گزارش عملکرد یک‌ساله شرکت ارتباطات زیرساخت؛ جای خالی شفافیت

شرکت ارتباطات زیرساخت روز گذشته گزارش «پروژه‌ها و اقدامات سال ۱۴۰۱» را منتشر کرد. گزارشی که از توسعه ظرفیت شبکه IP، ظرفیت شبکه انتقال، مرکز تبادل ترافیک IXP، اینترنت بین‌الملل، خدمات زیرساخت ارتباطی و... خبر می‌دهد اما در بسیاری از این موارد صرفاً بر لفظ توسعه تأکید شده بدون این که اعداد و ارقام مشخص و دقیقی ارائه کند که این توسعه‌یافتگی را ثابت کرده و میزان آن را نشان دهد.

تعدادی از موضوعاتی که اعداد و آمارشان اعلام شده نیز اطلاعاتی هستند که پیش از این در اخبار مختلفی که از مجموعه وزارت ارتباطات منتشر می‌شد به آن‌ها اشاره شده بود. برای مثال رکوردشکنی ترافیک IXP به بیش از ۴.۲ ترابیت بر ثانیه و کل ترافیک داخلی به ۶.۵ ترابیت بر ثانیه آماری است که پیش از این توسط وزیر ارتباطات و مدیرعامل وقت شرکت زیرساخت آذر ماه سال گذشته مطرح شده بود.

در این گزارش هرچند یک بار دیگر به این آمار اشاره شده اما درباره موضوع ترافیک اینترنت کشور در سال ۱۴۰۱ هیچ اطلاعات کمی مشخصی ارائه نشده است. در حالی که ماه‌ها است سایت مرکز تبادل ترافیک از دسترس خارج شده و دیگر نمی‌توان ترافیک مصرفی و اطلاعاتی در این حوزه را از این سامانه به دست آورد، انتظار می‌رفت آمارهایی به‌صورت رسمی منتشر شود که میزان ترافیک اینترنت کشور را نشان دهد.

وجود چنین آمارهایی به‌ویژه ارقام مربوط به سال پرچالشی مثل ۱۴۰۱ می‌تواند آسیب‌های کاهش پهنای باند و اعمال فیلترینگ را نشان دهد و روشن کند که برقراری چنین محدودیت‌هایی چه پیامدهایی داشته است. با در نظر داشتن این که ارائه‌دهندگان اینترنت و اپراتورهای کشور در سال گذشته متحمل ضرر و زیان‌هایی شدند، درآمدشان کاهش پیدا کرد و حتی مدیرانشان اعلام کرده بودند که کاهش پهنای باند اینترنت بین‌الملل و مسدود شدن پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام و واتساپ به آن‌ها خسارت مالی وارد کرده، قابل حدس است که میزان پهنای باند و ترافیک اینترنت کشور در سال گذشته کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته است.

در این گزارش اما در راستای تحقق هدف «ارتقای کیفیت و سرعت اینترنت بین‌الملل» به موضوعاتی مثل افزایش ۵۰ درصدی ظرفیت فعال اینترنت بین‌الملل در سال ۱۴۰۱، خودکفایی در تعمیر کابل‌های دریایی، استقرار سامانه DDOS داخلی، تهیه و اجرای الزامات فنی اتصال امن به IGW و آغاز توسعه شبکه IGW به ظرفیت سه ترابیت بر ثانیه (که تکمیل آن به سال ۱۴۰۲ موکول شده است) پرداخته شده که هرچند ذکر آن‌ها ضروری است اما کافی نیست و هنوز سؤالات دیگری را به‌ویژه درباره پهنای باند اینترنت کشور بدون پاسخ می‌گذارد.

سکوت مجموعه وزارت ارتباطات، عدم تمایل به ارائه آمار در این خصوص و جای خالی این اطلاعات در گزارش شرکت زیرساخت این احتمالات را قوت می‌بخشد؛ موضوعی که باعث عدم شفافیت مسئولان و نهادهای مربوطه و نامشخص بودن وضعیت اینترنت کشور می‌شود.

پیشرفت و توسعه نزدیک به ۶۰ درصدی شبکه ملی اطلاعات هم آمار دیگری است که پیش از این هم توسط مرکز ملی فضای مجازی، وزیر ارتباطات و دیگر مسئولین این حوزه اعلام شده و حالا در گزارش پروژه‌ها و اقدامات شرکت زیرساخت هم به آن اشاره شده و البته هم‌چنان جزئیات بیشتری درباره آن ذکر نشده است.

عقد بزرگ‌ترین قرارداد تاریخ شرکت ارتباطات زیرساخت از نظر ارزش ریالی هم نکته دیگری است که در گزارش شرکت زیرساخت به آن اشاره شده است، بدون این که درباره ماهیت این قرارداد و مبلغی که بزرگترین معامله این شرکت خوانده شده توضیحی ارائه شود.

پروژه‌ها و اقدامات یک سال گذشته شرکت ارتباطات زیرساخت بیشتر از این که با آمارهای کمّی شفاف شده باشد و میزان دقیق توسعه بخش‌های مختلف را که به آن‌ها اشاره شده، نشان دهد گزارشی کیفی است که پیشرفت‌های ایجادشده در وضعیت زیرساخت ارتباطی کشور را با الفاظی مثل افزایش، توسعه، بهبود و... شرح داده است، اما سؤال این است که چطور می‌توان بدون استناد به آمار و ارقام و اعداد این بهبود را مطرح و این پیشرفت را باور کرد؟ در جایی که توضیح داده نمی‌شود این پیشرفت‌ها وضعیت زیرساخت اینترنت کشور را از کجا به کجا رسانده مبنا و اساس این بهبودیافتگی و پیشرفت چیست؟

نگارش و انتشار گزارش عملکرد غیرشفاف و کلی، بدون پرداخت به جزئیات و استناد به آمارهای مشخص پیش از این هم در مجموعه وزارت ارتباطات و شرکت‌های مربوط به آن سابقه داشته است. یک نمونه مهم از این دست گزارش‌ها گزارش عملکرد یک‌ساله وزارت ارتباطات بود که مرداد ۱۴۰۱ منتشر شد و از جنبه‌های مختلفی مورد نقد و انتقاد قرار گرفت.

یکی از مهم‌ترین ایرادات مطرح‌شده درباره آن گزارش عدم شفافیت و دقت در اطلاعاتش بود که به نظر می‌رسد این ویژگی به گزارش سایر نهادهای زیرمجموعه وزارت ارتباطات هم سرایت کرده و غیرشفاف بودن، کلی‌گویی و عدم ارائه جزئیات تبدیل به ویژگی مشخص این گزارش‌ها شده است.

متن کامل گزارش شرکت ارتباطات زیرساخت را در این‌جا ببینید.