معاون وزیر ارتباطات: گوشی های صاایران در قالب گوشی کامل از چین خریداری شده‌اند

حدود سه هفته‌ی پیش، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از آماده‌شدن گوشی‌های بومی با برند صاایران خبر داد. محمدجواد آذری جهرمی این خبر را در مراسم معرفی دستاوردهای بومی‌سازی تجهیزات پیشرفته‌ی شبکه ملی اطلاعات داد و در همین راستا اعلام کرد که بومی‌سازی به‌معنای تولید تماما داخلی نیست. چندروز بعد، با افشاشدن مشخصات گوشی‌های صاایران در توییتر، کاربران در فضای مجازی از شباهت زیاد این گوشی‌ها با گوشی‌های شرکتی چینی با نام Ulefone خبر دادند. درنهایت، اواخر هفته‌ی پیش بود که وزیر ارتباطات، خود اعلام کرد که امکان ساخت صفر تا صد یک گوشی موبایل، درحال‌حاضر در داخل کشور وجود ندارد. حال معاون وزیر ارتباطات در گفت‌وگویی با ایرنا اعلام کرده که گوشی‌های صاایران در قالب گوشی کامل و «پک‌شده» (یا CBU) از کشور چین خریداری شده‌اند.

ستار هاشمی، معاون نوآوری و فناوری وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دراین‌باره توضیح می‌دهد که در بحث تولید، نباید تصور کرد که محصول الزاما از مراحل اولیه به‌صورت قطعات کاملا جداگانه تولید می‌شود. به‌گفته‌ی هاشمی، بسیاری از محصولات ابتدا به‌صورت کامل از مبدأ خریداری و پس از سنجیدن بازار و میزان تقاضا برای خرید آن، برنامه‌ریزی برای حرکت به‌سوی تولید در قالب SKD (نیمه قطعه قطعه شده) و CKD انجام می‌شود.

حال معاون وزیر ارتباطات خبر می‌دهد که وزارت ارتباطات درنظر دارد تا انتهای سال جاری، به تولید ۴۰۰ هزار تلفن ‌همراه در کشور کمک کند. هاشمی می‌گوید گوشی افشاشده‌ی صاایران در فضای مجازی هم، برای سنجیدن بازار از چین خریداری شده بود و طبق تعهد صاایران قرار است تا ۶ ماه آینده، به‌صورت CKD (کاملا قطعه‌قطعه شده) در ایران تولید شود.

ستار هاشمی درمورد توافق انجام‌شده برای تولید گوشی داخلی صاایران با حمایت نیروهای مسلح می‌گوید، قرار بود ایرانسل و صاایران یک محموله‌ی چند هزارتایی تلفن همراه به وزارت ارتباطات تحویل دهند تا بر اساس آن، تقاضای بازار سنجیده شده و برنامه‌ریزی برای ساخت گوشی در داخل کشور انجام شود. هاشمی در دفاع از تولید در قالب CBU می‌گوید، انجام این روال در ابتدا ضرورت دارد؛ چرا که ممکن است محصول تولیدی بازار نداشته باشد و خریداری برای آن پیدا نشود؛ بنابراین دریافت واکنش بازار برای تولید و طراحی متناسب با آن اهمیت بالایی دارد.

هاشمی می‌گوید اطلاعی ندارد که آیا گوشی‌های صاایران ری‌برندشده است یا خیر، اما تولید در قالب CBU ممکن است باعث شباهت‌های محصول با دیگر محصولات شود. او اضافه می‌کند که برندهای زیادی هستند که طراحی مدنظر خود را به کارخانه‌ای می‌دهند تا آن را تولید کند و مثال آن هم آنر است. هاشمی می‌گوید: «به درست یا غلط بودن این مسئله ورود نمی‌کنم اما در ادبیات تولید، حتی CBU نیز به‌عنوان تولید تلقی می‌شود. تولیدکنندگان کارشان را با CBU آغاز می‌کنند، بعد به‌سمت SKD می‌روند و در مرحله‌ی آخر به CKD می‌رسند.»

هاشمی درمورد بدبینی مردم نسبت‌به تولید داخلی اشاره می‌کند که حساسیت‌ها را به‌دلیل خاطره‌های نه‌چندان خوب از تولید داخلی درک می‌کنیم، اما تولیدکنندگان داخلی هم درصورت ارائه‌ندادن کار خود بر اساس زمان‌بندی انجام‌شده، شامل حمایت‌های دولت نمی‌شوند.

هاشمی می‌گوید سه دلیل باعث شده تا ایران نتواند به هدف‌گذاری برای تولید سالانه ۲/۵ میلیون گوشی تلفن همراه برسد؛ اولین دلیل این است که تغییرات تکنولوژی در حوزه‌ی فناوری اطلاعات و ارتباطات به‌شدت زیاد و دوره‌ی حیات فناوری بسیار کوتاه است که همین مسئله، رقابت را سخت می‌کند.

دومین دلیل، مسئله‌ی رجیستری است که در زمان تعیین هدف مذکور هنوز اجرایی نشده بود؛ این طرح پیش‌نیاز موفقیت در تولید گوشی داخلی است و از قاچاق کالا جلوگیری می‌کند. هاشمی با تأکید بر اینکه نگاه سلبی در بحث تولید پاسخ نمی‌دهد، می‌گوید این مسئله کیفیت محصول را از بین می‌برد.

نگاه سلبی، فضای انحصاری و بدون رقیب را برای تولیدکننده ایجاد می‌کند و او با داشتن یک بازار ثابت و همیشگی، انگیزه و رغبت خود را برای تحقیق و توسعه از دست می‌دهد. 

دلیل سومی که هاشمی درارتباط با نرسیدن به هدف تولید تلفن همراه در ایران به آن اشاره می‌کند، تعیین سهم بازار برای تولید گوشی داخلی به‌میزان ۲۰ درصد در افق ۱۴۰۴ است که نشان می‌دهد قانون‌گذار در پی حذف گوشی خارجی نیست؛ چرا که برحسب تجربه می‌داند اگر به‌سمت حذف دیگر تولیدکنندگان برود، امکان ارتقای کیفیت را از دست می‌دهد.

با درنظرگرفتن این سه نکته، معاون وزیر ارتباطات اعتقاد دارد که می‌توان در بحث گوشی میان‌رده و پایین‌رده وارد بازار شد و موفقیت به‌دست آورد. در همین راستا، وزارت ارتباطات، تعرفه‌گذاری‌ برای تولید گوشی داخلی را با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت آغاز کرد و فضای قانونی برای تولید مشخص شد. سپس تعرفه‌ی قطعاتی که امکان واردات آن وجود داشت و همچنین تعرفه واردات گوشی به‌صورت CBU، از ۱۵ به ۵ درصد کاهش داده شد تا مزیت اقتصادی برای تولید کننده ایجاد شود.

هاشمی می‌گوید، علاوه‌بر فراهم‌کردن امکان استقرار تولیدکنندگان در پارک‌ فناوری سجاد و منطقه ویژه پیام، با کمک صندوق نوآوری و شکوفایی، تولید گوشی همراه داخلی به‌عنوان طرح ملی درنظر گرفته شده تا تولیدکنندگان بتوانند از تسهیلات کم‌بهره‌ی صندوق نوآوری و شکوفایی استفاده کنند.

ستار هاشمی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به تفاهم‌نامه‌ی معاونت نوآوری وزارت ارتباطات، پست‌بانک و دو اپراتور همراه اول و ایرانسل در سال گذشته برای تولید گوشی تلفن همراه که مدتی ۹ ماهه برای آن درنظر گرفته شده بود گفت، شیوع ویروس کرونا باعث شد تا تولید گوشی‌ها با سرعت مورد انتظار پیش نرود و بسته‌شدت مرزها تأمین قطعات اولیه را به‌تعویق انداخت.

تحریم‌های غیرانسانی و نوسانات ارز، رویکرد سرمایه‌گذاران را به‌شدت تحت تأثیر خود قرار داد. همین مسائل، مسیر حرکت به‌سمت تولید گوشی داخلی را کند کرد. قرار بود سالانه ۴۰۰ هزار گوشی تولید شود که این اتفاق به دلایلی که مطرح کردم، رخ نداد. البته من هنوز امیدوارم که تا آخر سال بتوانیم ۴۰۰ هزار گوشی تولید کنیم.۷۰۰ میلیارد تومان تسهیلات ازسوی وزارت ارتباطات برای تولید گوشی داخلی تخصیص داده شده است

هاشمی در توضیح روال پیشرفت این تفاهم‌نامه‌ی ۲۰۰ میلیارد تومانی گفت: «قرار شد ۲۰۰ میلیارد به اپراتورها تعلق بگیرد تا تلفن‌همراه تولید داخل را از تولیدکننده به‌صورت نقد خریداری کنند و آن را با تسهیلات به مردم به فروش برسانند. برآورد قیمتی که از گوشی‌ها داشتیم، حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان بود. اگر به هرکدام از اپراتورها ۱۰۰ میلیارد تعلق می‌گرفت، تقریبا هر کدام می‌توانستند ۱۰۰ هزار گوشی تلفن همراه خریداری کنند. این سرمایه‌گذاری درواقع برای تحریک آخرین حلقه‌ی زنجیره‌ی ارزش یعنی مصرف‌کننده بود که بدون واسطه، گوشی را باقیمت مناسب تحویل بگیرد. تمام‌ کارهای مربوط به تحویل تلفن همراه را انجام دادیم و اکنون حتی سکوی فروش تسهیلاتی تلفن همراه هوشمند تولید داخل نیز برای تحویل گوشی تلفن همراه توسعه داده شده و آماده‌ی ثبت‌ درخواست‌ها است.»

معاون وزیر ارتباطات با اشاره به خروج شرکت‌های سامسونگ و LG از ایران که باعث شد ارز کمتری نسبت به گذشته از کشور خارج شود، از تصمیم برای اختصاص بخشی از این مابه‌التفاوت برای تولید گوشی داخلی خبر داد. به‌گفته‌ی هاشمی، درکل تاکنون ۷۰۰ میلیارد تومان تسهیلات ازسوی وزارت ارتباطات برای تولید گوشی داخلی تخصیص داده شده که خروجی آن، حدود ۷۰ هزار گوشی بوده است.

هاشمی از ادامه‌ی فعالیت شرکت‌های GLX و راه‌اندازی و نصب خط تولید گوشی جی پلاس (پس از خروج ال‌جی از کشور) خبر داد؛ جی پلاس نیز برای رسیدن به تولید گوشی به روش CKD برنامه‌ی زمان‌بندی دارد. مجموعه «ارگ جدید» که در حوزه‌ی تولید مودم داخلی فعالیت می‌کند نیز، اکنون در حال راه‌اندازی خط تولید گوشی تلفن همراه داخل کشور است. شرکت «اورود» که در تولید گوشی فیچرفون (گوشی دکمه‌ای) سابقه دارد هم، اکنون قصد دارد تولید گوشی هوشمند داخلی را آغاز کند. هاشمی می‌گوید آن‌ها در چین خط تولید دارند و درحال آوردن این خط تولید به داخل کشور و استقرار در پاکدشت هستند. درنهایت، مجموعه نارتب که تولیدکننده لپ‌تاپ است، خط تولید گوشی داخلی در مراغه راه‌اندازی کرده است.