اینترنت ثابت در ایران؛ کند، بی‌رمق و در آستانه گرانی
روزانه چند دقیقه و چند ساعت در انتظار ارسال یک فایل می‌نشینید؟ چقدر طول می‌کشد یک فایل را دانلود کنید؟ برای انجام بازی‌های آنلاین چقدر با کندی سرعت دست‌وپنجه نرم می‌کنید؟ چند بار به دلیل سرعت پایین باز شدن یک صفحه قید استفاده از اینترنت را زده‌اید؟ بعید است کاربر اینترنت باشید و کندی سرعت اینترنت کلافه‌تان نکند. حتی در زمان‌هایی که VPN خاموش است و فیلترینگ باعث و بانی افت سرعت اینترنت نیست هم نمی‌توانید انتظار سرعت بالایی از اینترنت، به‌ویژه اینترنت ثابت، داشته باشید.
آمارهای ماهانه اسپیدتست، که یکی از منابع مورد ارجاع وزیر ارتباطات در بحث سرعت و کیفیت اینترنت است، نشان می‌دهد که هرچند زارع‌پور می‌گوید در دو ماه اخیر وضعیت اینترنت ۳۰ درصد بهتر شده اما در این بازه زمانی میانه سرعت اینترنت کشور نه‌تنها پیدا نکرده بلکه کاهش یافته است.
از ابتدای سال تا نیمه مهر ماه سرعت اینترنت سیر کاهشی داشته است
میانه سرعت اینترنت ثابت از ابتدای سال ۱۴۰۲ تا اواسط ماه مهر دائماً افت کرده است. در هفت ماه اخیر بالاترین میانه سرعت اینترنت ثابت در فروردین تا اردیبهشت ۱۴۰۲ به ثبت رسیده که ۱۱.۹ مگابایت بر ثانیه بوده است و در این عدد در تیر و مرداد امسال حتی تا ۱۱.۳ مگابایت بر ثانیه هم افت کرده است و در شهریور تا مهر ۱۴۰۲ هم ۱۱.۶ بوده که باعث شده ایران در رتبه ۱۵۳ جدول اسپیدتست قرار بگیرد؛ این بدترین جایگاهی است که ایران از لحاظ میانه سرعت اینترنت ثابت در سال ۱۴۰۲ داشته است.
هرچند وضعیت اینترنت موبایل (سیار) کشور بهتر از شبکه اینترنت ثابت است اما بررسی وضعیت اینترنت کشور از نیمه دوم اسفند ۱۴۰۱ تا نیمه مهر ۱۴۰۲ یک سیر نزولی در میانه سرعت اینترنت موبایل را نشان می‌دهد؛ به‌طوری که رتبه ایران از ۶۱ به ۷۵ نزول کرده و در حالی که ابتدای امسال میانه سرعت ۳۶.۳ مگابایت‌برثانیه بوده، در آگوست ۲۰۲۳ (مرداد-شهریور) به ۳۱.۳ رسیده و در ماه اخیر هم این عدد ۳۱.۶ مگابایت‌برثانیه بوده است.
ضریب نفوذ اینترنت ثابت منفی شد
ارقام منتشرشده در آخرین گزارش سازمان تنظیم مقررات هم به شکلی دیگر افول وضعیت اینترنت کشور را نشان می‌دهد. رشد اینترنت ثابت که در گزارش پاییز ۱۴۰۱، ۲ درصد اعلام شده بود در زمستان سال گذشته تنها ۰.۷۶ درصد بود و آخرین گزارش رگولاتوری مربوط به بهار ۱۴۰۲ رشد منفی در ضریب نفوذ اینترنت پهن باند ثابت را نشان می‌دهد که معنایش کاهش رغبت مشترکین به استفاده از اینترنت ثابت است.
آمارهای دیگری مانند شکایت‌های مردمی ثبت‌شده در سامانه ۱۹۵ نیز وضعیت نامناسب اینترنت ثابت را نشان می‌دهد. طبق آمارهای رگولاتوری، ۷۵ درصد از کل این شکایت‌ها مربوط به اینترنت ثابت بوده که نشان می‌دهد نارضایتی در این بخش در بهار ۱۴۰۲ نسبت یک فصل قبل از آن سه برابر شده است.
- گزارش فصلی رگولاتوری: کاهش مشترکان اینترنت ثابت در بهار ۱۴۰۲1 آبان 02مطالعه '3
واقعیت این است که سرعت اینترنت در ایران، فارغ از موضوع فیلترینگ و اختلال، قابل قبول نیست و کافی است تجربه استفاده از اینترنت کشورهای دیگر را داشته باشید تا متوجه این تفاوت شوید.
حتی اگر تجربه اتصال به اینترنت در کشورهای دیگر را هم نداشته باشید مقایسه آمار و ارقام مربوط به سرعت اینترنت در ایران حتی با بعضی کشورهای آسیایی نشان می‌دهد از این نظر چه تفاوت فاحشی میان ما و کشورهای همسایه وجود دارد.
سرعت اینترنت ایران فقط از سه کشور سودان، کامرون و کوبا بهتر است
طبق گزارش انجمن تجارت الکترونیک تهران، میانگین سرعت اینترنت در ایران ۴ مگابایت‌برثانیه است، در حالی که ترکیه اینترنتی با میانگین سرعت ۱۲ مگابایت‌برثانیه وجود دارد و میانگین سرعت اینترنت در مالزی ۲۲ مگابایت بر ثانیه است. از نظر میانگین سرعت اینترنت ایران از میان ۱۰۰ کشور در رتبه ۹۷ را دارد و فقط سودان، کامرون و کوبا هستند که سرعت اینترنتشان کمتر از میانگین سرعت ما است.
کاهش سرمایه‌گذاری در بخش زیرساخت‌ها، عملکرد ضعیف شرکت ارتباطات زیرساخت و شرکت مخابرات، کندی روند توسعه اینترنت 5G و فیبر نوری و... از اصلی‌ترین دلایلی است که در سال‌های اخیر در توضیح علت کندی اینترنت مطرح می‌شود. وزیر ارتباطات هم در پاسخ به انتقادات به سرعت اینترنت دائماً به همین نامناسب بودن زیرساخت‌ها اشاره کرده و در جدیدترین اظهارنظر خود درباره وضعیت نامناسب اینترنت ثابت گفته است: «زیرساخت‌های ارتباطات ثابت در ده سال گذشته نوسازی نشده و بدترین کیفیت را دارد.»
می‌گویند کم‌کاری از دولت‌های قبلی بوده است
زارع‌پور دائماً تأکید می‌کند که این مشکلات جدید نیستند و نتیجه اقدامات نامناسب در سال‌های اخیر و عدم نوسازی تجهیزات شبکه بوده است. او البته تا به حال توضیح نداده که در دو سال و دو ماهی که از عمر وزارتش می‌گذرد چه تغییری را نسبت به هشت سال قبل ایجاد کرده و کاستی‌های موجود در دولت‌های قبلی را چطور جبران کرده است.
وزیر ارتباطات دولت سیزدهم کلید حل مشکلات زیرساختی اینترنت را پروژه فیبر نوری می‌داند. او که از ابتدای دوران وزارتش در وزارتخانه ارتباطات و فناوری اطلاعات تحت پوشش فیبر نوری قرار دادن ۲۰ میلیون خانوار تا پایان سال ۱۴۰۴ را هدف قرار داده وعده می‌دهد که مشکلات اینترنت ثابت با این پروژه تا حدود زیادی مرتفع خواهد شد و سرعت اینترنت ۸۰ برابر می‌شود.
تا امروز ۳ میلیون و ۶۳۸ هزار خانوار تحت پوشش این طرح قرار گرفته‌اند و آمارها نشان می‌دهد سرعت پیشرفت این پروژه چندان زیاد نیست، چراکه نیاز به سرمایه‌گذاری‌های کلان دارد. مدیرعامل ایرانسل به‌تازگی اعلام کرده است که این اپراتور برای توسعه پروژه فیبر نوری نیاز به ۵۳۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری دارد.
علاوه بر این، حتی در صورت تامین سرمایه لازم، مشارکت اپراتورهای مختلف کشور و پیش رفتن این طرح، این نگرانی وجود دارد که به دلیل گران بودن اینترنت مبتنی بر فیبر نوری استقبال مورد انتظار از آن صورت نگیرد. در چنین شرایطی چطور فیبر نوری می‌تواند راه حل طلایی رفع مشکلات شبکه اینترنت ثابت کشور باشد؟
البته زارع‌پور تمام اقدامات در راستای بهبود سرعت اینترنت کشور را به پروژه فیبر نوری محدود نمی‌داند. او اواخر مهر ماه اعلام کرد که در دو ماه گذشته در کمیته‌ای که برای بررسی وضعیت اینترنت کشور تشکیل شده راهکارهای مختلفی بررسی و پیشنهاد شده که تا حدودی تأثیرگذار بوده است:
کمیته‌ای برای وضعیت اینترنت در شورای عالی فضای مجازی تشکیل شده بود و راهکارها را بررسی کردیم. راهکارهای کوتاه‌مدتی هم برای رفع مشکلات پیشنهاد شد که ما اعمال کردیم. الان دو ماه است که زمان تأخیر در شبکه حدوداً ۳۰ درصد کاهش پیدا کرده است. هر روز در تلاش برای ارتقای کیفیت شبکه هستیم.- عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات
زمزمه‌های افزایش تعرفه و بسته‌های اینترنت
اظهارنظرهای مطرح‌شده در یکی، دو سال گذشته نشان می‌دهد وزارت ارتباطات به جز راهکار بلندمدت، زمان‌بر و پرهزینه‌ای به نام توسعه فیبر نوری راهکار میان‌مدت و کوتاه‌مدتی برای بهبود وضعیت اینترنت ثابت کشور ندارد.
این در حالی است که اپراتورهای مشارکت‌کننده در این طرح یکی از شروط توسعه پروژه فیبر نوری را افزایش تعرفه‌ها می‌دانند و می‌گویند پیشرفت این پروژه بدون کمک دولت سودده نیست. اصلی‌ترین موضوعی که مدیرعامل ایرانسل اخیراً در مراسم ۱۷ سالگی این اپراتور بر آن تأکید کرد همین موضوع اصلاح تعرفه‌های اینترنت و ضرورت گران شدن آن بود:
اگر تعرفه‌ها اصلاح نشوند سال آینده مردم پول اینترنت می‌دهند اما به آن دسترسی نخواهند داشت و احساس بی‌کیفیت بودن اینترنت تشدید خواهد شد.- بیژن عباسی آرند، مدیرعامل ایرانسل
اصلاح تعرفه موضوعی است که تمام ارائه‌دهندگان اینترنت در کشور با بیان اینکه «ایران ارزان‌ترین اینترنت را دارد» بر آن تأکید داشته و خواستارش هستند. عباسی آرند، مدیرعامل ایرانسل، می‌گوید: «حتی وزارت ارتباطات و سازمان تنظیم مقررات هم آن را قبول دارند.»
این در حالی است که وزیر ارتباطات هفته گذشته اعلام کرد «فعلاً برنامه‌ای برای گران شدن بسته‌های اینترنت نداریم.» مناقشه بر سر این موضوع اما همچنان ادامه دارد؛ از یک سو اپراتورها خواستار اصلاح تعرفه و گران شدن اینترنت هستند و می‌گویند عدم اصلاح تعرفه باعث کاهش کیفیت اینترنت می‌شود. از سوی دیگر، زارع‌پور می‌گوید «این حوزه در دست بخش خصوصی است که اگر نتواند سرمایه‌گذاری کند، کیفیت شبکه پایین می‌آید و باید یک فکری برای آن کرد.»
در این میان این کاربران هستند که پس از شنیدن زمزمه‌های افزایش تعرفه‌های اینترنت حدس می‌زنند که به‌زودی بسته‌های اینترنت گران می‌شود اما نمی‌توانند امید چندانی به بهبود کیفیت آن داشته باشند.
نظرات