بررسی آثار کاهش سهم کافه بازار از فروش سالیانه توسعه‌دهندگان
کافه‌بازار در پایان سال ۹۹ اعلام کرد که در حمایت از توسعه‌دهندگان بازی و اپلکیشن‌ها، سهم خود از فروش سالیانه تا یک میلیارد تومان هر توسعه‌دهنده را از ۳۰ به ۱۵ درصد کاهش خواهد داد؛ طرحی که از اول خرداد امسال اجرایی خواهد شد. این تصمیم دقیقا هم‌زمان با تصمیم گوگل در همین زمینه اعلام شد. بازار گفت برای مدت‌ها این موضوع را در نظر داشته و با اعلام گوگل، دیگر تعلل را جایز ندانسته است.
چند ماه گذشته، اپل برای اولین‌بار تصمیم گرفت سهم خود از فروش توسعه‌دهندگانی را که در طول یک سال کمتر از یک میلیون‌دلار درآمد دارند، از ۳۰ درصد به ۱۵ درصد کاهش دهد؛ طرح یادشده از ابتدای زمستان اجرایی شد. درادامه‌ی مقاله‌ی پیش‌رو قصد داریم تأثیر کاهش کمیسیون توسعه‌دهندگان در فروشگاه‌های اپلیکیشن را بررسی کنیم. در این خصوص با چند توسعه‌دهنده بازی و اپلیکیشن نیز صحبت کرده‌ایم. با زومیت همراه باشید.
کاهش سهم درآمد از توسعه‌دهنده چه ضرورتی داشت؟
کافه‌بازار هدف از کاهش‌دادن کمیسیون دریافتی از توسعه‌دهندگان را کمک به آن‌ها و رشد صنعت بازی و اپلیکیشن موبایل اعلام کرد. به‌گفته‌ی مدیرعامل کافه‌بازار، این تصمیم به توسعه‌دهندگانی که در مراحل ابتدایی رشد خود هستند و به منابع بیشتری برای سرمایه‌گذاری و جذب مخاطب نیاز دارند، کمک می‌کند. توسعه‌دهنده مدریک گیمز می‌گوید تصمیم اخیر، باید خیلی زودتر در ایران گرفته می‌شد. محمدمهدی بهفر راد به زومیت می‌گوید چنین پیشنهادی را چند سال پیش به کافه‌بازار اعلام کرده و طبیعتا با توجه به هزینه‌های زیادی که تولید محصولات جدید برای توسعه‌دهنده دارند، نیاز به حمایت بیشتری از آن‌ها وجود دارد. بهفرراد ادامه می‌دهد:
برای اینکه یک محصول نرم‌افزاری منتشر شود، هزینه‌ی اولیه زیادی صرف جذب کاربر می‌شود تا این محصول روال خود را پیدا کند، ماشین لرنینگ تبلیغاتی‌اش انجام شود و درنهایت روی روال درآمدزایی بیافتد. هزینه‌ی تولید اولیه محصول بسیار بالا است. افراد بسیاری به دلیل همین هزینه‌ها تولید محصول را کنار می‌گذارند و با یک محاسبه‌ی ساده متوجه می‌شوند که هر اقدامی به ریسک انجام آن کار نمی‌ارزد.
بهفر نتیجه می‌گیرد که اگر تصمیم کافه‌بازار برای کاهش کمیسیون زودتر گرفته شده بود، اکنون محصولات زیادی تولید شده و درحال کار بودند. توسعه‌دهنده‌ی گروه آنباند هم می‌گوید ۳۰ درصد کمیسیون با جمع دیگر هزینه‌ها و مالیات حدود ۵۰ درصد درآمد حاصل از توسعه محصول را از توسعه‌دهنده می‌گرفت و به استور می‌داد؛ درنتیجه توسعه‌دهندگان تحت فشار زیادی برای محاسبه‌ی مزایا و معایب نشر اپلیکیشن خود در فروشگاه‌ها بودند. معین رضایی اشاره می‌کند که بااین‌حال، توسعه‌دهنده انتخاب دیگری جز انتشار محصول خود در پلتفرم‌های انتشار ندارد.
گروه آنباند اکثر بازی‌های خود را در گوگل پلی منتشر کرده است؛ اما انتشار اپلیکیشن در گوگل‌پلی برای ایرانیان دشواری‌های زیادی دارد. رضایی با اشاره به تأثیر بسیار مثبت کاهش کمیسیون استورهای اپلیکیشن می‌گوید:
اکنون اقشار مختلف جامعه ازجمله توسعه‌دهندگان تحت فشارهای اقتصادی هستند. درنتیجه، کاهش سهم مارکت باعث می‌شود تا این افراد فرصت رشد پیدا کنند و با جذب مشتری به انجام پرداخت‌های درون‌برنامه‌ای بیشتر، درآمد بیشتری نصیب فروشگاه اپ کنند. نتیجه‌ی چنین اتفاقی هم، طبعا رشد صنعت برنامه‌های موبایلی است.
برخی توسعه‌دهندگان اعتقاد دارند که کاهش کمیسیون دریافتی فروشگاه‌ها از توسعه‌دهندگان، حالت نوعی مسئولیت اجتماعی برای بزرگ‌ترین اپ‌استور فارسی‌زبان دنیا دارد. نظری‌منش، مدیر توسعه اپلیکیشن آرش و آنا می‌گوید همان‌گونه که در صنعت، مدیریت زنجیره‌ی تأمین ضرورت دارد، کافه بازار هم به‌عنوان حلقه‌ی نهایی عرضه‌ی یک محصول نرم‌افزاری، به توانمندسازی تأمین‌کنندگان خود می‌اندیشد. او توضیح می‌دهد:
در بدنه‌ی صنعت متداول است که سازمان به مدیریت تأمین‌کنندگانش سوق داده شده یا تشویق می‌شود که به آن مدیریت زنجیره‌ی تأمین گفته می‌شود. در نظر بگیرید سازمانی مانند ایران‌خودرو که هزاران تأمین‌کننده دارد، برای بهبود کیفیت و حرکت به‌سمت تعالی باید زنجیره‌ی تأمین خود را از طریق توانمندسازی آن‌ها، رسیدگی به دغدغه‌شان و ارائه‌ی آموزش‌های موردنیاز مدیریت کند؛ چرا که این کارها عملا بر بهبود کیفیت محصول تأثیر می‌گذارد و گام اولیه در فرایند توسعه و توانمندسازی زنجیره‌ی تأمین محسوب می‌شود. بازار بزرگ‌ترین اپ استور فارسی‌زبان دنیا است؛ درنتیجه اگر آن را حلقه‌ی نهایی عرضه‌ی یک محصول نرم‌افزاری به بازار در سطح جهانی تصور کنیم، توسعه‌ی زنجیره‌ی تأمین آن، قطعا جزو مسئولیت اجتماعی و استراتژی‌های توسعه و تعالی اکوسیستم محسوب می‌شود. توسعه به‌میزانی انجام می‌شود که خود بازار درنهایت به تعالی برسد و ماموریتش را به انجام برساند. یکی از اقدامات در این مسیر، کاهش سهم درآمدی استور است که با هدف توانمندسازی تأمین‌کننده‌ها صورت می‌گیرد.
نظری‌منش در همین خصوص به سرویس «بینش» بازار نیز اشاره می‌کند که به‌منظور هدایت، راهنمایی و تصمیم‌گیری بهتر توسعه‌دهندگان راه‌اندازی شد. به‌گفته‌ی او، چنین اقداماتی نشان از بلوغ کافه بازار در حوزه‌ی فعالیتش و حرکت به‌سمت جهانی‌شدن دارد. وی اشاره می‌کند که اهمیتی ندارد الگوبرداری از نمونه‌ای خارجی انجام شده باشد؛ چراکه اکوسیستم ایران به‌قدری بزرگ است که ادامه‌دادن راه استورهای بزرگ دنیا می‌تواند راهنمای مناسبی برای بازار نیز محسوب شود.
این هزینه اضافی کجا صرف می‌شود؟
هم‌اکنون ۱۴۰۰۰ برنامه در بازار از پرداخت درون‌برنامه‌ای استفاده می‌کنند. با فراهم‌شدن امکان حضور توسعه‌دهندگان و محصولات نرم‌افزاری بیشتر در بازار، قطعا پرداخت ۱۵ درصد سهم کمتر، چندبرابر به توسعه‌دهنده بازمی‌گردد و این هزینه صرف چیزی جز جذب مخاطب بیشتر و کسب سود بیشتر برنامه نمی‌شود؛ اتفاقی که در کوتاه‌مدت رخ نخواهد داد. توسعه‌دهنده مدریک گیمز می‌گوید:
اگر توسعه‌دهنده بداند که پس از انتشار محصولش، پول بیشتری در دستش باقی می‌ماند، تلاش و هزینه‌ی بیشتری برای جذب مشتری می‌کند؛ درواقع تمام این ۱۵ درصد اضافه در شبکه‌ی تبلیغات صرف می‌شود. به‌نظر من تصمیم بازار باعث باز بودن دست توسعه‌دهنده می‌شود. هرچه یک توسعه‌دهنده بتواند برای جذب مخاطب هزینه کند، درمجموع خیلی بیشتر از ۱۵ درصد به او برمی‌گردد. این محصولات قطعا عمر یک روز و یک ماه و یک میلیون دلار اول ندارند؛ تعداد زیادی از محصولات چند سال کار کرده و سودهای بزرگی ایجاد می‌کنند. درنتیجه، وقتی فرد بتواند با قدرت شروع به توسعه محصول کند و توان مالی داشته باشد، محصولش بهتر جا می‌افتد و برای مارکت هم مثمرثمر واقع می‌شود.
بهفر می‌گوید هنوز جزییات تصمیم اخیر برای کاهش کمیسیون، حتی درمورد گوگل‌پلی نیز مشخص نیست و نمی‌توان به‌طور دقیق تأثیر آن‌ها را بررسی کرد؛ بااین‌حال، اگر تنها محصولاتی که برای اولین‌بار منتشر می‌شوند، شامل آن شود، به نظر می‌رسد که ۲۰ درصد محصولات از آن بهره ببرند؛ اما اگر محصولات قدیمی‌تر هم شامل تصمیم جدید شوند، ۱۰۰ درصد توسعه‌دهنده‌ها از آن متأثر می‌شوند.
مدیرعامل اپلیکیشن زبان بیاموز عقیده دارد که کاهش ۱۵ درصدی سهم مارکت به‌سادگی و تنها منجر به افزایش ۱۵ درصدی درآمد توسعه‌دهنده نمی‌شود؛ بلکه بیش از ۱۵ برابر سهم بهبود و گسترش نرم‌افزار را افزایش می‌دهد. شهدوست توضیح می‌دهد:
بخش بزرگی از درآمد اغلب توسعه‌دهنده‌ها صرف هزینه‌های ثابت مثل هزینه‌ی جا، سرور، پشتیبانی از نرم‌افزار و ... می‌شود. به همین علت تنها یک حاشیه از سود نرم‌افزار صرف گسترش و بهبود آن خواهد شد. حال این مبلغ می‌تواند به‌طور یک‌جا تزریق شود و شامل هزینه‌های ثابت نمی‌شود.
به‌علاوه، یکی از مهم‌ترین المان‌های موفقیت یا ماندگاری در بازار برای هر کسب‌و‌کار تازه‌وارد که شامل بیشتر توسعه‌دهنده‌ها می‌شود، رسیدن به نقطه سربه‌سر است. شهدوست می‌گوید بسیاری از استارتاپ‌ها تنها به علت نرسیدن به نقطه سربه‌سر در زمان کافی مجبور به توقف فعالیت می‌شوند؛ درنتیجه، کاهش ۱۵ درصدی سهم بازار می‌تواند رسیدن به این نقطه را برای کسب‌و‌کارهای کوچک ساده‌تر کند؛ بدین‌مفهوم که افراد کمتری مجبور خواهند بود به علل مالی از رویای خود دست بکشند.
مدیر توسعه‌ی اپ آرش و آنا هم می‌گوید ۱۵ درصد درآمد بیشتر در بازاریابی و فضای پر ریسک و تقلب دیجیتال مارکتینگ امروزی می‌تواند به کمک توسعه‌دهنده بیاید. نظری‌منش می‌گوید:
ما اکنون در فاز بازاریابی هستیم و دغدغه‌ی درآمد و هزینه داریم. توسعه‌دهنده با آماده‌سازی محصول، انواع هزینه‌های توسعه، نیروی انسانی و حقوقی را پرداخت می‌کند و سپس وارد فاز بازاریابی می‌شود. سپس استور می‌خواهد ۳۰ درصد از سود خالص را از توسعه‌دهنده بگیرد. آنچه درآمد حاصل می‌شود، حالت بازگشت سرمایه دارد یا قرار است به بدنه‌ی توسعه‌دهنده برای تقویت و ادامه‌ی توسعه‌ی نرم‌افزارش اختصاص یابد. درنتیجه زمانی‌که کمیسیون کاهش پیدا کند، قطعا توسعه‌دهنده برای تقویت خود در مارکتینگ یا توسعه‌ی اپ توانمندتر می‌شود؛ چیزی که به بهبود کیفیت و افزایش فروش منجر می‌شود.
نظری‌منش اضافه می‌کند که دیجیتال مارکتینگ اکنون فضای پر ریسکی است که اثربخشی بسیار پایینی دارد؛ چرا که بمباران تبلیغاتی انجام می‌شود؛ حال با پیش‌قدمی کافه‌بازار، ۱۵ درصد به توسعه‌دهنده کمک می‌شود تا بهتر بتواند با حوزه‌های ریسکی این فضا دست‌وپنجه نرم کند.
خود کافه‌بازار نیز در ابتدای تصمیم‌گیری بر موضوع کاهش درآمد از توسعه‌دهنده‌ها به مواردی همچون بازار بسیار بزرگتر اپل و گوگل نسبت به خود فکر کرد. درنتیجه با تصمیمی که اکنون اعلام شده است، قصد دارد خود نیز در معرفی و درگیر کردن کاربران در کنار توسعه‌دهندگان قرار بگیرد.
معین رضایی، توسعه‌دهنده‌ی گروه آنباند با اشاره به تفاوت‌های بازار و استورهای خارجی می‌گوید بااینکه کافه‌بازار برنامه‌های جدید را به‌سادگی در صفحه‌ی اول معرفی می‌کند و باعث دریافت نصب ارگانیک می‌شود؛ اما باید روی اضافه‌کردن ژانرهای بین‌المللی بیشتر کار کند. او در همین زمینه به ژانر Hyper Casual اشاره می‌کند که ممکن است حدود ۷۰ درصد بازی‌های یک استور خارجی را تشکیل دهد و بیشتر تعداد توسعه‌دهندگان جدید را جذب می‌کند؛ به‌علاوه فرایند تولید محصول در ژانر Hyper Casual بسیار کوتاه است؛ اما به‌دلیل بهینه‌نبودن سیستم‌های تبلیغاتی و مارکتینگ در ایران فعلا بخشی از صنعت غافل مانده و از فضا استفاده نمی‌شود. او اضافه می‌کند اگر بازار می‌خواهد در صنعت اپلیکیشن و بازی تحول عمیق‌تر ایجاد کند، باید در این مسیر حرکت کند؛ تغییر فعلی چندان برایش هزینه‌بر نبود.
جمع‌بندی
توسعه‌دهندگان همگی هم‌نظر هستند که تغییر جدید بازار قطعا به سود این جامعه است و از شدت ریسک‌های توسعه‌ی آن‌ها کم می‌کنند؛ آن‌ها اهمیت نمی‌دهند که تغییر اخیر از استور خارجی یا ایرانی آغاز شده باشد؛ بلکه اکنون دغدغه دارند که برای اجرایی کردن آن، ضوابط پیچیده در نظر گرفته نشود؛ برای مثال کاهش کمیسیون تنها شامل یک محصول از هر توسعه‌دهنده یا اکانت یا شرکت نشود. توسعه‌دهنده مدریک گیمز در همین مورد به خبرنگار زومیت می‌گوید:
کاهش ۱۵ درصدی کمیسیون، به‌طور کامل به شبکه‌ی جذب کاربر بازمی‌گردد. اگر کاربر جذب شود، در محصول هزینه می‌کند و در این میان، کافه‌بازار سهم خود را می‌گیرد. بنابراین کافه‌بازار نباید در این میان مو را از ماست بکشد و برای مثال بگوید کاهش کمیسیون به ازای هر یک محصول یا اکانت یا به ازای چند اکانت یک مجموعه یا به ازای هر چندتا محصول شامل یکی می‌شود؛ چنین شرایطی، بازار را از هدف دور می‌کند و باعث می‌شود که تصمیم آن‌ها در حد حرف باقی بماند. درنتیجه، این موضوع پاشنه آشیل کار است؛ باید تا جای ممکن سهل‌گیرانه برخورد شود تا تأثیر واقعی خود را ایجاد کند.
بهفر راد اضافه می‌کند که تصمیم اخیر کافه‌بازار، به‌طور واضح، حاصل حساب و کتاب و اطمینان از برآیند سودآورانه بوده و خیرخواهانه گرفته نشده است. او می‌گوید یک نگرش دقیق کسب‌و‌کارانه و برد-برد در این تصمیم لحاظ شده که در درازمدت، سود نصیب کافه‌بازار می‌کند و توسعه‌دهنده هم با سرمایه‌گذاری بیشتر بر محصولش می‌تواند آن را به بلوغ بیشتر برساند و سود کند.
مدیر اپلیکیشن زبان بیاموز به‌سادگی، تصمیم استورها در کاهش کمیسیون خود را دارای سه مزیت عنوان می‌کند:
- افزایش سود توسعه‌دهنده و پیشرفت بیشتر برنامه‌ها
- کاهش احتمال توقف فعالیت به علل مالی
- افزایش جذابیت حضور در بازار توسعه نرم‌افزار
شهدوست می‌گوید به‌صورت کلی پیش از ورود به هر بازار، فرد ماشین‌حساب در دست شروع به محاسبه مسیرهای درآمدی و هزینه‌ها می‌کند. درنتیجه، هر کاهش هزینه در این مرحله یعنی جذابیت بیشتر بازار و جذابیت بیشتر بازار یعنی احتمال بیشتر ورود افراد به آن.