پارک فناوری پردیس؛ ایستگاه اول طرح اینترنت طبقاتی
تلاش‌هایی که از پاییز سال گذشته و بعد از بروز محدودیت‌های اینترنتی برای ارائه اینترنتی با دسترسی‌های بیشتر به مشاغل خاص صورت گرفته بود، حالا انگار به ثمر رسیده است. دست‌کم از ایمیلی که به مدیران شرکت‌های مستقر در پارک فناوری پردیس ارسال شده است این‌طور برمی‌آید که وعده یک ماه قبل معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور حالا بیشتر از هر زمانی به اجرایی شدن نزدیک شده است.
دهقانی فیروزآبادی اواسط اردیبهشت ماه اعلام کرده بود که همه چیز برای اجرای طرح «اینترنت خاص و حرفه‌ای» آماده است و اضافه کرده بود که این اینترنت به درخواست «خود بچه‌های استارتاپی» به‌عنوان یک راهکار میانی در شرایط محدودیت‌های اینترنتی، در نظر گرفته شده است.
حالا همان‌طور که معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور هم اشاره کرده بود این اینترنت قرار است در دسترس شرکت‌های مستقر در پارک فناوری پردیس قرار بگیرد و کسانی که تمایل به استفاده از اینترنتی با محدودیت‌های کمتر و سطح دسترسی بیشتر دارند می‌توانند با پر کردن فرمی که برای آن‌ها ایمیل شده است، درخواست دهند تا مجوزهای قانونی و زیرساخت‌های ارتباطی لازم برایشان فراهم شود. البته در ادامه سریال نام‌گذاری برای طرح اینترنت طبقاتی، این بار هم یک اسم جدید روی ایده گذاشته شده است: اینترنت فناوران.
در متن این ایمیل آمده است: «پارک فناوری پردیس در نظر دارد با دریافت مجوزهای قانونی و فراهم آوردن زیرساخت‌های ارتباطی، سرویس داده با شرایط ویژه‌ای را در قالب طرح «اینترنت فناوران» به شرکت‌های عضو و مستقر در این مجموعه ارائه کند. لذا خواهشمند است با تکمیل فرم زیر جهت تعریف سرویس با دسترس‌پذیری و پایداری مناسب نسبت به معرفی وب‌سایت‌ها و سکوهایی (پلتفرم‌هایی) که در بهبود فرایند تحقیق و توسعه، گسترش تعاملات بین‌المللی و توسعه فضای کسب و کار شرکت مؤثر بوده و نیازمند رفع فیلتر هستند، اقدام کنید.»
هرچند مسئولان اصرار دارند که اینترنت حرفه‌ای، خاص، ویژه و... اینترنت طبقاتی نیست و در مورد اینترنت فناوران هم قاعدتاً همین نظر را دارند اما اشاره به «سرویسی با دسترس‌پذیری و پایداری مناسب» در متن ایمیل ارسال‌شده نشان می‌دهد این نوع اینترنت هر نامی هم داشته باشد چیزی متفاوت از همان لفظ آشنای اینترنت طبقاتی نیست که قرار است به برخی مشاغل سطحی از دسترسی را اعطا کند که عموم مردم از آن محروم هستند.
این نکته همان موضوعی است که بسیاری از کاربران به آن اعتراض دارند و کارشناسان هم معتقدند یک مرحله از نقشه راه قطعی کامل اینترنت بین‌الملل است و اجرا شدن آن پیامدهایی منفی‌تر از فیلترینگ دارد. در با استناد به تمام این نکات و همچنین اشاره به این که اینترنت طبقاتی و تمام نام‌های مترادف آن یک آپارتاید نوین است که «نوعی رانت جهت تطمیع نخبگان و متخصصان جامعه» دانسته می‌شود.
این دقیقاً جمله‌ای است که در متن کارزار «پیمان جمعی برای عدم استفاده از اینترنت طبقاتی» به کار رفته است. کارزاری که از ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۲ و پس از طرح موضوع اینترنت حرفه‌ای برای کسب‌وکارهای حوزه فناوری به راه افتاده و بسیاری از اعضای همین حوزه هم آن را امضا کرده‌اند.
حالا با دعوتی که از مدیران شرکت‌های حاضر در پارک فناوری پردیس به عمل آمده، باید دید آیا از طرح اینترنت فناوران استقبال می‌شود یا نه و شرکت‌ها به پیمانی که گفته می‌شود آن را امضا کرده‌اند، پایبند می‌مانند یا نه.
حامد بیدی، مدیرعامل پلتفرم کارزار با اشاره به همین موضوع، پاسخ فعالان حوزه فناوری به این دعوت را آزمون سخت شرکت‌های مذکور دانسته و در صفحه توییتر خود نوشته است: «شرکت‌های عضو پارک فناوری پردیس به آزمون مهم و سختشان رسیدند: اگر قرار نیست از این اینترنت رانتی استفاده کنید، عدم استفاده از آن را علناً اعلام کنید. شفاف کنید که کنار مردم هستید یا خونتان رنگین‌تر است؟ سکوت شما در برابر اینترنت طبقاتی، نشانه همراهیتان با این تبعیض آشکار است.»
او همچنین در ادامه از چند شرکت مطرح حوزه فناوری نام برده است که در کارزار پیمان جمعی عدم استفاده از اینترنت طبقاتی شرکت کرده و آن را امضا کرده‌اند: «تا کنون بیشتر از ۸۰۰۰ نفر از جمله فعالان استارتاپی و مدیران اسنپ، دیوار، زرین‌پال، ایوند، پاکت و ده‌ها شرکت دیگر «پیمان جمعی برای عدم استفاده از اینترنت طبقاتی را امضا کرده‌اند.»
علاوه بر بیدی، دیگر فعالان حوزه فناوری اطلاعات هم به این موضوع واکنش نشان دادند و برخی از آن‌ها اعلام کردند که از این امکان استفاده نخواهند کرد. حالا باید منتظر بمانیم و پاسخ این دعوت و میزان استقبال از طرح اینترنت فناوران را ببینیم. دسترسی به سطحی از آزادی اینترنت که عموم مردم از آن محروم هستند و برداشته شدن محدودیت‌هایی که عموم مردم هرروزه با آن دست به گریبان‌اند مسئله‌ای است که پذیرشش از سوی شرکت‌های حوزه فناوری به منزله موافقت با یک تبعیض آشکار خواهد بود.
همچنین، این نکته هم حائز اهمیت است که دسترسی به اینترنت یک حق مسلم شهروندی در جهان امروز ما است که به‌واسطه محدودیت‌های اعمال‌شده و تشدید فیلترینگ از همه اعضای جامعه سلب شده اما حالا با ایده اینترنت طبقاتی قرار است به‌عنوان یک امتیاز ویژه به برخی شهروندان، با این بهانه که نیاز به دسترسی آزادانه‌تری دارند، اعطا شود.
بنابراین، شاید شرکت‌هایی که به دریافت و استفاده از اینترنت فناوران فراخوانده شده‌اند بتوانند از یک سو، مخالف امکان تبعیض‌آمیزی باشند که برایشان در نظر گرفته شده است و از سوی دیگر، منتقد این مسئله باشند که یک حق بدیهی به‌عنوان امتیاز به آن‌ها اعطا خواهد شد.
پس از فعالان حوزه فناوری هم احتمالاً نوبت به اساتید دانشگاه می‌رسد که برای استفاده از اینترنتی با محدودیت‌های کمتر درخواست دهند. اینترنت طبقاتی که برای اساتید به نام «اینترنت باز» معرفی می‌شود طبق اعلام وزیر علوم به خبرگزاری مهر، فرایندهایش انجام شده و به‌زودی ابلاغ می‌شود.
زلفی‌گل در این خصوص این طور توضیح داده است: «از دانشگاه‌ها خواسته شده بود لیست اعضای هیئت علمی خود را برای دسترسی به اینترنت باز ارائه دهند.» بنابراین، احتمالاً در روزهای آینده فرایند دسترسی این دسته از افراد به اینترنتی که محدودیت‌های کمتری برای دسترسی، به‌ویژه دسترسی به پلتفرم‌هایی با محتوای علمی و پژوهشی دارند، فراهم خواهد شد.
ادامه پیدا کردن صحبت از ایده اینترنت طبقاتی و حالا اجرایی شدن مراحل اولیه آن، هم نشان‌دهنده این است که مخالفت‌ها با اعطای این سرویس تبعضی‌آمیز برای مسئولان مربوطه چندان حائز اهمیت نیست و هم این پیام را می‌رساند که انواع و اقسام محدودیت‌هایی که در ۹ ماهه اخیر برای اینترنت به وجود آمده بنا است پابرجا بماند و تنها تدبیر اندیشیده‌شده این است که میزان دسترسی اقشار مختلف از سوی مسئولان کنترل و تعیین شود.