اصلاح تعرفه‌گذاری و افزایش تنوع بسته‌ها؛ قرار نیست تمام بسته‌های اینترنت گران شوند
یکی از چالش‌های قدیمی در حوزه ارتباطات کشور موضوع تعرفه‌گذاری برای اینترنت است که حالا حدود یک دهه از ثابت ماندن آن گذشته و در چند سال اخیر بارها مورد انتقاد اپراتورها و شرکت‌های FCP، چه ارائه‌دهندگان اینترنت ثابت و چه اپراتورهای ارائهدهنده اینترنت موبایل، قرار گرفته است.
حدود یک هفته است که رسانه‌ها از افزایش تعرفه اینترنت و احتمال گران شدن بسته‌های اینترنتی می‌نویسند. هرچند در سال‌های گذشته هم زمزمه‌هایی درباره گران شدن اینترنت مطرح شده بود، بعد از اینکه شبکه شرق نوشت:
«احتمالاً روز یکشنبه آینده (نوزدهم آذر) کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در جلسه هفتگی خود با حضور وزیر ارتباطات، به‌عنوان رئیس این کمیسیون، افزایش ۳۰ درصدی تعرفه اینترنت برای اپراتورهای همراه را ابلاغ خواهد کرد» این زمزمه‌ها قوت گرفت.
حالا با گذشت یک هفته از انتشار این خبر، هنوز از این ابلاغیه خبری نیست و اپراتورها هم هرچند تأیید می‌کنند که قرار است تغییراتی در ساختار تعرفه‌گذاری ایجاد شود، می‌گویند هنوز مصوبه جدیدی از کمیسیون تنظیم مقررات به آن‌ها ابلاغ نشده است.
پیگیری‌های زومیت از تعدادی از اپراتورها نشان می‌دهد که این ابلاغیه در صورت رسیدن به شرکت‌ها ارائهدهنده اینترنت هم به این معنی نیست که قرار است اینترنت گران شود. این موضوع را هم رئیس کمیته راهبری رسته سخت‌افزار و ارتباطات سازمان نصر تهران به زومیت اعلام کرده و هم اپراتورها آن را تأیید کرده‌اند.
آیدین عدالت، رئیس کمیته راهبری رسته سخت‌افزار و ارتباطات سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران، موضوع گران شدن اینترنت یا افزایش قیمت همه بسته‌های اینترنت را یک سوء برداشت دانسته و توضیح داد:
یک سوء برداشت از موضوع افزایش تعرفه اینترنت هم در سطح جامعه و هم در رسانه‌ها وجود دارد. موضوع این است که نتیجه مصوبه جدید کمیسیون تنظیم مقررات و تصمیمی که وزیر و آقای لاجوردی در این کمیسیون همراه با رأی حداکثر اعضا گرفته‌اند و در حال اجرایی شدن است، این نیست که اینترنت گران می‌شود.- آیدین عدالت، رئیس کمیته راهبری رسته سخت‌افزار و ارتباطات سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران
عدالت توضیح داد که تصمیم رگولاتوری «اصلاح ساختار تعرفه‌گذاری» است که صرفاً در خصوص بعضی بسته‌های اینترنتی خاص اعمال خواهد شد: «در روش جدید، شکل قیمت‌گذاری و ساختار تعرفه‌گذاری تغییر می‌کند نه اینکه به‌طور کلی قیمت پهنای باند گران شود.»
به گفته او، این ایده متناسب با یک منطق اقتصادی مبتنی بر عرضه و تقاضا مطرح شده است. رئیس کمیته راهبری رسته سخت‌افزار و ارتباطات نصر تهران در توضیح این موضوع گفت:
در صنعت اینترنت مثل بسیاری از صنایع دیگر، عمده درآمد فعالین از فرمول ۲۰ به ۸۰ ناشی می‌شود، یعنی حدود ۸۰ درصد از درآمد اپراتورها و FCPها از ۲۰ درصد مشتریانشان تأمین می‌شود. این ۲۰ درصد مشتریانی هستند که هزینه بیشتری می‌پردازند و دنبال کیفیت و پهنای باند بیشتری هستند؛ یعنی مشتریان سازمانی، مشتریانی که پهنای باند بزرگ دارند و مشتریانی که صاحب دیتاسنتر هستند یا بخشی از مردم که دغدغه قیمت نداشته و دنبال کیفیت بالاتر هستند.- آیدین عدالت، رئیس کمیته راهبری رسته سخت‌افزار و ارتباطات سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران
او در توضیح نتیجه اعمال این فرمول برای تعرفه‌گذاری نیز گفت: «این تغییر اصولاً تأثیر چندانی بر بخش پایین نمودار درآمدی اپراتورها ندارد و قیمت اینترنت برای آن‌ها تغییری نخواهد کرد. بنابراین کسانی که تا الان یک اینترنت حداقلی داشته‌اند و پهنای باند متوسط خانگی گرفته‌اند از این به بعد هم احتمالاً قیمت اینترنتشان تفاوت چندانی نخواهد کرد.»
اپراتورها و ارائه‌دهندگان اینترنت هم در گفت‌وگو با زومیت این موضوع را تأیید کردند. یکی از این اپراتورها این موضوع را این‌طور توضیح داد که قرار است اپراتورها بعضی بسته‌های اینترنتی را اضافه کنند یا دوباره بازگردانند. در حال حاضر بسته‌های بلندمدت در سبد محصولات اپراتورها یا وجود ندارد یا بسیار محدود است اما طبق تصمیم جدید رگولاتوری قرار است این بسته‌ها اضافه شوند تا تنوع بسته‌های اینترنت اپراتورها بیشتر شود.
این موضوع اوایل آذر ماه هم توسط شورای رقابت مطرح شده بود و این شورا تصویب کرده بود که اپراتورها باید بسته‌های اینترنتی حجیم و بلندمدت را بر‌گردانند.
اپراتورها می‌گویند افزایش قیمت شامل تمام بسته‌های اینترنت نمی‌شود
اپراتورها همچنین تأیید می‌کنند که قرار است قیمت این بسته‌ها نسبت به گذشته افزایش داشته باشد و بنابراین، در خصوص بعضی از بسته‌های اینترنت اپراتورها اصلاح و افزایش قیمت رخ خواهد داد اما همچنان تأکید می‌کنند که این افزایش قیمت روی همه بسته‌ها اعمال نخواهد شد:
«برای اینکه به مردم فشاری وارد نشود بسته‌هایی که برای مردم عادی است و افراد کم‌مصرف از آن‌ها استفاده می‌کنند یا افزایش قیمتی ندارند یا اگر افزایشی وجود داشته باشد بسیار کم است.» هرچند در رسانه‌ها میزان افزایش قیمت بسته‌های اینترنت ۳۰ درصد اعلام شده است، اپراتورها می‌گویند عدد مشخصی اعلام نشده و ممکن است برای بعضی بسته‌ها میزان افزایش بیشتر باشد، برای بعضی کمتر و برای بعضی بسته‌ها هم تغییری نداشته باشد.
به گفته اپراتورها، شرکت‌های ارائهدهنده اینترنت تعیین هزینه و تعرفه‌گذاری برای تمام بسته‌های اینترنت را با تأیید رگولاتوری انجام می‌دهند و بعد از گرفتن مجوز از رگولاتوری قیمت‌های جدید را تعیین و اعلام می‌کنند. بر اساس تصمیمات جدید اپراتورها نمی‌توانند هزینه تمام بسته‌ها را به یک میزان افزایش دهند؛ بنابراین، این موضوع که تمام بسته‌های اینترنت قرار است افزایش قیمت ۳۰ درصدی داشته باشد، گمانه‌زنی صحیحی نیست.
رئیس کمیته راهبری رسته سخت‌افزار و ارتباطات سازمان نصر ضمن تأیید این نکته، اضافه کرد: «احتمالاً این تغییر ساختار تعرفه برای عمده مصرف‌کنندگان اینترنت هیچ تأثیری نخواهد داشت، صرفاً فقط امکان انتخاب‌های بیشتری به آن‌ها خواهد داد و بخش کوچکی از بازار را، که مشتریان خاص هستند و می‌توانند درآمدزایی جدیدی برای اپراتورها ایجاد کنند، تحت تأثیر قرار خواهد داد. در واقع، معنی این تصمیم این نیست که کل قیمت اینترنت در کل کشور الزاماً بیشتر خواهد شد.»
چرا این اصلاح ساختار تعرفه‌گذاری ضروری است؟
او اعتقاد دارد این تغییر ساختار تعرفه‌گذاری به اپراتورها و ارائه‌دهندگان پهنای باند کمک می‌کند که سقف سرکوب‌شده تعرفه‌گذاری را رد کنند و خدماتی با کیفیت و پهنای باند بالاتر به کسانی که متقاضی آن هستند، ارائه کنند. یعنی این امکان برای اپراتورها ایجاد می‌شود که خدمات گران‌ترشان را با کیفیت بهتری به مشتریان خاصی بدهند.
او نتیجه دیگر این تغییر ساختار تعرفه‌گذاری را «باز گذاشتن دست اپراتورها و شرکت‌های FCP برای ارائه پکیج‌های متنوع بر اساس فرایند عرضه و تقاضای بازار» می‌داند.
آیدین عدالت تعرفه‌گذاری بر اساس این منطق را مناسب‌تر از شیوه قیمت‌گذاری دانسته و توضیح داد:
در هر حوزه‌ای که ساختار تعرفه‌گذاری دستوری وجود داشته باشد اقتصاد آن حوزه با چالش مواجه خواهد شد. چون تعرفه‌ها نه متناسب با بحث عرضه و تقاضا یا ارزش افزوده سرمایه‌گذاری بلکه صرفاً بر اساس یک فرمول دستوری تعیین می‌شود.- آیدین عدالت، رئیس کمیته راهبری رسته سخت‌افزار و ارتباطات سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران
او در ادامه اضافه می‌کند که هرچند در حدود ۱۰ سال گذشته اینترنت گران شده اما ساختار تعرفه‌گذاری اینترنت تغییری نداشته و همین موضوع برای اپراتورها مشکل‌ساز شده است.
عضو هیئت مدیره سازمان نصر تهران در تشریح بخشی از این مشکلات گفت: «در این سال‌ها هزینه تجهیزات، نیروی انسانی، تأمین زیرساخت و... گران شده اما چون ساختار تعرفه‌گذاری به شکل دستوری سرکوب شده امکان سرمایه‌گذاری جدید منتفی شده و سرمایه‌گذاری‌های قدیمی به جای این که مولد شوند و باعث توسعه شبکه و ارتقای سطح کیفی خدمات شوند، صرف استهلاک شده است. البته عموماً هم درآمد اپراتورها و FCPها از هزینه استهلاک عقب مانده و شبکه رو به فرسودگی رفته و در نهایت، شاهد کاهش خدمات بوده‌ایم.»
بر اساس این اظهارات، به نظر می‌رسد موضوع افزایش قیمت اینترنت آن‌طور که تا امروز تصور می‌شد قرار نیست هزینه اینترنت را به طور یکسان برای همه بسته‌ها افزایش دهد و در سطحی کلان‌تر قصد دارد نظام و شکل تعرفه‌گذاری برای اینترنت را تغییر دهد. حالا باید منتظر ماند و دید نتیجه این مصوبه چه خواهد بود و در نهایت، این شکل قیمت‌گذاری است که تغییر می‌کند یا خود قیمت‌ها.