زارع‌پور: طرح اتصال پیام‌رسان‌ها بر مبنای پروتکل استاندارد و امن اجرا می‌شود
طرح اتصال پیام‌رسان‌های داخلی که از زمستان ۱۴۰۱ مطرح شده بود، بلاخره اجرایی شد. طرحی که حامد منکرسی، معاون سیاست‌گذاری و توسعه اقتصاد دیجیتال وزارت ارتباطات، در «آیین رونمایی از فاز اول طرح اتصال متقابل بین پیام‌رسان‌های ایرانی» گفت از ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۱ ایده آن مطرح شده و تا امروز مرحله به مرحله پیاده‌سازی شده است.
به گفته منکرسی، بیش از ۶ ماه کار مطالعاتی و ۱۲۰۰ نفرساعت تحقیق و پژوهش برای اجرای این طرح انجام شده است. در مرحله اول و در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۴۰۱ نسخه آزمایشی طرح اتصال متقابل پیام‌رسان‌ها آماده شد، بیست‌ونهم اسفند ماه امکان تبادل پیام متنی میان پیام‌رسان‌های مختلف برای کاربران فراهم شد و اواخر فرودین ۱۴۰۲ هم امکان انتقال انواع فایل میان چهار پیام‌رسان ایتا، بله، گپ و آی‌گپ برقرار شد.
هرچند موعد اتصال پیام‌رسان‌ها به یکدیگر ابتدا دهه فجر و پس از آن، پایان سال ۱۴۰۱ اعلام شده بود اما بلاخره در آخرین روزهای فروردین بود که فاز اول این اتصال اجرایی شد. البته برخلاف وعده وزارت ارتباطات مبنی بر اتصال تمام پیام‌رسان‌های ایرانی به یکدیگر، تا امروز فقط چهار پیام‌رسان ایتا، بله، گپ و آی‌گپ به این طرح پیوسته و به یکدیگر متصل شده‌اند.
زارع‌پور در نشست رونمایی از این طرح وعده داد که سایر پیام‌رسان‌ها از جمله روبیکا که به گفته او نزدیک به ۴۰ میلیون کاربر فعال ماهانه دارد و سروش پلاس، که حدود ۱۰ میلیون کاربر فعال ماهانه دارد، هم به‌زودی به سایر پیام‌رسان‌ها متصل می‌شوند. طبق گفته وزیر ارتباطات، اتصال متقابل ویژگی‌ای است که پیام‌رسان‌ها برای بهره‌مند شدن از حمایت‌های وزارت ارتباطات باید از آن برخوردار باشند:
«ما در وزارت ارتباطات استانداردی را در نظر گرفته‌ایم که حمایت‌های وزارتخانه از این به بعد شامل پیام‌رسان‌هایی شود که ابری بشوند، منابعی که در اختیارشان قرار می‌دهیم را به‌صورت بهینه استفاده کنند و ضوابطی که به آن‌ها ابلاغ می‌کنیم از جمله همین اتصال متقابل را اجرا کنند.»
امکان انتقال پیام متنی و فایل میان این چهار پیام‌رسان صرفا فاز اول طرح اتصال متقابل است و طبق اعلام وزیر ارتباطات این طرح در فازهای بعد امکان تشکیل گروه مشترک بین کاربران پیام‌رسان‌های مختلف و همچنین، امکان برقراری تماس صوتی و تصویری را نیز فراهم خواهد شد.
زارع‌پور در آیین رونمایی از این طرح مشکلات و مسائل حوزه پیام‌رسانی در سال گذشته را این طور توضیح داد: «با توجه به شرایطی که سال گذشته در کشور به وجود آمد و تصمیم نهادهای ذی‌صلاح برای اعمال محدودیت‌ها، کار ما برای ایجاد زیرساخت‌های لازم برای حوزه پیام‌رسانی، حل مشکلات پیام‌رسان‌های داخلی و فراهم کردن منابع مورد نیاز آن‌ها چند برابر شد.»
به گفته او، حاصل مجموعه تلاش‌های وزارت ارتباطات و فعالان حوزه پیام‌رسانی کشور این بود که امکانات خوب به شکل پایدار برای این حوزه فراهم شد و در نتیجه آن حالا جمعیت کاربران ایرانی حاضر در این پیام‌رسانی چند ده میلیونی شده است. زارع‌پور به این نکته نیز اشاره کرد که برخی کاربران خارج از ایران هم از این سکوهای ایرانی استفاده می‌کنند و وزارت ارتباطات هم سعی دارد با توسعه خدمات پیام‌رسان‌ها تعداد این کاربران را افزایش دهد.
او در توضیح اهمیت پیشرفت و توسعه پلتفرم‌ها و پیام‌رسان‌های بومی تصریح کرد: «جهان آینده جهان پلتفرم‌ها است؛ هر کشوری که دارایی دیجیتال نداشته باشد از روی کره زمین محو خواهد شد.» با همین توضیح وزیر ارتباطات بر تلاش برای حمایت از پلتفرم‌ها و رشد آن‌ها تاکید کرد.
یکی از تلاش‌ها برای بهبود پیام‌رسان‌ها اتصال آن‌ها به یکدیگر است که مدیرعامل پیام‌رسان گپ در جلسه رونمایی از طرح اتصال متقابل پیام‌رسان‌ها گفت با طرح اتصال متقابل در آینده می‌توان سکوهای خارجی را به پیام‌رسان‌های بومی متصل کرد و به این ترتیب، «جامعه کاربران ایرانی می‌توانند با پیام‌رسان‌های خارجی به‌صورت قانونمند در ارتباط باشند.»
زارع‌پور و مدیران پیام‌رسان‌های ایتا، بله، گپ و آی‌گپ، که در این نشست به‌صورت حضوری و آنلاین، شرکت داشتند مزایای مختلفی را برای این طرح برشمردند. پاسخ‌گویی به نیاز مردم برای ارتباط راحتتر در پیام‌رسان‌های مختلف، تسهیل فعالیت برای کسب‌وکارها در فضای دیجیتال و دسترسی پیدا کردن کسب‌وکارها به کاربران بیشتر از جمله نکات مثبتی است که حاضران در این نشست برای اجرایی شدن این طرح به آن‌ها اشاره کردند.
وزیر ارتباطات با اشاره به همین مزیت‌ها توضیح داد که جهت‌گیری جهانی هم به سمت اتصال میان پلتفرم‌های مختلف، یعنی پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی، است. به گفته او، چنین طرحی به دلیل ضد انحصاری بودن و ایجاد رقابت میان پلتفرم‌ها مورد توجه کشورهای مختلف قرار گرفته است و اتحادیه اروپا هم در همین زمینه قوانینی موسوم به DMA را در دست تدوین و اجرا دارد.
وزیر ارتباطات توضیح داد که هرچند کشورهای جهان هم به دنبال ایجاد interconnection میان پلتفرم‌های مختلف است اما ایران جزء اولین کشورهایی است که این طرح را به مرحله اجرا رسانده است:
«برای اولین بار در دنیا است که اتصال متقابل پیام‌رسان‌ها انجام می‌شود. البته دنیا هم در حال پیش رفتن به همین سمت و سو است اما ما اولین کشوری هستیم که این طرح را پیاده‌سازی کرده‌ایم. حتی ممکن است یک روز به این قابلیت برسیم که به پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی خارجی هم وصل شویم. این مسیر را هم داریم بررسی و دنبال می‌کنیم.»
البته مهم‌ترین مساله‌ای که در سایر کشورها در خصوص طرح interconnection یا اتصال متقابل پلتفرم‌ها مطرح است موضوع تامین امنیت کاربران و داده‌های آن‌ها است. موضوعی که در ایران هم برای کارشناسان و کاربران نگران‌کننده بوده و پس از اعلام خبر اتصال پیام‌رسان‌ها نحوه تامین این امنیت محل پرسش قرار گرفته است.
زارع‌پور نحوه اتصال پیام‌رسان‌ها را توضیح داده و در خصوص چالش‌های امنیتی آن‌ها گفت: «در طرح اتصال متقابل مرکزی به نام مرکز تبادل پیام وجود ندارد. پیام‌رسان‌ها طبق یک پروتکل امن و استاندارد به یکدیگر متصل می‌شوند.»
به گفته او، این پروتکل به شکل end to end encryption و به‌صورت کاملا رمزنگاری‌شده است. زارع‌پور تاکید کرد که «این پروتکل‌ها نوشته و پیاده‌سازی شده و از همین الان پیام‌ها رمزنگاری‌شده هستند.» وزیر ارتباطات در ادامه اضافه کرد: «ما به‌عنوان رگولاتور این پروتکل را تدوین کرده‌ایم و بر اجرایی شدن آن‌ها نظارت داریم.»
با وجود این که پروتکل‌هایی در این زمینه تهیه شده و این اتصال بر مبنای همین پروتکل‌ها پیاده‌سازی شده است، اما یکی از مشکلات این است که برخلاف سایر کشورها یا اتحادیه اروپا که ابتدا قوانینی برای اعمال این طرح تدوین می‌کنند و پس از آن طرح اتصال را اجرایی می‌کنند، طرح اتصال متقابل در کشور ما ابتدا به مرحله اجرا رسیده اما هنوز قوانین آن تصویب نشده است.
عیسی زارع‌پور در پاسخ به همین مساله به خبرنگار زومیت گفت: «ما مجموعه‌ای از ضوابط فعالیت سکوهای پیام‌رسانی را بر اساس ضوابط شورای عالی فضای مجازی تدوین کرده‌ایم که در مسیر تصویب قرار دارد. این ضوابط به‌زودی در کمیسیون تنظیم مقررات تصویب می‌شود و بر اساس آن، به پیام‌رسان‌ها برای فعالیتشان پروانه می‌دهیم تا سکوها بر اساس همین ضوابط باید به مردم پاسخ‌گو باشند.»
زارع‌پور البته به این نکته اشاره کرد که قوانینی مربوط به حریم خصوصی در کشور وجود دارد و برای مثال لایحه حفاظت از داده‌های کاربران هم در حال پیگیری است: «این لایحه نهایی شده و درباره این که در دولت بررسی شود یا در کارگروه ویژه اقتصاد دیجیتال اختلاف حقوقی وجود داشت که در نهایت تصمیم بر این شد که این لایحه در دولت بررسی شود که انشالله به زودی اتفاق خواهد افتاد.»
او در پاسخ به این سوال که تا زمان تصویب قوانین و ضوابط مذکور اگر داده‌های کاربران دچار مشکل امنیتی شود کدام نهاد مسئولیت رسیدگی به این موضوع را دارد، گفت: «ما متولی تضمین کیفیت، امنیت و پایداری خدمات پیام‌رسان‌ها هستیم و تست امنیت آن‌ها را دائم انجام می‌دهیم تا انشالله مشکلی پیش نیاید.» با این وجود، هنوز این مساله که مسئولیت رسیدگی به معضلاتی که ممکن است برای امنیت کاربران ایجاد شود با کدام نهاد است، پاسخ روشن و مشخصی ندارد.
زارع‌پور درباره مشکلاتی مانند سرعت کم ارسال فایل در پیام‌رسان‌های ایرانی نیز چنین توضیح داد: «این اتصال متقابل یک خدمت جدید است و ما منابع لازم را در اختیار پیام‌رسان‌ها قرار داده‌ایم تا بتوانند خدمات باکیفیتی را به مردم ارائه کنند اما این یک کار جدید است و هر کار جدیدی در ابتدا ممکن است اشکالاتی داشته باشد که به مرور برطرف شود.»
طرح اتصال پیام‌رسان‌های ایتا، بله، گپ و آی‌گپ در فاز اول اجرا شده و حالا کاربران با استفاده از نسخه به‌روز این پیام‌رسان‌ها می‌توانند با فعال‌سازی این قابلیت به پیام‌رسان‌های دیگر پیام یا فایل ارسال کنند. البته این قابلیت صرفا با خواست کاربر فعال می‌شود و اگر او به هر دلیلی مایل به فعال‌سازی این قابلیت نشود این اتصال متقابل انجام نخواهد شد.
همچنین، طبق اعلام وزیر ارتباطات در صورت بروز مشکل یا برای طرح سوال کاربران می‌توانند با پشتیبانی پیام‌رسان‌ها یا مرکز ۱۶۴۹ تماس بگیرند.
نظرات