سرانجام وعده‌ها برای بهبود کیفیت و سرعت اینترنت چه خواهد بود؟
۲۵ بهمن سال گذشته، محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفته بود سرعت اینترنت خانگی در برخی استان‌ها به‌دلیل مشکلات ارائه‌ی خدمات کم است؛ اما وزارت ارتباطات برنامه دارد تا پایان خرداد ۱۳۹۹، سرویس VDSL را برای ۲۵ درصد جایگزین سرویس ADSL مشترکان کند. به‌گفته‌ی وی، این سرویس سرعت اینترنت را تا چهاربرابر افزایش می‌دهد. آذری‌جهرمی این اقدام را درادامه‌ی تجهیز بخش بزرگی از شهر دزفول به این فناوری اعلام کرده و وعده داده بود در قم نیز این سرویس در حال راه‌اندازی است.
وزیر ارتباطات دهم فروردین نیز در توییتی نوشت:
امروز، عملیات اجرایی ارتقای اینترنت خانگی از ADSL به VDSL در استان تهران و قم آغاز شد و در هفته‌ی آینده، سایت ثبت‌نام آغاز به کار خواهد کرد.
او همچنین خبر داد سامانه‌ی ثبت‌نام از هفته‌ی سوم فروردین برای ثبت‌نام آماده خواهد بود تا VDSL را تحویل مردم دهد. درنهایت، وزیر ارتباطات امروز از ارائه‌ی اینترنت خانگی با چهاربرابر سرعت فعلی در شهر قم خبر داد. او در حساب توییتری‌اش نوشت:
ارائه‌ی اینترنت خانگی با چهاربرابر سرعت فعلی، از عصر امروز در شهر قم آغاز می‌شود. با همکاری خوب استاندار و شهردار قم فرایند نصب تجهیزات با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و سرعت بسیار خوبی در حال انجام است. حدود ۳۰ هزار مشترک مخابرات ایران و شاتل از امروز فعال می‌شوند. تهران به‌زودی... .
آذری‌جهرمی نخستین‌بار جزئیات تبدیل ADSL به VDSL کاربران خانگی را در نشست خبری نمایشگاه الکامپ سال ۱۳۹۸ اعلام کرده بود. وی که روز قبل در توییتی نوشته بود کاربران خانگی می‌توانند به‌راحتی اینترنت خانگی ADSL خود را به VDSL تبدیل کنند که سرعتی چهاربرابر خواهد داشت، درباره‌ی گران‌بودن سرویس‌های قبلی مخابرات بر بستر فیبر و استقبال‌نکردن کاربران و تعرفه‌ی دقیق طرح جدید گفته بود:
تعرفه‌ی VDSL براساس مصوبه‌ی ۲۶۶ کمیسیون تنظیم مقررات برنامه‌ریزی می‌شود. قیمت سرویس‌ها در این مصوبه براساس سرعت‌ها تنظیم شده است. همان‌گونه که قیمت سرویس‌های خانگی امروز دردسترس کاربران قرار دارد، قیمت سرویس‌های سریع‌تر و حرفه‌ای‌تر هم طبق مصوبه‌ی مذکور دردسترس خواهد بود و تغییری نخواهد کرد.
به‌گزارش خبرگزاری مهر، وزیر ارتباطات همان زمان در حاشیه‌ی نمایشگاه الکامپ درباره‌ی توسعه‌ی شبکهی پهن‌باند ثابت اینترنت کشور گفته بود:
سیاست‌گذاری جدید ما برای توسعه‌ی شبکه پهن‌باند ثابت اینترنت این است که از امروز، شرکت مخابرات ایران سرویس VDSL را ارائه دهد که اینترنت مشترکان را تا ۴۰ مگابیتبرثانیه افزایش می‌دهد. شرکت مخابرات ایران از امروز این سرویس را در سراسر کشور راه‌اندازی و دومیلیون پورت VDSL و متوسط سرعت ۴۰ مگابیتبرثانیه به متقاضیان عرضه می‌کند.
آذری‌جهرمی گفته بود ایران به دلیل عقب‌ماندگی در حوزه‌ی شبکه ارتباطات ثابت، وضعیت مساعدی در این بخش ندارد و با راه‌اندازی سرویس VDSL، امید است این عقب‌ماندگی جبران شود. همچنین، سایر اپراتورها می‌توانند این امکان را برای مشترکانشان فراهم کنند. بااین‌حال به‌گفته‌ی وزیر ارتباطات، به‌دلیل فاصله‌ی زیاد خطوط مسی تا مراکز مخابراتی، ۳۰ درصد مشترکان فقط به اینترنت دو مگابیتبرثانیه دسترسی دارند و ۱۶ درصد مشترکان می‌توانند اینترنت ۸ تا ۱۶ مگابیتبرثانیه دریافت کنند؛ به‌همین‌دلیل، درصورت راه‌اندازی و توسعه‌ی سرویس VDSL، مشکل سرعت مشترکان حل خواهد شد.
این در حالی است که مشکل همیشگی کیفیت ضعیف سرعت اینترنت خانگی با خانه‌نشینی مردم و استفاده‌ی ۵۰ برابر از ظرفیت اینترنت، اعتراض کاربران زیادی را موجب شده است. سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی برآورد می‌کند که از این افزایش ۵۰ درصدی مصرف اینترنت، سهم شبکهی ملی اطلاعات ۳۰ درصد و سهم اینترنت بین‌الملل ۲۰ درصد در میزان مصرف دیتای کاربران بوده است. باوجوداین، کاربران همچنان اعتراض می‌کنند نسبت به هزینه‌ای که در ازای اینترنت می‌پردازند، سرویس مناسبی از اپراتورها دریافت نمی‌کنند. این موضوع بیشتر شامل کاربران خانگی می‌شود.
بنابه آمار رگولاتوری، ضریب نفوذ اینترنت موبایل بیش از ۷۶ درصد است و ۶۳ میلیون نفر در کشور با موبایل به اینترنت وصل می‌شوند. ضریب نفوذ اینترنت ثابت خانگی تا پایان سال ۱۳۹۸ حدود ۱۰ درصد بوده و تنها ۸ میلیون نفر ازطریق ADSL به اینترنت متصل می‌شوند.
سیدمجید صدری، مدیرعامل شرکت مخابرات ایران اعلام کرده است:
با تأکید وزیر محترم ارتباطات و حمایت هیئت‌مدیره‌ی شرکت، طبق برنامه برای تحول شبکهی اینترنت خانگی، در دو ماه آینده ارتقای ۵۵۰ هزار پورت ADSL به VDSL (سُرینو) را در تهران اجرا می‌کنیم.
صدری گفت به‌دنبال کیفیت حداکثری هستیم تا انتظارات تمام مشتریان اینترنت پرسرعت شرکت مخابرات ایران تأمین شود. وی گفت با این اقدام، مشترکان اینترنت پرسرعت مخابرات ایران می‌توانند بهبود کیفیت و سرعت حداقل چهاربرابری را تجربه کنند:
تلاش ما این است کیفیت و زیرساخت لازم را در همه‌ی بخش‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری شبکه به‌ویژه در وضعیت فعلی برای رفاه حال مردم در سراسر کشور ارائه کنیم. این ارتقا به امید خدا از هفته‌ی آینده شروع می‌شود و به‌مرور همه‌ی مشترکان از آن بهره‌مند می‌شوند.
صدری همچنین گفت به‌زودی نحوه‌ی ثبت‌نام تغییر ADSL به VDSL (سرینو) شرکت مخابرات ایران در تهران ازطریق سایت این شرکت به نشانی www.tci.ir و بدون حضور مشترکان به مراکز مخابراتی اعلام می‌شود. سندیکای صنعت مخابرات ایران نیز برای تأمین تجهیزات برقراری ۵۵۰ هزار سرویس VDSL اعلام آمادگی کرده است. سندیکای صنعت مخابرات ایران در بیانیه‌ای ارسالی برای سیتنا اظهار کرد:
پیرو دستور وزیر محترم ارتباطات و فناوری اطلاعات برای برقراری سرویس پهن‌باند در شبکهی ثابت و اعلام پشتیبانی این سندیکا، با بررسی فهرست نیازمندی‌های شرکت مخابرات ایران برای اجرای این برنامه، به اطلاع می‌رسانیم همه‌ی تجهیزات اکتیو به غیر از DSLAM و OLT پرظرفیت، شامل مودم‌های VDSL و ONT و OLT کم‌ظرفیت به‌همراه تمام تجهیزات پسیو مانند انواع کابل، مفصل، داکت، اتصالات نوری، اسپلیتر، جعبه و کابینت توزیع کابل و تغذیه‌ی نیرو در داخل کشور ساخته می‌شود.
مهندس فرامرز رستگار، دبیر و عضو هیئت‌مدیره‌ی سندیکای صنعت مخابرات ایران خاطرنشان می‌کند:
امروز با این امر مواجه شده‌ایم که شبکه‌های موبایل برای تأمین ارتباطات اینترنت در ترافیک غیرمتعارف، تاب‌آوری لازم را ندارند و نارضایی کاربران را در پی خواهد داشت و چون برای دسترسی به اینترنت ثابت هم سرمایه‌گذاری کافی انجام نشده، اینترنت خانگی هم با مشکل مواجه است.
احمدرضا نخجوانی، مدیرعامل گروه شرکت‌های شاتل، نیز از اجرای طرح نصب و راه‌اندازی سرویس‌های VDSL در شهرهای تهران و قم در آینده‌ی نزدیک خبر داد. به‌گفته‌ی وی این طرح در چند ماه اجرایی می‌شود و با اجرای آن، سرویس کاربران کنونی نیز بدون تعویض تجهیزات از سمت کاربران، به‌طورمتوسط تا چهاربرابر افزایش پیدا می‌کند. مدیرعامل گروه شرکت‌های شاتل در بیانیه‌ی خود نوشت:
براساس پروژه‌ای که شاتل از چند سال قبل روی آن سرمایه‌گذاری کرده بود و پیگیری‌های اساسی و دستور جناب آقای مهندس آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و همکاری شرکت مخابرات ایران، شاتل به‌زودی اجرای طرح نصب و راه‌اندازی سرویس‌های VDSL را در شهرهای تهران و قم به سرانجام خواهد رساند، چنانکه کاربران می‌توانند از سرویس‌های اینترنت با سرعت ۸۰ تا ۱۰۰ مگابیتبرثانیه بهره‌مند شوند.
زومیت برای کسب اطلاعات بیشتر از نحوه‌ی اجرایی‌شدن این سرویس با شاتل تماس گرفت؛ اما بعد از چندین‌بار تماس، توضیحی درباره‌ی اقدامات در دست اجرا داده نشد. هنوز مشخص نیست تبدیل ADSL به VDSL دقیقا چگونه انجام می‌شود و جزئیات آن، نیاز به تعویض دستگاه روتر، هزینه‌ی تعرفه‌ها و پیگیری سرعت و کیفیت اینترنت پس‌از‌آن چه می‌شود. با وجود وعده‌های مکرر برای افزایش کیفیت اینترنت، شاهد قطعی‌های مکرر و کندی زیاد در دسترسی به اینترنت هستیم و هنوز مشخص نیست تبدیل اینترنت خانگی به VDSL بتواند مشکل نبود پاسخ‌گویی درست را در‌این‌زمینه حل کند. افزون‌براین، تضمینی وجود ندارد در‌این‌زمینه اپراتورها بتوانند خدمات مناسبی به کاربرانشان ارائه کنند. پیش‌تر و حتی با راه‌اندازی سامانه‌ی نت‌سنج پلاس، دیدیم مشخص‌شدن مشکل اینترنت نمی‌تواند به حل آن‌ها کمک کند و بخش‌های مختلف مسئول در این زمینه، مانند شرکت زیرساخت و بخش‌های ارتباطی با اپراتورها نیز پاسخ‌گو نیستند یا این مشکلات را به‌کلی رد و تکذیب می‌کنند.
حال، اگر این سرویس جدید هزینه‌ی بیشتری از ADSL داشته باشد و در‌عین‌حال کیفیت بهتری به‌ارمغان نیاورد، با موج جدیدی از شکایت‌ها و نارضایتی‌های کاربران مواجه خواهیم بود. این در حالی است که مشترکان اینترنت ثابت مدت‌ها است ترجیح می‌دهند به‌جای ایجاد هرگونه تغییر، اصلاح، هدیه و...، تنها کیفیت برابر با هزینه‌ی پرداختی‌شان را دریافت کنند.
ناگفته نماند آذری‌جهرمی در پاسخ به مشکلات مکرر اینترنت برای کاربری در توییتر که دورکاری می‌کند و کُندی اینترنت او را با سختی زیادی مواجه کرده، گفته است:
ما [در این مورد] تلاش کردیم. مصرف نسبت به ۱ اسفند حدودا ۲/۵ برابر شده. از اول هفته، نصب ۸۰۰ هزار پورت VDSL در تهران آغاز شده که یک‌ماهه تموم میشه. موبایل رو ارتقا دادیم؛ اما شبکهی موبایل فرکانس لازم داره که فعلا دراختیار صداوسیما است و تا فرکانس آزاد نشه، دیگه ظرفیت بالاتر نمیره.
وزیر ارتباطات در گفت‌وگو با ایسنا درباره‌ی این موضوع توضیح می‌دهد:
شبکهی موبایل در تهران به حداکثر میزان ظرفیت نامی خود رسیده است. تنها راه افزایش ظرفیت پهنای باند، اضافه‌کردن فرکانسی است که دراختیار صداوسیما است. فرکانس‌های حال حاضر شبکهی موبایل در باندهای بالاست و فرکانس‌های دراختیار صداوسیما، باند پایین‌اند. در فرکانس‌های پایین تعداد دکل کمتری باید احداث شود.اگر فرکانسی که خالی است و صداوسیما هم استفاده نمی‌کند، دراختیار موبایل قرار گیرد، هم ارز کمتری از کشور برای خرید تجهیزات صرف می‌شود و هم مردم کمتر نگران سلامتی خود از بابت آلودگی فرکانسی خواهند بود. سه سال است تلاش می‌کنیم فرکانس‌ها را پس بگیریم. هم در دولت و هم در مجلس گفته‌ایم در باندی دیگر نیازهای آینده‌ی صداوسیما را تأمین می‌کنیم. نصف درآمد حاصل از واگذاری فرکانس‌ها به اپراتورها هم برای توسعه‌ی شبکهی دیجیتال به صداوسیما می‌دهیم؛ اما آن‌ها همراهی نکرده‌اند.
وزیر ارتباطات در انتها اشاره کرد ارتقای شبکه بدون فرکانس امکان‌پذیر نیست. رمضان‌علی سبحانی‌فر، عضو ارشد کمیسیون صنایع و معاون مجلس شورای اسلامی، نیز به سیتنا می‌گوید فرکانس‌ها براساس قانون اساسی دراختیار وزارت ارتباطات است؛ اما دو باند فرکانسی ۷۰۰ و ۸۰۰ را صداوسیما استفاده می‌کند و وزارت ارتباطات به صداوسیما واگذار کرده است:
امروزه با‌توجه‌به کاربرد سیستم‌های دیجیتال، این باندهای فرکانسی کمتر استفاده می‌شود و مانند اتوبانی شده‌اند که از آن استفاده نمی‌شود؛ بنابراین، به‌نظر می‌رسد با توافق بین صداوسیما و وزارت ارتباطات، باید از این مسیر بلااستفاده استفاده‌ی بهینه شود.
سبحانی‌فر می‌گوید در بحث بودجه‌ی سال گذشته اعلام کردیم بین وزارت ارتباطات و صداوسیما توافق شود و منافع به‌صورت پنجاه‌پنجاه باشد؛ اما متأسفانه رأی کافی نیاورد. امیدواریم با مطرح‌شدن این مباحث در سخن مسئولان، فکری به حال اختصاص فرکانس‌های بیشتر شود و شاهد افزایش کیفیت اینترنت برای مشترکان باشیم.