مجلس اجرای آزمایشی طرح صیانت از حقوق کاربران را تصویب کرد

نمایندگان مجلس، درنهایت امروز، ۶مردادماه، نحوه رسیدگی به طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی را مشخص کردند. در جلسه علنی امروز که با حضور ۲۰۸ نماینده مجلس برگزار شد، ۱۲۱ نفر به بررسی طرح در کمیسیون تخصصی طبق اصل ۸۵ قانون اساسی رای دادند. براساس این اصل، طرح مذکور در کمیسیون ویژه بررسی می‌شود و بدون ارجاع به صحن علنی مجلس به‌صورت آزمایشی برای چند سال اجرا خواهد شد. 

ابوالفضل ابوترابی، یکی از نمایندگان موافق درمورد مزایای بررسی طرح در کمیسیون ویژه، به اجرای آزمایشی قوانین اشاره کرد که امکان تغییر آن‌ها را فراهم می‌کند. به‌گفته او، اگر طرح به کمیسیون ویژه برود، نگاه کارشناسانه‌تری آن را بررسی می‌کند تا خروجی آن دقیق‌تر باشد و طرح می‌تواند پس از چند سال تصحیح شود.

به‌گفته ابوترابی، برخی قوانین مهم و مادر مانند همین طرح یا قانون مجازات اسلامی باید باحوصله بررسی شوند تا پخته‌تر تنظیم شوند. وی اشاره کرد که امکان حضور خبرنگاران در تمام جلسات کمیسیون‌ها وجود دارد تا نگرانی اذهان عمومی برطرف شود. به‌علاوه، درصورت بررسی طرح در کمیسیون تخصصی، امکان دعوت از کارشناسان صنوف و خارج از مجلس و شنیدن نظرات و دغدغه‌های آن‌ها وجود دارد.

سید علی یزدی‌خواه، نماینده موافق دیگر با طرح، اعلام کرد که پیش‌نویس حاضر هنوز تبدیل به طرح نشده چرا که به‌درستی تبیین نشده است و باید به‌صورت کارشناسی و به‌مدت دو سه ماه روی آن کار کرد. یزدی‌خواه با ابراز عذرخواهی از عموم مردم به‌دلیل تببین نادرست متن پیش‌نویس اذعان کرد که پس از کار روی متن و تبدیل آن به طرح، می‌توان برای انتشار عمومی اقدام کرد.

به‌گفته یزدی‌خواه، روی طرح حاضر از تیرماه ۹۹ که اعلام وصول شد، بیش از ۱۵۰۰ ساعت کار کارشناسی با کمک دستگاه‌های حاکمیتی صورت گرفت و به مرکز پژوهش‌های مجلس تقدیم شد؛ این مرکز هم سه ماه روی آن کار کرد و باز از نظرات دستگاه‌ها استفاده کرد. بااین‌حال طرح همچنان ایرادات زیادی داشته و نیاز به بررسی کارشناسانه دارد.

یزدی‌خواه گفت ۱۳ سال است که دولت می‌خواهد لایحه‌ای دراین‌باره بدهد اما نمی‌توان بیش از این صبر کرد؛ به‌علاوه اکنون موضوعات مختلفی نیاز به قانون‌گذاری دارند و باید لوایح مختلف آن‌ها ارائه شود. یزدی‌خواه اضافه کرد:

درنظر داشتیم این طرح را آذرماه مطرح کنیم اما درگیر قانون بودجه شدیم و تا عید منتظر ماندیم؛ بعد از عید می‌خواستیم آن را به صحن بیاوریم که موضوع مهندسی انتخابات را مطرح کردند تا اینکه تصمیم‌گیری درمورد آن به اکنون کشید.

این نماینده مجلس با اشاره به اینکه اکنون تصمیم برای فعالیت پلتفرم‌های خارجی در کشور با یک کمیسیون چند نفره در وزارت ارتباطات است، گفت  در زمان مطرح شدن کلاب‌هاوس نیز شورای عالی فضای مجازی اعلام کرده بود که این شرکت باید نماینده‌ای به ایران بیاورد اما کمیسیون تنظیم مقررات برخلاف نظر شورا، کلاب‌هاوس را «آورد» و مورد استفاده قرار داد. یزدی‌خواه افزود حالا که کلاب‌هاوس هک شده و اطلاعات مردم برملا، نمی‌توان با پلتفرم برخورد کرد چون قانونی در این زمینه در کشور نداریم.

رضا تقی‌پور، به‌عنوان یکی از تدوین‌گران طرح نیز اعلام کرد که بیشتر انتقادات وارده به طرح، به نسخه‌های ابتدایی آن مربوط می‌شود و جوسازی درخصوص آن صورت گرفته. او به نمایندگان توصیه کرد که متن قانون جدید را بخوانند و به فضاسازی‌ها علیه طرح در فضای مجازی توجه نکنند. تقی‌پور تأکید کرد:

تمام مطالب مطرح‌شده در فضای مجازی درمورد طرح صیانت، جوسازی است و این‌ها آفت فضای مجازی ماست. یکی از اهداف طرح، دور کردن این آفت‌ها از فضای مجازی، با نشر دانش، اطلاع‌رسانی درست و گسترش فرهنگ راستگویی است.

تقی‌پور با اشاره به شبهات مطرح‌شده درخصوص مسدود شدن پلتفرم‌های نام‌آشنا، این احتمال را رد می‌کند و می‌گوید تا زمانی‌که جایگزین‌های داخلی به‌میزانی رشد نکنند که بتوانند در حد پلتفرم‌های خارجی مطرح خدمات ارائه کنند، هرگز جایگزین نخواهند شد. تقی‌پور گفت:

مسدودسازی موضوع اصلی طرح نیست بلکه اقدام هفتم در آن است. این طرح دست مسئولان را باز می‌گذارد که برای مذاکره با پلتفرم‌های خارجی و فعالیت آن‌ها در چارچوب قانون کشور اقدام کنند. این به‌معنای قانون‌مند کردن فضا است. طرح صیانت شروعی برای قانون‌مند کردن فضای مجازی در حمایت از کاربران است.

شورای عالی فضای مجازی در سال ۹۶ مصوبه‌ای برای حمایت از ایجاد پیام‌رسان‌های داخلی داشت اما کل این حمایت ۵میلیارد وام بود. این مبلغ را درمقابل ۳۵۰ میلیون دلار برای توسعه تلگرام قرار دهید. آیا این میزان حمایت می‌تواند با توسعه پیام‌رسان‌های خارجی مقابله کند تا درمقابل آن‌ها قد علم کنیم؟ این صندوق ایجاد شده تا از ایجاد چنین پلتفرم‌هایی حمایت کند.ما در این طرح می‌خواهیم بین پلتفرم داخلی و خارجی رفع تبعیض کنیم. ما هنوز برای پهنای باند خارجی هزینه پرداخت می‌کنیم اما سهمی به پلتفرم داخلی نمی‌دهیم درحالی‌که باید همان‌طور که برای خارجی هزینه می‌دهیم، به تولیدکننده محتوای داخلی هم هزینه پرداخت کنیم. این می‌شود حمایت از تولید محتوای داخلی. این‌ها فرصت‌هایی است که طرح ایجاد می‌کند. آیا پلتفرم‌های خارجی که این‌همه درآمد از تبلیغات در ایران دارند، مالیات می‌دهند؟متاسفانه امروز با کسب و کارها به هر دلیلی و در هر مرحله‌ای از فعالیت، برخورد می‌شود و هر روز شاهد پلمپ آن‌ها هستیم اما اگر قانونی در این زمینه وجود داشته باشد، پلیس نمی‌تواند کسب و کارها را بی‌جهت پلمپ کند. درمقابل، پلتفرم‌های خارجی قرار دارند که چون به آن‌ها دسترسی نیست، هیچ قانونی را رعایت نمی‌کنند. لذا قانونمندشدن فعالیت آن‌ها ضرورت دارد.

حسن محمدیاری، نماینده مخالف طرح صیانت، با اشاره به اینکه صیانت به‌معنای نگه‌داری و حفظ است، گفت باید دغدغه و خواست مردم هم در طرح فضای مجازی لحاظ شود. محمدیاری اضافه کرد با رصد دغدغه فعالان و مردم در فضای مجازی طی روزهای اخیر می‌توان به‌راحتی مشاهده کرد که نگرانی زیادی وجود دارد.

به‌گفته محمدیاری، فضای مجازی به بستری حیاتی برای کسب و کارها تبدیل شده و طرح صیانت می‌تواند به خوداشتغالی مردم در اقتصاد کنونی آسیب بزند. به‌گفته وی: «طرحی که گفته می‌شود ۷۰ درصد نسبت به نسخه اولیه تغییر کرده و برخی می‌گویند باید ۱۰۰ درصد تغییر کند، مسلما طرح جامع و خوبی نیست.»

محمدیاری با اشاره به اینکه تجربه نشان داده اقدامات سلبی مؤثر واقع نخواهند شد، گفت ایجاد کمیسیونی برای تصمیم‌گیری در امور متنوع، انداختن توپ در زمین دیگران است؛ حال آنکه می‌توان با کار کارشناسی، دغدغه فضای مجازی را ازسوی دولت دغدغه‌مند رییسی ارائه کرد. به‌گفته او:

این طرح، بذر ناامیدی را در دل مردم می‌کارد که دود آن به چشم دولت رییسی می‌رود. هم‌اکنون حدود ۹۰۰ هزار کسب‌و‌کار شخصی یا کوچک در فضای مجازی فعالیت می‌کند که بستر بیشتر آن‌ها در تلگرام و واتساپ و اینستاگرام است؛ درواقع خرید و فروش آن‌ها در این بستر صورت می‌گیرد. ما نماینده‌های مردم شهرستان‌های کمتر برخوردار، بیشتر با موضوع بیکاری مواجهیم. بیشتر مراجعات در سطح شهرستان‌ها به‌خاطر بیکاری انجام می‌شود. وقتی نمی‌توانیم کار ایجاد کنیم، چرا کسب و کارهای شکل‌گرفته را هم از بین ببریم؟ باید چارچوب برای فضای مجازی تعیین شود تا دست افراد سواستفاده‌گر کوتاه شود و خانواده‌های‌مان در معرض آسیب قرار نگیرند. فضای مجازی هم آسیب دارد و هم منفعت. ما نباید حق تمام نمایندگان در ابراز نظر در این خصوص را بگیریم و طرح را به کمیسیون خاصی ارجاع بدهیم. دوستان مراجعه کردند و گفتند قرار است تلفیقی از کمیسیون‌های تخصصی مختلف طرح را بررسی کنند؛ این خوب است اما ما درقبال همه مردم مسئولیت داریم و باید حق نمایندگان را محفوظ بداریم.

جلال محمودزاده، دیگر نماینده مخالف نیز با اشاره به مشکلات طرح ازجمله اختیارات گسترده کمیسیون معرفی‌شده و فعالیت مشروط شبکه‌های مجازی خارجی در کشور، گفت:

ما با طرحی مواجهیم که کمیسسیون فرهنگی هنوز به جمع‌بندی برای آن نرسیده و طرح به‌دفعات تغییر بنیادین کرده است. مشخص است که کمیسیون فرهنگی به چارچوب فکری خاصی برای نرسیده و حالا درخواست دارد که آن را به خودش واگذار کنیم؛ بدین صورت نمایندگان از رویه قانونگذاری خارج می‌شوند؛ این از ایرادات اساسی طرح است. تمام نماینده‌ها باید در مسائل مهم مربوط به مردم و کشور دخیل باشند، نه‌تنها یک عده‌ی قلیل. 

محمودزاده همچنین به بندی در طرح مبنی بر جرم‌انگاری برای توزیع و انتشار VPN اشاره کرد. به‌گفته‌ی او، این موضوع شامل مردم هم می‌شود چرا که آن‌ها برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی از این اپلیکیشن‌ها استفاده و آن‌ها را به یکدیگر معرفی می‌کنند. محمودزاده همچنین به نگرفتن نظر ذی‌نفعان و دولت درخصوص طرح و مخالفت بیشتر استارتاپ‌ها و فعالان حوزه فضای مجازی با آن اشاره کرد و بر همین اساس خواستار رسیدگی به طرح در دولت بعدی شد.