اسنپ چطور کرایه را محاسبه می‌کند؟
چند سالی است که تاکسی‌های اینترنتی تجربه‌ی سفر درون‌شهری را تغییر و با وابسته‌کردن کاربران به خود، کار آژانس‌ها و تاکسی‌ها را هم تحت‌تأثیر قرار داده‌اند. اوایل هزینه‌ی جابه‌جایی به‌اندازه‌ای بود که دیگر نمی‌صرفید مسافر سراغ تاکسی‌های تلفنی برود یا حتی از تاکسی‌های خطی و گذری کنار خیابان استفاده کند.
بااین‌حال، به‌مرورزمان قیمتها در تاکسی‌های اینترنتی تغییر کرد و راننده‌ها نیز بیشتر شدند. مسافرها هم که به استفاده‌ی آسان از این امکان عادت کرده بودند، شیوه‌های دیگر سفر را فراموش کردند و هزینه‌ی بیشتری پرداختند.
براساس گفته‌های دو بازیگر مهم تاکسی اینترنتی، نرخ کمیسیونی که اسنپ و تپسی از سفرها دریافت می‌کنند، در شهرهای بزرگ ۱۵ درصد و در شهرهای دیگر ۲۰ درصد است. سود این شرکت‌ها هم در این است که سفر انجام شود؛ در‌نتیجه آن‌ها برای قیمت‌گذاری الگویی دارند که بتوانند درخواست‌ها را به سفر تبدیل کنند.
تعیین قیمت سفر موضوعی است که بارها هم رانندگان و هم مسافران را متعجب کرده یا باعث اعتراض آن‌ها شده است. مسافران درباره‌ی قیمت‌گذاری به‌خصوص در روزهای پرترافیک یا تعطیلات مهم یا ساعت‌های خاص شبانه‌روز ناراضی‌اند و رانندگان هم بارها گفته‌اند قیمت‌هایی که تعیین می‌شود، با‌توجه‌به زمان و استهلاک و مخارج وسیله‌ی نقلیه و کاری که انجام می‌دهند، منصفانه نیست.
درمقابل تاکسی‌های اینترنتی می‌گویند قیمت‌گذاری‌ها کاملاً پویاست و عرضه و تقاضا نقش مهمی در تعیین قیمت ایفا می‌کند. درباره‌ی شیوه‌ی قیمت‌گذاری سفرها از اسنپ و تپسی پرسیدیم که البته فعلاً فقط اسنپ به پرسش‌های ما پاسخ داده است.
قیمت‌گذاری پویا چیست؟
قیمت‌گذاری پویا درواقع تفاوت اصلی تاکسی‌های اینترنتی با آژانس‌ها و تاکسی‌های تلفنی است. معاون تجاری اسنپ در‌این‌باره توضیح می‌دهد:
مثلاً اگر در اغلب تاکسی‌های تلفنی نرخ کرایه از ساعت ۱۲ شب به‌بعد بیشتر می‌شود، در تاکسی‌های اینترنتی کاهش ترافیک و تقاضا در این ساعات اغلب باعث کاهش قیمت می‌شود.
این سیستم هوشمند براساس چند معیار تعیین می‌شود و فرید شهابی تأکید می‌کند که بهصرفهبودن برای هر دو طیف کاربران در نظر گرفته شده است:
در این نوع قیمت‌گذاری، گاهی برای یک مسیر یکسان در ساعات مختلف قیمت متفاوتی در نظر گرفته می‌شود. عواملی مانند مسافت و مدت‌زمان سفر و نسبت عرضه و تقاضا قیمتها را تغییر می‌دهند. به‌عنوان مثال، قیمت یک مسیر ثابت ممکن است در ساعات مختلف به‌دلیل تغییر مدت‌زمان سفر با‌توجه‌به عواملی مانند ترافیک یا شرایط جوّی خاص تغییر کند. به‌همین‌دلیل، در ساعاتی از شبانه‌روز قیمتها از حالت عادی کمتر و ارزان‌تر از همیشه می‌شود و در ساعاتی شاهد افزایش قیمت هستیم. بنابراین، قیمت‌گذاری پویا در تاکسی‌های اینترنتی دو وجه دارد و بهصرفهبودن برای هر دو طیف کاربران در نظر گرفته می‌شود.
تأثیر عرضه و تقاضا بر زمان و قیمت سفر
به‌گفته‌ی شهابی، پس از اینکه مسافر در اسنپ مبدأ و مقصد را انتخاب می‌کند، با‌توجه‌به دو عامل «مسافت بین مبدأ و مقصد» و «زمان تقریبی سفر» قیمت پایه‌ی سفر در الگوریتم قیمت‌گذاری محاسبه می‌شود و در مرحله‌ی بعد عرضه و تقاضا بررسی و روی قیمت اِعمال می‌شود:
فرایند قیمت‌گذاری در تاکسی‌های اینترنتی به‌کمک الگوریتمی کاملاً هوشمند و به‌طور خودکار انجام می‌شود و قیمتها به‌دلخواه یا به‌صورت دستی تغییر نمی‌کنند.»
عرضه و تقاضا می‌تواند روی مدت‌زمان سفر و در‌نهایت افزایش یا کاهش قیمت تأثیر بگذارد:
به‌عنوان مثال، در ساعات اوج رفت‌و‌آمد که ترافیک نیز شدید است، میزان تقاضا برای یافتن تاکسی اینترنتی از تعداد تاکسی‌های اینترنتی فعال در یک مسیر مشخص افزایش می‌یابد. علاوه‌براین، به‌دلیل ترافیک مدت‌زمان سفر نیز بیشتر می‌شود. با افزایش زمان هر سفر، کاربران راننده نیز تعداد کمتری سفر با مسافت ثابت درمقایسه‌با ساعت غیر‌ترافیک می‌توانند انجام دهند. این مسئله باعث می‌شود تعداد کاربران راننده‌ی آزاد برای قبول سفرهای درخواستی کاهش یابد.
گزینه‌ی «عجله دارم» چطور بر قیمت تأثیر می‌گذارد؟
براساس آماری که مدیر تجاری اسنپ ارائه می‌دهد، ۱۰ تا ۱۲ درصد از درخواست‌های اسنپی با گزینه‌ی «عجله دارم» ثبت و به سفر تبدیل می‌شود و کاربر راننده هیچ اطلاعی از اینکه مسافر از این قابلیت استفاده کرده یا خیر ندارد:
به‌دلیل قیمت پیشنهادی احتمال پذیرش سفر افزایش می‌یابد. هنگام استفاده از گزینه‌ی «عجله دارم»، سیستم بررسی می‌کند که با‌توجه‌به شرایط پذیرش درخواست در آن منطقه و آن زمان چه میزان افزایش قیمتی باعث افزایش احتمال پذیرش سفر می‌شود. در‌حقیقت، قیمت‌گذاری پویا در گزینه‌ی «عجله دارم» نیز وجود دارد و با‌توجه‌به شرایط اعمال می‌شود.
قیمتها در ساعات شلوغی و ایام خاص مثل شب عید و هوای بارانی یا برفی در قیمت‌گذاری پویا افزایش پیدا می‌کند. دلیل آن را شهابی افزایش مدت‌زمان سفر به‌دلیل ترافیک و فراوانی تقاضا درمقایسه‌با عرضه می‌داند. وی اضافه می‌کند:
گاهی با وجود نبود ترافیک ممکن است به‌دلایلی مانند محدودیت‌های عبور‌و‌مرور برای پلاک‌های زوج و فرد توازن بین تقاضا و عرضه به‌هم بخورد. در چنین شرایطی، هرچند ترافیک نیست، از یک سو تعداد کاربران راننده کاهش و از سوی دیگر تعداد کاربران مسافر افزایش می‌یابد.
او اشاره می‌کند که برخی مواقع هم قیمتها کمتر از شرایط عادی است:
مثل روزهای تعطیل، ساعت‌های خلوت، روزهای خاص مثل روزهای ابتدایی شیوع کرونا براثر کم‌شدن تقاضا قیمتها هم کاهش پیدا می‌کند.
قیمتها باید طوری باشد که رضایت راننده و مسافر را جلب کند. راه‌حل اسنپ برای این موضوع تعیین سقف و کف قیمت است تا هزینه سفر بیشتر یا کمتر از مبلغ مشخص‌شده نباشد. این موضوع درباره‌ی گزینه‌ی «عجله دارم» هم رعایت می‌شود.
معاون تجاری اسنپ به اقدامات تشویقی برای راننده‌ها نیز اشاره می‌کند:
از دیگر اقدامات اسنپ برای به‌صرفه‌کردن قیمتها تشویق کاربران راننده‌ای است که فعالیتشان کم شده است. همچنین، برای راننده‌های فعال طرح‌های تشویقی تعیین می‌کنیم تا انگیزه فعالیت آن‌ها را بیشتر کنیم. اسنپ از‌طریق باشگاه رانندگان تلاش می‌کند تا امکانات مختلفی را برای رفاه کاربران راننده در نظر بگیرد؛ مانند طرح‌های تشویقی و تخفیف‌های مختلف که شامل تخفیف خرید قطعات یدکی خودرو، خدمات پزشکی، بسته‌های سلامت و اقلام بهداشتی، کمک‌هزینه‌ی سوخت، وام کمک‌معیشتی برای کرونا و... می‌شود.
مسافران و رانندگان درباره‌ی قیمت‌های تاکسی اینترنتی چه می‌گویند
هم رانندگان و هم مسافران از قیمت تاکسی اینترنتی شکایت می‌کنند. آن‌ها گاهی در شبکه‌های اجتماعی تجربه‌های خود را در این زمینه می‌نویسند. راننده‌ها می‌گویند قیمتها با‌توجه‌به مسیرها برایشان نمی‌صرفد؛ موضوعی که در شهرهای کوچک‌تر بیشتر به‌چشم آن‌ها می‌آید.
آن‌ها با در‌نظر‌گرفتن استهلاک خودرو و هزینه‌ی سوخت و مخارج دیگر می‌گویند تبلیغاتی که درباره‌ی درآمد زیاد راننده‌های تاکسی‌های اینترنتی می‌شود، درست نیست؛ به‌ویژه با وجود تورمی که روزبه‌روز زندگی را سخت‌تر می‌کند، افزایش‌نیافتن درآمد خود را نشان از این می‌دانند که این شرکت‌ها به‌نفع مسافران و سود خود عمل می‌کنند.
درمقابل مسافران هم درآمد راننده‌ها را با مشاغل دیگر مقایسه می‌کنند و می‌گویند کار در تاکسی اینترنتی درآمدی بیشتری از مثلاً معلمی یا کارمندی دارد. بعضی از آن‌ها هزینه‌ی سفر را به‌خصوص در ترافیک و روزهای برفی و بارانی و ساعت‌های شلوغ گران می‌دانند.
تجربه‌ی شما به‌عنوان مسافر یا راننده از قیمت‌های تاکسی‌های اینترنتی چگونه است؟ با‌توجه‌به هزینه‌های دیگر قیمت آن‌ها را به‌صرفه می‌دانید یا نه؟