویس مدنظر خود مطلع نباشند. با اختلال ایجادشده و دسترسی‌نداشتن به موتور جست‌وجویی نظیر گوگل و نبود موتور جست‌وجوی کارآمد داخلی، بسیاری از کاربران نمی‌توانند حتی از سرویس‌های داخلی مدنظرشان استفاده کنند؛ چراکه آدرس اینترنتی سرویس مدنظر را جز در موارد خاص حفظ نیستند و همین مسئله مشکلات بسیاری برای کاربران ایجاد کرده است. درمقابل، کسب‌وکارها نیز به‌دلیل از‌دست‌دادن مشتریان خود متضرر شده‌اند؛ چراکه بخش بزرگی از ترافیک روزانه‌ی خود را از طریق موتورهای جست‌وجو به‌دست می‌آورند. 

رضا الفت‌نسب، عضو هیئت‌مدیره اتحادیه‌ی کشوری کسب‌وکارهای مجازی، در گفت‌وگو با زومیت به این نکته اشاره کرد که تا‌به‌امروز، ۵۰ هزار نماد اعتماد الکترونیکی دراختیار کسب‌وکارها قرار گرفته که نشان‌دهنده‌ی گستردگی فعالیت در فضای آنلاین است. وی به این موضوع اشاره کرد که در سال ۱۳۸۸ نیز چنین مشکلاتی بروز کرده و به اختلال منجر شده بود. الفت‌نسب افزود باید از چنین اتفاقاتی عبرت بگیریم. شاید در آن زمان اختلال اینترنت به‌‌دلیل اینکه کسب‌وکارهای اینترنتی چندان فعال نبودند، چندان تأثیر‌گذار نبود؛ اما اختلال اخیر موجب متضررشدن بسیاری از کسب‌وکارها و به‌تبع آن، به‌خطر‌افتادن چندین موقعیت شغلی شده است. الفت‌نسب لزوم پیاده‌سازی بستر جدید را برای چنین مواقعی ضروری عنوان کرد؛ چراکه در چنین شرایطی بخش خصوصی متضرر می‌شود که سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای در فضای آنلاین انجام داده است. وی مسئول پیاده‌سازی چنین بستری را دولت عنوان کرد.

فرشاد وکیل‌زاده، مدیرعامل فروشگاه اینترنتی زنبیل و عضو هئیت مدیره اتحادیه‌ی کشوری کسب‌وکارهای مجازی در گفت‌وگو با زومیت به این نکته اشاره کرد دولت باید بابت خسارات وارد شده به کسب‌وکارها به هر طریق ممکن اقدامات لازم را انجام دهد. وی در این خصوص گفت:

قطعا باید از جوانانی که در شرایط نامناسب اقتصادی و در برابر فشارهای بین‌المللی مقاومت می‌کنند، حداقل در برابر مشکلاتی که در داخل کشور و به دلایل مختلف ایجاد شده است، حداقل حمایت های لازم صورت پذیرد و به آن‌ها نشان دهیم که دولت در عمل هم حامی این بخش مهم از کشور است، این یک خواسته صنفی است و ما از دولتمردان حداکثر حمایت را طلب می‌کنیم

وکیل‌زاده همچنین به این نکته اشاره کرد که برخی از تکنولوژی‌های استفاده شده در خدمات و سرویس‌های کسب‌وکارهای داخلی بر پایه‌ی فناوری‌هایی است که برای مثال توسط گوگل توسعه یافته و قطع ارتباط اینترنت باعث شده تا عملا سرویس این کسب‌وکارها غیرقابل استفاده شود. وی برای مثال به سرویس AMP گوگل اشاره کرده که جهت طراحی نسخه‌ی موبایل سایت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و در حال حاضر عملا هیچ کاربردی ندارد. 

مدیرعامل فروشگاه زنبیل با اشاره به هزینه‌ی سرور و هاست‌های خارجی در مقایسه با نمونه‌های ایرانی، به این موضوع اشاره کرده که برخی از کسب‌وکارها حتی در صورت داشتن تمکن مالی برای انتقال سرور، دانش فنی لازم برای این کار را نیز ندارند. وی در سخنان خود همچنین به این موضوع اشاره کرده که کسب‌وکارها با قطع ارتباط اینترنت عملا قادر نیستند تا از طریق کانال‌هایی نظیر شبکه‌های اجتماعی یا ایمیل با کاربران خود در ارتباط باشند و از این‌رو با از دست دادن بخش بزرگی از مشتریان خود را از طریق کانال‌هایی چون موتورهای جست‌وجو بالاخص گوگل و شبکه‌های اجتماعی از دست داده‌اند. 

با گذشت دو روز از زمان قطعی اینترنت، هنوز از اتصال دوباره و بازگشتن به شرایط عادی خبری نیست و در چنین وضعیتی، کسب‌وکارهای آنلاین متحمل ضرر می‌شوند. باید دید این تصمیم شورای امنیت کشور به‌نقل از شرکت‌های سرویس‌دهنده‌ی اینترنت، تا کِی ادامه خواهد داشت.