اعتراض ساترا به پخش سریال سقوط؛ آیا فیلیمو فیلتر می‌شود؟
پس از آنکه پخش سریال سقوط از فیلمیو شروع شد، ساترا (سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی) و صدا و سیما تلاششان را برای توقف پخش این سریال و فیلتر شدن فیلیمو شروع کردند. رئیس سازمان صدا و سیما به رئیس جمهوری نامه نوشت و درخواست کرد این پلتفرم فیلتر شود، ساترا هم اطلاعیه‌ای منتشر کرد و در آن از اینکه فیلیمو برای انتشار این مجموعه از ساترا مجوز نگرفته شکایت کرد و خواستار اقدام قانونی و برخورد قضایی شد.
اما موضوع فقط این سریال نیست. به خصوص که وزیر ارشاد چند روز پیش در رادیو گفت‌وگو درباره وضعیت این سریال اعلام کرد که اگر اشکال محتوایی در کار باشد باید حل شود اما اینکه یک اثر بنا بر عملکرد یک بازیگر متوقف شود از سوی وزارتخانه ممنوع شده است. پس قاعدتا نباید مشکلی برای ادامه پخش این سریال بوجود بیاید. اما ساترا و صدا و سیما در این سال‌ها نشان داده‌اند که به دنبال گسترش دامنه کنترل خود و انحصارگرایی‌اند.
موضوعی که ساترا را از پخش این سریال عصبانی کرده به گفته خودش فارع از محتوای سریال، بی‌توجهی عمدی فیلیمو به قانون و زیر پا گذاشتن مقررات است چون ساترا خود را قانون‌گذار این حوزه می‌داند. ساترا در اطلاعیه‌اش گفته طبق قانون همه پلتفرم‌های ارائه دهنده خدمات صوت و تصویر فراگیر، موظف‌اند قبل از تولید و انتشار مجموعه‌های نمایش خانگی از ساترا به عنوان نهاد قانونی تنظیم‌گر صدا و تصویر در فضای مجازی مجوز بگیرند. این سازمان مدعی است فیلیمو نه برای تولید و نه برای پخش این مجموعه مجوز نگرفته است: «با توجه به تکرار تخلفات این پلتفرم در گذشته، گزارش تخلف جدید فیلیمو به نهادهای نظارتی و قضایی گزارش و در این خصوص اطلاع‌رسانی شد.» ساترا اعلام کرده که این موضوع را به اطلاع شورای عالی و مرکز ملی فضای مجازی رسانده است.
ساترا در این اطلاعیه گفته که در این مرحله درخواست توقف انتشار را دارد و منتظر اقدام قانونی دستگاه قضایی است. اما درخواست اقدام قانونی مورد نظر ساترا احتمالا همانی است که رئیس صدا و سیما در نامه به رئیس جمهوری نوشته است: فیلتر شدن فیلیمو.
آیا با فیلتر کردن به دستاوردهای صدا و سیما اضافه می‌شود؟
همین موضوع واکنش انجمن صنفی شرکت‌های نمایش ویدیویی آنلاین را به دنبال داشت. آن‌ها در نامه‌ی سرگشاده‌ای به رئیس صدا و سیما پیمان جبلی نوشته‌اند: «در میانه بلوای اقتصاد باید این تنگ‌راه موجود در حوزه فرهنگ را هم بست و برای تعطیلی یکی‌شان نقشه کشید و نامه نوشت؟ آیا با بستن و فیلتر کردن، به دستاوردهای آن رسانه محترم افزوده می‌شود؟ برگه افتخار دیگری به انبوه دستاوردهای فرهنگی شبکه‌های مختلف تلویزیونی افزوده می‌شود؟ مخاطبان صداوسیما افزایش می‌یابد؟ پاسخ این سوالات را همه می‌دانیم، شما هم خوب می‌دانید آقای رییس.»
آن‌ها رویه صدا و سیما را رویه تاسف‌انگیزی دانستند که «در جلسات عمومی و در محضر مسئولان، از تعامل و همراهی برای توسعه می‌گویند و در خفا پیگیر محدودیت و تعطیلی‌اند.» همچنین تاکید کرده‌اند که نهادی که نظارت را بر عهده دارد یعنی ساترا نه تنها قانون مصوب و مشخصی برای نظارت در این بخش ندارد، بلکه ضوابط حرفه‌ای و معقولی نیز برای نظارتِ مدنظر خود -به شکل شفاف و قابل رویت و نظارت مردمی- تدوین و ارائه نکرده است. همچنان که هیچ تعریفی از «صوت و تصویر فراگیر» ندارد.
در جلسه‌ای که هفته گذشته از سوی انجمن صنفی شرکت‌های نمایش ویدئوی آنلاین برگزار شد هم آن‌ها نسبت به رویه‌‌ی ساترا انتقاد کرده بودند.
جایگاه ساترا نباید مثل صدا و سیما مطلق باشد
در جلسه‌ای که هفته گذشته انجمن وی‌اودی‌ها داشتند، از کشمکش‌هایشان با ساترا مثال‌های مهمی آوردند. مدیرعامل فیلیمو در همان جلسه گفته بود که باید چارچوب ضوابط تولید برای همه پلتفرم‌ها مشخص باشد و جایگاه ساترا نباید مشابه چیزی که در صدا و سیما دیده می‌شود مطلق باشد. او به زیاده‌روی‌های ساترا اشاره کرده و گفته: «در مورد ساترا ما این مرحله را هم شاهد بودیم که می‌خواستند پست‌های اینستاگرامی ما را هم چک کنند، واقعیت چنین است که به نظر می‌رسد عقب رفتن در مقابل چنین بخش‌هایی فقط منجر به پیش‌روی آن‌ها می‌شود و شاید بهتر است کار درست صورت بگیرد و مقاومت شود.»
یکی از مدیران فیلم‌ناب هم گفت ساترا ترجیح می‌دهد طرح‌ها را شفاهی رد کند و نمی‌پذیرد که متن و طرح را به شکل مکتوب و نوشته شده رد کند و این موضوع یکی از معضلات شرکت‌هاست.
حتی اعتبار مجوزهای ساترا هم دوام ندارد، موضوعی که رامین موسوی نماینده پلتفرم آپرا مطرح کرد و گفت: «برای تولید اثری مجوز پروانه مالکیت را گرفتیم، اما در ادامه دیتای سایت ساترا پاک شد. با وجود آنکه ما برگه‌ای داشتیم که روی آن نوشته شده بود مجوز کار ما است، اما ساترا زمان فیلمبرداری ما بهانه آورد که شما اصلا مجوز ندارید. هنوز هم تکلیف اینکه نتیجه کار ما چه می‌شود؛ مشخص نیست؛ چنین برخوردهایی فقط برای ما نبوده و قطعا پلتفرم‌های دیگر را هم با مشکل مواجه کره است.»
مدیرعامل دوربین هم در آن جلسه معتقد بود نبود آیین‌نامه باعث می‌شود ساترا سختگیرانه‌تر عمل کند: «وقتی ساترا گلوگاه را فشرده است و جایی حامی نیست، شرکت‌ها مجبورند به هر حال راه خود را بروند و نهادهادی دیگر که جایگاهی در این حوزه ندارند جلو بیایند و دخالت کنند.» در کنار آن فرزاد آذری‌پور مدیرعامل هاشور معتقد بود جلسه با ساترا در مورد بررسی آیین‌نامه‌ها فقط وقتشان را گرفته چرا که متن از قبل نوشته و آماده بوده و شرکت‌ها را فقط برای ثبت عکس دعوت کرده بودند.
این‌ها بخشی از ماجراهای وی‌اودی‌ها با ساتراست که بخشی از آن‌ها از طریق اطلاعیه‌های ساترا یا اظهارنظرهایی در شبکه‌های اجتماعی به گوش می‌رسد. یکی از مشکلات مهم‌شان در این ماه‌ها هم موضوعی است که علی سرتیپی مدیرعامل فیلم‌نت گفته است، حساسیت زیاد روی بازیگران که باعث می‌شود شرکت‌ها ندانند کاری که امروز می‌سازند فردا امکان نمایش دارد یا نه.
سازمان ذی‌نفعی که قانون‌گذاری می‌کند
ساترا در تمام اطلاعیه‌هایی که تا به حال در مورد وی‌اودی‌ها منتشر کرده بر این تاکید کرده که آن‌ها غیرقانونی عمل کرده‌اند. در حالی که منتقدان بارها از مشکلات قانونی وجود ساترا گفته‌اند. در قدم اول این مجموعه که زیر نظر صدا و سیما و بنابراین تولیدکننده محتواست، نمی‌تواند برای تولیدات رسانه‌ای قانون‌گذاری کند. ساترا ذی‌نفع است اما اختیارات زیادی دارد.
این سازمان خودش را مجری قوانین و اسناد بالادستی از جمله مصوبات شورای عالی فضای مجازی در این حوزه می‌داند. پلتفرم‌ها را بررسی می‌کند و به آن‌ها امتیاز می‌دهد و خود را محق می‌داند که اگر امتیاز پلتفرمی کم بود اقدام قانونی کند. نهادی که درواقع وجودش گسترش انحصارگرایی صدا و سیماست و بودجه این کار را هم دارد.
در حالی که وجود این نهاد از نظر قانونی با سوال و ابهام مواجه است. این جمله را رئیس کمیته اقتصاد دیجیتال مجلس در نامه‌ای به مرکز ملی فضای مجازی نوشته است.
۲۸ دی ماه مجتبی توانگر نامه‌ای به مرکز ملی فضای مجازی نوشت و در آن نسبت به بستن درگاه بانکی سکوهای پخش آنلاین فیلم هشدار داد. او نوشته بود که سپردن اختیارات بی‌حد و حصر و بدون نظارت به مجموعه‌هایی که به صورت سلیقه‌ای کسب‌وکارهای خصوصی و استارتاپ‌ها را تحت فشار قرار می‌دهند خلاف عقل و شرع است. توانگر همچنین وجود ساترا را از نظر قانونی محل سوال و ابهام دانست و از متابعت مرکز تجارت الکترونیک از نظریات ساترا انتقاد کرد.
توانگر گفته بود اگر مسئولان ذی‌ربط از جمله وزیر ارشاد برای این پلتفرم‌ها قانون‌گذاری مناسب کرده بودند «امروز شاهد یکه‌تازی بی‌فکر و خطرناک مجموعه‌های باربط و بی‌ربط در حوزه مسائلی که مستقیما در حوزه مسئولیت وزارت محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار دارد، نبودیم.»
همچنین محمدجعفر نعناکار مدیرعالم پلتفرم آیو هم پیش از این، در جلسه انجمن وی‌اودی‌ها در مورد آیین‌نامه ساترا گفته بود: «آیین‌نامه‌هایی که ساترا دارد به این پیشینه مرتبط می‌شود که خود صداوسیما اساسنامه ندارد و سال‌هاست که می‌خواهند برایش اساسنامه نوشته شود، اما نوشته نشده است. نباید این نکته فراموش شود که به لحاظ حقوقی و قانونی هر آیین‌نامه‌ای که بخواهد تدوین، سپس تصویب و در نهایت ابلاغ شود باید رفرنس قانونی داشته باشد. اگر این فرایند اتفاق نیفتد، آیین‌نامه وجهه‌ی قانونی ندارد.»
او تاکید کرده بود که اگر وی‌اودی‌ها به این حوزه مسلط باشند امکان ابطال بعضی آیین‌نامه‌های ناصحیح ابلاغ‌شده در دیوان را خواهند داشت.
مرکز ملی فضای مجازی در حال حاضر دو نامه پیش رو دارد، یکی نامه نماینده مجلس که از زیاده‌خواهی ساترا و عدم پشتوانه قانونی انتقاد کرده و دیگری نامه ساترا که با حمایت صدا و سیما می‌خواهد محدوده خود را به عنوان قانون‌گذار مشخص کند.
هنوز فیلیمو درباره نامه جدید ساترا اظهارنظری نکرده و اطلاعیه‌ای منتشر نکرده است.