«اختیاری شدن» استفاده از ترافیک نیم‌بها در انتظار دستور مرکز ملی فضای مجازی

در یک ماه گذشته بعضی سایت‌های داخلی مانند آپارات به کاربران خود اعلام کرده‌اند که دیگر ترافیک آن‌ها نیم‌بهاء حساب نخواهد شد. مهدی روحانی‌نژاد، مشاور عالی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به زومیت می‌گوید این کار سایت‌های داخلی بدون هماهنگی سازمان تنظیم بوده است. هرچند او این کار را غیرقانونی براساس مصوبه در زمینه تقسیم اینترنت به تمام بها و نیم‌بها نمی‌داند؛ ولی اعلام می‌کند که حداقل این سایت به مشترکان خود این موضوع را اعلام کرده است. براساس توضیحات او چون در مصوبه در این زمینه، اشاره‌ای به این موضوع نشده که اگر سایتی این مقرره را اجرا نکرد باید با او چه برخوردی شود، نمی‌توان جلوی آپارات را گرفت.

کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، در جلسه‌ی شماره ۲۵۱ خود در بهمن ماه سال ۱۳۹۵ در راستای تحقق الزامات حاکم بر شبکه‌ی ملی اطلاعات، بنا بر دستور مرکز ملی فضای مجازی، پیشنهاد داد با توجه به مصوبه‌ی جداسازی پهنای باند داخلی و خارجی، سقف تعرفه‌ی داده‌ی داخلی منابع ترافیک واجد شرایط به میزان پنجاه درصد سقف مصوب تعرفه‌ی داده‌ی بین‌الملل تعیین شود. در مصوبه‌ی ۲۵۱ تأکید شده بود که این تفاوت باید در حجم‌های خریداری شده از سوی کاربر نهایی و همچنین بسته‌های تعریف‌شده از سوی دارندگان پروانه از سازمان، به صراحت و به صورت تفکیک‌شده رعایت شود. حالا ۵ سال از این مصوبه گذشته و نه اپراتورهای شبکه و نه سایت‌های داخلی از این مقررات‌گذاری راضی نیستند.

برای نمونه محمدجواد شکوری مقدم، رئیس هیئت‌مدیره‌ی هلدینگ صبا ایده که آپارات، فیلیمو، صباویژن و چند سرویس دیگر را در زیرمجموعه‌ی خود دارد، چندی پیش، نسبت به ترافیک نیم‌بها و ترافیک داخل و خارج گله کرد. او در توییتی نوشته بود: «تصمیمی که برای رشد محتوای داخلی گرفته شده بود، کاملاً برعکس عمل کرده ولی شاید کسی شجاعت بیان یا تغییر این تصمیم را نداشته باشد.»

حالا در پاسخ به این انتقاد‌ها مهدی روحانی‌نژاد، مشاور عالی سازمان تنظیم و مقررات رادیویی (رگولاتوری) اعلام می‌کند این مقررات‌گذاری در ۵ سال پیش و با توجه به شرایط آن زمان در نظر گرفت تا براساس سند معماری شبکه ملی اطلاعات ترافیک داخلی نسبت به ترافیک خارجی رشد کند. روحانی‌نژاد تأکید می‌کند که در همان زمان هم دارندگان پروانه ارتباطی و هم سایت‌های تولید محتوا از آن راضی بودند؛ اما حالا با توجه به تغییرات شرایط، شاید برخی سایت‌ها و اپراتورها دیگر از این مقررات‌گذاری راضی نباشند.

روحانی‌نژاد در این زمینه به زومیت گفت:

شورای عالی فضای مجازی در سند شبکه ملی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را ملزم کرده، شرایطی فراهم کند که رشد ترافیک داخلی نسبت به خارجی بیشتر باشد. در نهایت هم وزارت ارتباطات به رگولاتوری دستور داد تا در این زمینه مقررات‌گذاری کند که نتیجه این مقررات‌گذاری هم تقسیم ترافیک خارجی به داخلی و در نظر گرفتن هزینه نیم‌بها برای سایت‌های داخلی بود.

آن‌طور که روحانی‌نژاد توضیح می‌دهد در سند ملی گفته شده که ترافیک داخلی باید ۷۰ درصد و ترافیک خارجی ۳۰ درصد باشد؛ این در حالی است که با گذشت ۵ سال از مقررات‌گذاری رگولاتوری در این زمینه، حجم ترافیک داخلی ۲۵ درصد و خارجی ۷۵ درصد است.

به باور روحانی‌نژاد تصمیمی که در ۵ سال پیش گرفته شده به معنی این نیست که حالا آن تصمیم غیر تخصصی است؛ بلکه به این معنی است با توجه به شرایط باید سیاست‌ها و مقررات‌گذاری‌ها تغییر کند. او از جلسه‌های مختلف در رگولاتوری برای حل این معضل خبر می‌دهد و به زومیت توضیح می‌دهد:

برون‌داد جلسه‌هایی که تاکنون در این زمینه برگزار شده این بوده که نیم‌بها شدن از ترافیک داخلی را اختیاری کنیم. یعنی اگر دارنده محتوا حس کند که به گونه‌ای محتوایش جذابیت لازم را دارد و حتی مردم با وجود تمام بها بودن از آن استفاده می‌کنند دیگر ترافیک داخلی خود را نیم‌بها نکند.

به باور او اختیاری شدن این موضوع هم مردم، هم حاکمیت و هم تولیدکننده محتوا و دارنده پروانه شبکه را راضی خواهد کرد.

او در پاسخ به این سؤال زومیت که چرا مصوبه جدید برای اختیاری شدن استفاده از ترافیک نیم‌بها برای سایت‌های داخلی به اجرا گذاشته نشده، اعلام می‌کند:

سال ۹۵ شورای عالی فضای مجازی دستوری به وزارت ارتباطات داده تا شرایط برای افزایش استفاده از ترافیک داخلی فراهم شود. در نهایت نیز وزارت ارتباطات به رگولاتوری ابلاغ کرده تا این دستور اجرا شود. با این اتفاق کمیسیون سازمان تنظیم، بررسی و مطالعه روی این موضوع را شروع کرده که خروجی این کار مصوبه شماره ۲۵۱ در بهمن ماه سال ۱۳۹۵ در راستای تحقق الزامات حاکم بر شبکه‌ی ملی اطلاعات شده است.

به گفته او اگر این مقرره بخواهد باطل شود و پیشنهاد رگولاتوری برای اختیاری بودن این موضوع توسط اپراتورها و تولید‌کنندگان محتوا اجرا شود، مرکز ملی فضای مجازی باید این دستور را به وزارت ارتباطات ابلاغ کند.

درحالی هنوز مصوبه ۲۵۱ از سمت شورای عالی فضای مجازی متوقف نشده که برخی سایت‌ها از جمله آپارات در سایت خود این اطلاع‌رسانی را انجام داده‌اند که ترافیک مصرفی این سرویس تمام بها حساب خواهد شد.

روحانی‌نژاد در واکنش به این اتفاق توضیح داد:

کار سازمان تنظیم روال نظارت بر دارندگان پروانه شبکه است. اگر دارنده محتوایی بدون هماهنگی آی‌پی خود را تغییر دهد و از لیست سایت‌هایی که برای معرفی سایت‌های داخلی نیم‌بها ۵ سال پیش در نظر گرفته شده بود، خارج شود، نمی‌تواند کاری انجام دهد.

به باور او حداقل کار آپارات این بوده که با اطلاع‌رسانی این کار را انجام داده است. روحانی‌نژاد تأکید می‌کند چون این مصوبه یک مقرره بوده نه قانون، نمی‌توان گفت آپارات کار غیرقانونی انجام داده است.