دسترسی برخی کاربران به مسیریاب «ویز» بدون فیلترشکن؛ ویز رفع فیلتر شد؟

مسیریاب ویز (Waze) در برخی اپراتورها برای کاربران ایرانی قابل دسترس شد.

ویز از پرطرفدارترین و قدرتمندترین نرم‌افزارهای مسیریابی است که در دنیا کاربران بسیاری دارد اما در سال‌های گذشته از یک سو فیلترینگ و از سوی دیگر تحریم دسترسی کاربران ایرانی به آن را دشوار کرده است.

بررسی‌های زومیت نشان می‌دهد در حال حاضر این اپلیکیشن با اینترنت شاتل قابل دسترسی است و برخی مشترکان اینترنت همراه اول هم می‌توانند بدون فیلترشکن از ویز استفاده کنند. این مسیریاب روی اینترنت ایرانسل باز می‌شود اما تخمین زمان رسیدن به مقصد و مسیریابی آن با خطای اتصال همراه است.

با این همه هنوز روشن نیست که آیا بروز یک خطای شبکه‌ای یا اختلال در فیلترینگ باعث ایجاد دسترسی محدود شده، یا اینکه رفع تحریم کاربران ایرانی و رفع فیلتر قطعی اتفاق افتاده است.

این مسیریاب از اواخر زمستان ۱۳۹۵ به دستور یکی از مقامات قضایی فیلتر شد. در آن زمان دلیل مسدود شدن این اپلیکیشن را جاسوسی بودن آن و ارائه از سوی رژیم صهیونیستی اعلام کردند و چنین ادعا می‌شد که به‌محض نصب روی گوشی، ویز به تمامی اطلاعات شخصی کاربر از جمله مسافرت‌ها و موقعیت جغرافیایی و سایر اطلاعات خصوصی او دسترسی پیدا می‌کند و این امر می‌تواند برای امنیت مردم و کشور مشکلاتی ایجاد کند. مهرماه ۹۶ این نرم‌افزار از حالت فیلتر خارج شد و بدون نیاز به فیلترشکن در دسترس کاربران قرار گرفت اما این وضعیت یک هفته بیشتر دوام نداشت و بار دیگر ویز بی‌سروصدا فیلتر شد و از کار افتاد.

در آن زمان عبدالصمد خرم‌آبادی، دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه اعلام کرد که تیمی در وزارت ارتباطات مشغول فیلتر مجدد نرم‌افزار ویز هستند. او گفته بود: «نرم‌افزار ویز رفع فیلتر شده است و از وزارت ارتباطات و شرکت زیرساخت خواستیم تا ترتیبی بدهد مجدد فیلتر شود. یک تیمی هم گذاشتند برای فیلتر کردن آن، زیرا ویز از زیرساخت‌هایی استفاده می‌کند که متوقف کردنش زمان‌بر است.» به دنبال این اقدام نرم‌افزار ویز خلاف گذشته باز می‌شد اما امکان مسیریابی نداشت.

یک بام و دو هوای برخورد با این مسیریاب همچنان ادامه داشت، چنان که در سال‌های گذشته چندین بار فیلتر شد و بعد از مدتی بدون محدودیت در دسترس قرار گرفت. دی ماه سال ۹۶ برای چندمین بار خبر آمد که این اپلیکیشن روی اینترنت ثابت (ADSL) و سیار (موبایل) بدون محدودیت قابل استفاده است.

با ادامه این روند و سوال درباره وضعیت این اپلیکیشن در کشور، بحث درباره فیلترینگ ویز برای رشد مسیریاب‌های بومی داغ شد. فروردین ۱۴۰۰، محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات وقت گفته بود: «ویز به دستور دبیر کارگروه تعیین مصادیق از فروشگاه‌های ایرانی حذف شد، اما هیچگاه به لحاظ شبکه‌ای فیلتر نشد. این مسیریاب خارجی فیلتر نشده بلکه ایران را تحریم کرده است. تحریم نیز به این دلیل است که این اپلیکیشن دیتاهای خود را روی فضای ابری (Cloud) برده است که IPهای ایران (آدرس اینترنت) را بسته‌اند.»

ویز نرم‌افزاری مبتنی بر سامانه موقعیت‌یاب جهانی است که از سیستم ناوبری Turn-by-Turn استفاده می‌کند. این نرم‌افزار در ایران نیز محبوبیت بسیاری دارد اما فیلترینگ و تحریم در سال‌های گذشته دسترسی به آن را دشوار کرده است.