حذف اپلیکیشن‌های ایرانی از گوگل‌پلی؛ امنیت کاربر قربانی تحریم و فیلترینگ

گوگل‌پلی استور باز هم تعدادی از اپلیکیشن‌های ایرانی را از پلتفرم خود حذف کرده و کاربران اپلیکیشن‌های مختلف را به دردسر انداخته است. بیست‌وهفتم خرداد ماه خبر حذف اپلیکیشن‌های تپسی، دیجی‌کالا، دیوار و آپ از گوگل‌پلی منتشر شد؛ حذفی که البته پیش از این هم سابقه داشته و تا به حال چند مرتبه اپلیکیشن‌های ایرانی را از دسترس کاربران خارج کرده است.

تحریم‌های آمریکا علیه ایران دلیل حذف اپلیکیشن‌های مذکور از این فروشگاه اپلیکیشن‌های اندرویدی بوده و کاربران و اپلیکیشن‌های ایرانی را به دردسر انداخته است. از یک سو، کاربران با مشکل عدم امکان استفاده از این پلتفرم برای دانلود و آپدیت اپ‌های دیوار، دیجی‌کالا، تپسی و آپ مواجه هستند و از سوی دیگر کسب‌وکارهای صاحب این اپلیکیشن‌ها از این حذف آسیب می‌بینند.

یکی از مشکلاتی که در نتیجه تحریم و حذف اپلیکیشن‌های ایرانی به وجود می‌آید عدم امکان دسترسی به اپلیکیشن‌هایی است که کاربر مایل است از گوگل‌پلی آن‌ها را دانلود و نصب کند. هرچند گوگل‌پلی از مهر ماه ۱۴۰۱ در ایران فیلتر شده اما بسیاری از کاربران هنوز به کمک VPN از این پلتفرم استفاده می‌کنند.

البته مشکل جدی‌تر موضوع ارائه نسخه‌های فیک اپلیکیشن‌های ایرانی حذف‌شده در غیاب نسخه اصل این اپلیکیشن‌ها است. ماجرا از این قرار است که وقتی اپلیکیشن‌های آپ، تپسی، دیجی‌کالا و دیوار از گوگل‌پلی استور حذف می‌شوند سودجویان ممکن است اپلیکیشن‌های جعلی یا حتی بدافزارهایی را با نام و لوگویی شبیه به این اپلیکیشن‌ها در گوگل‌پلی منتشر کنند. کاربران ممکن است به دلیل عدم آگاهی این اپ‌های تقلبی را دانلود کنند و گجت‌های خود را آلوده کنند.

خطر آلوده شدن گجت‌های کاربران ایرانی یکی از مهم‌ترین مشکلاتی است که در نتیجه حذف اپلیکیشن‌های ایرانی از گوگل‌پلی اتفاق می‎افتد و تهدیدی برای امنیت اطلاعات و حریم خصوصی کاربران به حساب می‌آید. با توجه به این که گوگل‌پلی در ایران فیلتر شده، کاربران مثل گذشته اخطارهای این پلتفرم هنگام دریافت و نصب اپلیکیشن‌های آلوده یا بدافزارها را دریافت نمی‌کنند و همین موضوع هم امنیت دستگاه‌هایشان را بیشتر تهدید می‌کند.

بررسی‌های زومیت نشان می‌دهد که در حال حاضر چند نسخه فیک از بعضی اپلیکیشن‌های ایرانی در گوگل‌پلی منتشر شده است. برای مثال یک اپ به نام اسنپ با رنگ و فونت مشابه این اپلیکیشن و صرفا با تفاوت یک حرف لاتین در گوگل پلی موجود است و در کنار آن هم نشانی شبیه به لوگوی تلگرام دیده می‌شود که ظاهر یک پیام‌رسان ایرانی را دارد و تا امروز بیش از ۱۰۰ هزار دانلود داشته است.

هرچند بعضی کاربران در کامنت‌های مربوط به این اپلیکیشن تقلبی و جاسوسی بودن آن را اطلاع داده‌اند اما این اپلیکیشن هم‌چنان برای دانلود در دسترس قرار دارد. یک نسخه تقلبی از اپلیکیشن آپ هم با نام «راهنمای برنامه آپ؛ نصب و استفاده» در گوگل‌پلی استور موجود است که بیش از پنج هزار دانلود داشته است.

انتشار نسخه‌های فیک و اپلیکیشن‌های تقلبی برای صاحبان کسب‌وکارها و اپ‌ها هم دردسرساز است. وقتی کاربران این اپلیکیشن‌های غیر اصل را، که بعضا آلوده به بدافزار هستند یا اصلا مشخص نیست چه ماهیتی دارند، نصب می‌‎کنند تجربه کاربری نامناسبی از آن اپلیکیشن خواهند داشت و این موضوع باعث نارضایتی از کسب‌وکارهایی مانند دیوار، دیجی‌کالا، تپسی و آپ خواهد شد.

بنابراین، صاحبان این کسب‌وکارها از یک سو، فرصت حضور در گوگل‌پلی را از دست می‌دهند و احتمال دارد آمار نصبشان کاهش پیدا کند؛ از سوی دیگر، به دلیل انتشار نسخه‌های تقلبی از اپلیکیشن خود با نارضایتی و مشکل از دست رفتن اعتماد کاربرانشان مواجه می‌شوند.

دردسر دیگری که متوجه کاربران می‌شود، تجربه کاربری نامناسبی برایشان ایجاد می‌کند و باعث بی‌اعتمادی و نارضایتی از کسب‌وکارها و اپلیکیشن‌ها می‌شود این است که تمام کاربرانی که پیش از این اپلیکیشن‌های حذف‌شده، مثل دیجی‌کالا، آپ، دیوار و تپسی، را از گوگل‌پلی دانلود و نصب کرده باشند با حذف این اپ‌ها از گوگل‌پلی مجبورند این اپلیکیشن را از گوشی خود حذف کنند، چراکه سایر فروشگاه‌های ارائه‌دهنده اپ‌های اندرویدی، مثل کافه بازار و مایکت، اجازه نمی‌دهند کاربر اپلیکیشنی را که از گوگل‌پلی دریافت کرده، از طریق پلتفرم آن‌ها به‌روزرسانی کند.

به همین دلیل، کاربران برای آپدیت برنامه مورد نظرشان علاوه بر این که باید پلتفرمشان را تغییر دهند، ناچارند دردسر بیشتری را تحمل کرده و ابتدا برنامه‌ را از گوشی خود حذف کنند و در ادامه از پلتفرم دیگری دوباره آن را نصب کنند تا اجازه داشته باشند از به‌روزرسانی‌های بعدی این اپلیکیشن‌ها استفاده کنند. همین موضوع می‌تواند علاوه بر اتلاف وقت کاربر و تحمل فشار روانی به او، تجربه کاربری ناخوشایندی را هم برایش ایجاد کند.

بنابراین، از یک سو تحریم‌هایی که پلتفرم‌های خارجی علیه اپلیکیشن‌های ایرانی اعمال می‌کنند باعث دردسر کاربران و اپلیکیشن‌ها می‌شود و از سوی دیگر، فیلترینگ گوگل‌پلی استور امکان دریافت پیام‌ها و اخطارهای این پلتفرم را از کاربر سلب می‌کند. بنابراین، تنها راه حل برای جلوگیری از به مخاطره افتادن امنیت کاربر این است که به مشخصات اپلیکیشنی که قصد دانلودش را دارد توجه کرده و از نصب برنامه‌ای که اصل و قابل اعتماد بودن آن مشخص نیست، خودداری کند.