گزارش تحلیلی زلکا: رشد ۱۰ برابری میزان تولید محتوا و بازدید در یوتیوب فارسی

حدوداً ۱۴ سال است که یوتیوب در ایران فیلتر شده و کاربران این پلتفرم اشتراک‌گذاری محتوای ویدیویی در ایران برای استفاده از آن مجبور به استفاده از VPN و تغییر IP خود هستند. هرچند فیلتر بودن یوتیوب در این سال‌ها مورد انتقاد کاربران قرار گرفته و حتی برخی مسئولان کشور هم بارها مخالفت خود با فیلتر بودن این پلتفرم را، که می‌تواند کاربرد آموزشی داشته باشد، اعلام کرده‌اند.

با وجود این مخالفت‌ها و اشاره به تأثیرات مثبتی که این پلتفرم می‌تواند داشته باشد، هم‌چنان مسئله مسدودیت و دشواری دسترسی به این شبکه اجتماعی وجود دارد. البته تداوم این محدودیت به‌ویژه در سال‌های اخیر چندان نتوانسته است مانع استفاده از یوتیوب از سوی کاربران ایرانی شود.

داده‌های گزارش تحلیلی اخیر «زلکا» که پلتفرم رصد، پایش و تحلیل شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها است، این نکته را به‌خوبی نشان می‌دهد. بر اساس تحلیلی که زلکا بر روی داده‌های گردآوردی‌شده از یوتیوب فارسی در دو سال گذشته انجام داده، با وجود تمامی محدودیت‌های اعمال‌شده بر این پلتفرم، میزان تولید محتوا و بازدید ویدیوهای یوتیوب فارسی در دو سال اخیر ۱۰ برابر شده است.

بر اساس اطلاعاتی که این پلتفرم رصد و پایش شبکه‌های اجتماعی منتشر کرده است، از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا اردیبهشت ۱۴۰۲ روند بازدید از ویدیوهای منتشرشده در کانال‌های فارسی یوتیوب سیر صعودی داشته است.

در این گزارش به این نکته اشاره شده است که در مهر ماه ۱۴۰۱ با وجود قطعی‌ها و اختلالات اینترنتی و محدود شدن VPNها، میزان تولید ویدیوها کاهش نداشته اما میزان بازدید دچار کاهش شده است.

البته بر اساس نموداری که در این گزارش منتشر شده، با گذر از پاییز و از دی ماه ۱۴۰۱ میزان بازدیدها هم رفته‌رفته بیشتر شده و در مقایسه میزان بازدیدهای پنج ماه اخیر، این عدد در اردیبهشت ماه بیش از پیش شده است.

بر اساس گزارش تحلیلی زلکا، میزان بازدید ماهانه جدید از ویدیوهای فارسی یوتیوب بیش از ۱۱۹ میلیون و ۵۵۰ هزار بازدید بوده است و این نکته نشان می‌دهد محدودیت‌ها نتوانسته حریف استفاده کاربران از یوتیوب شود.

روح‌الله مومن‌نسب، کارشناس فضای مجازی و عضو سابق کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه، چندی پیش در یک نشست به همین شکست در اعمال فیلترینگ و به هدر رفتن سرمایه‌های کشور برای محدودسازی اشاره کرده و گفته بود: «در یک مقطع ۲۰۰ میلیارد تومان برای فیلترینگ هوشمند هزینه شد که با عوض شدن الگوی کد اینستاگرام دور زده شد.»

گزارش تحلیلی دیتاک از میزان استفاده از اینستاگرام در سال ۱۴۰۱ هم نشان داد که فیلترینگ حضور کاربران ایرانی در اینستاگرام را کاهش نداده است. داده‌های این گزارش حتی حکایت از آن دارد که با وجود فیلتر بودن تلگرام، اینستاگرام و توییتر در ایران، هنوز جمعیت چند ۱۰ میلیونی کاربران ایرانی در این سه پلتفرم حضور دارند.

حالا آمار بازدیدها و میزان تولید و انتشار محتوا در یوتیوب هم همین موضوع عدم تأثیرگذاری فیلترینگ را نشان می‌دهد. ماحصل اعمال تمام این محدودیت‌ها این است که پلتفرم‌ها هرچند با دشوارتر شدن دسترسی، باز هم مورد استفاده قرار می‌گیرند و در نهایت آن طور که مسئولان می‌خواهند از سوی مردم کنار گذاشته نمی‌شوند. در این میان البته بخشی از سرمایه‌های کشور برای اعمال فیلترینگ از دست می‌رود و بخش قابل‌توجهی از درآمد و دارایی مردم هم صرف خرید VPN شده و به گفته یکی از نمایندگان مجلس به جیب کاسبان فیلترینگ ریخته می‌شود.