کد اقتصادی چیست؛ شرایط، مراحل دریافت و نحوه استعلام آن

تا پیش از اصلاح قانون، فرایند ثبت‌نام و تخصیص شماره اقتصادی به اشخاص حقیقی و حقوقی طولانی بود و یکی دو ماه زمان می‌برد اما اکنون این روند به‌صورت آنلاین و رایگان انجام می‌شود. این شماره برای قانون‌مند شدن فعالیت‌های اقتصادی به اشخاص حقیقی و حقوقی تعلق می‌گیرد. «زومیت» در این مطلب شما را با چگونگی دریافت این کد، کارکرد و مزیت آن آشنا می‌کند.

این ساده‌ترین تعریف برای کد اقتصادی است: وقتی فردی حقیقی یا حقوقی کالایی خریداری می‌کند و به نامش ثبت می‌شود، سازمان امور مالیاتی او را با یک شماره مخصوص ۱۲ رقمی می‌شناسد. اشخاص فعال در حوزه‌های اقتصادی و تجاری و همینطور شرکت‌ها (اشخاص حقوقی) با دریافت این کد هویتی در اداره مالیاتی پرونده می‌گیرند. کد هویت اقتصادی، فعالیت‌های اقتصادی را قانون‌مند می‌کند و دریافت آن برای انجام امور اقتصادی و تجاری الزامی است.

طبق ماده ۱۶۹ قانون مالیات‌های مستقیم اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع این قانون که موظف به ثبت‌نام در نظام مالیاتی می‌شوند، مکلف‌اند برای انجام معاملات خود صورت‌حساب صادر کنند و شماره اقتصادی خود و طرف معامله را در صورتحساب‌ها، قراردادها و سایر اسناد مشابه درج کنند و فهرست معاملات خود را به سازمان مذکور ارائه دهند.

با توجه به توضیحات قبلی در این مطلب و ارائه شماره اقتصادی جدید بر اساس ماده (۶) آئین‌نامه اجرایی تبصره (۳) ماده ۱۶۹ قانون مالیات‌های مستقیم و برای اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان، مؤدیان مالیاتی از مهرماه ۱۴۰۱ مکلف شدند که برای صدور صورتحساب‌های فروش کالا و عرضه خدمات، قراردادها و سایر اسناد مشابه از شماره اقتصادی جدید استفاده کنند.

برای تمامی مؤدیانی که ثبت‌نام خود را در نظام مالیاتی تکمیل کرده باشند، شماره اقتصادی منحصربه‌فرد تخصیص می‌یابد. البته شماره اقتصادی اشخاص حقوقی همان شناسه ملی آن‌ها است که از اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۹ به‌عنوان شماره اقتصادی در نظر گرفته شده است. برای اشخاص حقیقی هم به ازای هر ثبت‌نام و پرونده مالیاتی یک شماره اقتصادی صادر می‌شود.

فعالان اقتصادی می‌توانند با مراجعه به درگاه ملی خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی شماره‌ اقتصادی صادره برای خود را مشاهده کنند اما دریافت این کد، نیازمند طی مراحل پیش‌ثبت‌نام و ثبت‌نام است.

همه اشخاص حقیقی، حقوقی و تشکل‌های قانونی می‌توانند در این سامانه پس از پیش‌ثبت‌نام و ثبت‌نام، شماره اقتصادی خود را دریافت کنند.

در ادامه فرایند ثبت‌نام الکترونیک را برای شما به‌طور خلاصه توضیح می‌دهیم.

۱. پیش‌ثبت‌نام الکترونیک:

• نقطه شروع فرایند ثبت‌نام الکترونیک مرحله پیش‌ثبت‌نام است. در این مرحله اطلاعات پایه‌ای از شما دریافت می‌شود. شما پس از تکمیل اطلاعات درخواستی و فشردن کلید تایید نهایی وارد مرحله بعدی خواهید شد. باید بدانید که اگر تا هفت روز اطلاعات خود را تایید نکنید، پرونده ایجاد شده به صورت خودکار حذف خواهد شد.

۲. صحت‌سنجی اطلاعات:

• در این مرحله بخشی از اطلاعات ثبت‌شده شما در مرحله پیش‌ثبت‌نام از منابع مختلف سازمانی استعلام و بررسی شده و صحت آن مورد آزمون قرار خواهد گرفت. اگر به هر دلیلی در اطلاعات مغایرتی دیده شود، موضوع با پیامک به شما اطلاع داده می‌شود و شما باید بار دیگر وارد سامانه پیش‌ثبت‌نام شده و مرحله یک را تکرار کنید.

۳. تولید و ارسال اطلاعات کاربری:

• درصورتی‌که اطلاعات اولیه پیش‌ثبت‌نام شما از سوی سازمان امور مالیاتی تایید شود، یک نام کاربری و کلمه عبور برای شما ایجاد خواهد شد. این اطلاعات به‌صورت پیامک روی شماره تلفن همراه ثبتی شما ارسال خواهد شد. باید دقت داشت اطلاعات کاربری محرمانه است و مسئولیت سوء‌استفاده از آن برعهده شما خواهد بود.

۴. ثبت‌نام الکترونیک:

• پس از دریافت اطلاعات کاربری باید وارد سامانه ثبت‌نام شوید. پس از ورود باید اطلاعات تکمیلی درباره بنگاه اقتصادی خود را در فرم‌های این سامانه تکمیل کنید. همچنین می‌توانید اطلاعات پایه که در مرحله ثبت‌نام ثبت کرده‌اید ویرایش کنید. در آخر پس از تکمیل همه اطلاعات خواسته‌شده، کلید تایید نهایی را فشار دهید.

پیش از شروع فرایند ثبت‌نام الکترونیک در پورتال سازمان امور مالیاتی چندین نکته مهم را باید بدانید.

• ثبت‌نام الکترونیک و تخصیص شماره اقتصادی از طرف سازمان امور مالیاتی کاملا رایگان انجام می‌شود. بنابراین بدانید که هرگونه درخواست وجه به‌عنوان این سازمان از این بابت غیرقانونی است.

• اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع قانون مالیات‌های مستقیم (و تمامی اصلاحیه‌های بعدی آن) مکلف‌اند در نظام مالیاتی کشور ثبت‌نام کنند.

• صاحبان مشاغل مکلف به ثبت‌نام، باید برای هر واحد شغلی یا برای هر محل، جداگانه در نظام مالیاتی ثبت‌نام کنند.

• اگر صاحبان مشاغل در یک محل بیش از یک فعالیت شغلی داشته باشند، مکلف به یک ثبت‌نام برای همه فعالیت‌های شغلی محل مذکور هستند.

• مشمولان ثبت‌نام مکلف‌اند هرگونه تغییرات از جمله انحلال، تعطیلی فعالیت، تغییر نام، تغییر شغل، تغییر نشانی، تبدیل فعالیت انفرادی به مشارکتی و یا بالعکس، تغییر شرکا (اختیاری یا قهری) و سایر موارد را حداکثر ظرف مدت دو ماه از تاریخ انجام یا وقوع تغییرات، به سازمان امور مالیاتی اعلام کرده و یا ثبت‌نام جدیدی انجام دهند.

• صاحبان مشاغل مشمول ثبت‌نام مکلف‌اند مادامی که برای آنها شماره اقتصادی جدید صادر نشده است، حسب مورد از شماره ملی، شناسه مشارکت مدنی و شماره اختصاصی اشخاص خارجی استفاده کنند.

اشخاص حقوقی -به‌جز اشخاص حقوقی موضوع ماده 16 قانون مالیات بر ارزش افزوده- مکلف به رعایت الزامات قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان و صدور و ارسال صورتحساب الکترونیکی و ثبت آن در سامانه مؤدیان هستند. وجود ثبت‌نام تکمیل‌شده در سامانه ثبت‌نام الکترونیکی سازمان امور مالیاتی کشور، از الزامات عضویت در سامانه مؤدیان و تخصیص کارپوشه است.

البته باید بدانید که به همه اشخاص حقوقی که قبلاً در نظام مالیاتی ثبت‌نام و مراحل ثبت‌نام الکترونیکی را تکمیل کرده‌اند، کارپوشه تخصیص داده شده است و نیازی به ثبت‌نام مجدد در سامانه ثبت‌نام الکترونیکی سازمان امور مالیاتی کشور یا سامانه مؤدیان نیست.

فرایند ارائه شماره اقتصادی شامل این مراحل است:

• ورود به مرحله پیش‌ثبت‌نام شماره اقتصادی

• تأیید شماره تلفن همراه

• ثبت و تأیید اطلاعات شخص اصلی با احراز هویت برخط از سامانه ثبت احوال کشور

• ثبت اطلاعات پایه/شرکا/اعضا

• تأیید نهایی توسط مؤدی

• ارسال اطلاعات کاربری ثبت‌نام

• ورود به ثبت‌نام و تکمیل اطلاعات

• تایید نهایی توسط مؤدی

مدارک مورد نیاز: کد ملی، شماره تلفن همراه، کد پستی

مدت‌زمان: متوسط زمان لازم برای ورود به ثبت‌نام و تکمیل اطلاعات الکترونیکی مؤدی ۳۰ دقیقه و زمان لازم برای راستی‌آزمایی اطلاعات و بازدید میدانی به‌طور متوسط ۶ روز کاری است.

برای ثبت نام الکترونیک و دریافت شماره اقتصادی می‌توانید به پورتال سازمان امور مالیاتی مراجعه کنید یا به‌طور مستقیم در این پورتال روی بخش «ثبت‌نام الکترونیک» کلیک کنید که در صفحه اول قرار دارد.

راهنمای ورود و کاربری درگاه ملی خدمات الکترونیک

برای ورود به درگاه ملی خدمات الکترونیک چه به‌عنوان شخص حقیقی و چه حقوقی، پس از ورود به صفحه درگاه ملی خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی، دقت داشته باشید که زبانه «ورود» انتخاب شده باشد.

۱. اطلاعات خواسته‌شده شامل «کد ملی / شناسه ملی» و «کلمه عبور» خود را در قسمت مربوطه وارد کنید.

۲. عبارت نمایش‌داده‌شده را در کادر «ورود تصویر امنیتی» وارد کنید

۳. کلید «ورود به پنل کاربری» را بزنید.

۴. در صفحه بعد، در کادر «کد پیامک‌شده» رمز یکبار مصرف 6 رقمی که به شماره همراه شما (که در صفحه قبل و پیش از آن هنگام ثبت‌نام وارد کرده بودید) ارسال‌ شده را وارد کنید.

۵. پس از وارد کردن رمز یکبار مصرف و کلیک بر روی دکمه «ورود به سامانه» وارد سامانه می‌شوید.

صفحه‌ای که مشاهده می‌کنید «داشبورد مالیاتی» نام دارد و خلاصه‌ای از تمامی اطلاعات مالیاتی موجود شما را نشان می‌دهد. اطلاعات جزئی‌تر در منوهای سمت راست این صفحه قابل دسترسی است. در داشبورد مالیاتی، در صورتی که بدهی مالیاتی داشته باشید در بالای صفحه و در کادری نارنجی یا زرد رنگ هشدار سیستمی نمایش داده می‌شود.

برای مشاهده جزئیات ممنوع‌الخروجی و بدهی خود می‌توانید بر روی گزینه «استعلام ممنوع الخروجی» کلیک کنید و سپس بر روی «نمایش بدهی» بزنید تا مجموع مبلغ بدهی و جزئیات آن به شما نمایش داده شود. همچنین در قسمت‌های دیگر داشبورد، قاب‌های رنگی وسط صفحه تعداد پرونده‌ها، برگه‌های کارتابل ابلاغی و سکه‌های تحویلی به کاربر را نمایش می‌دهند. در سمت چپ کلید میانبر برای دسترسی سریع‌تر به گزارشات پرکاربرد قرار گرفته و زیر آن‌ها کلیدی برای فعال یا غیرفعال‌سازی ابلاغ‌های الکترونیک قابل دسترسی است.

برای رفتن به صفحات دیگر و استفاده از سایر خدمات و گزارشات درگاه ملی خدمات الکترونیک می‌توانید از منوی سمت راست استفاده کنید. اگر در قسمت‌های دیگر درگاه ملی بودید و تمایل داشتید به صفحه اصلی برگردید، روی گزینه داشبورد مالیاتی یا علامت خانه کلیک کنید.

برای استعلام کد هویت اقتصادی باید در سایت اصلی سازمان امور مالیاتی کشور، در قسمت سایر خدمات مالیاتی بخش استعلام شماره اقتصادی (وجود یا عدم وجود پرونده مالیاتی) را پیدا کنید.

در صفحه استعلام اقتصادی باید؛

• ابتدا یکی از این موارد را وارد کنید: شماره فراگیر/شماره ملی/شناسه ملی/شماره رهگیری/شماره اقتصادی.
• سپس کد موجود در تصویر امنیتی را در کادر مورد نظر وارد کنید.
• روی استعلام کلیک کنید.

امکان اعطای شماره اقتصادی به اتباع غیرایرانی وجود دارد. هر خریدار از جمله اتباع غیرایرانی در صورت تمایل، باید شماره اقتصادی خود را برای ثبت در صورتحساب به فروشنده اعلام کنند. اتباع خارجی برای دریافت کد فراگیر باید به سامانه اصلی سازمان امور مالیاتی کشور مراجعه کنند و در قسمت اطلاعات مالیاتی مرتبط، روی استعلام و اخذ کد فراگیر اتباع خارجی کلیک کنند. سپس در صفحه باز شده، در قسمت لینک‌های مرتبط، برای دریافت کدفراگیر اتباع خارجی حقیقی، روی سامانه ثبت‌نام کد فراگیر ویژه اتباع خارجی، و برای دریافت کد فراگیر برای اتباع خارجی حقوقی روی سامانه ثبت‌نام کد فراگیر ویژه شرکت های خارجی کلیک کنند. در صفحه وارد شده، پس از ورود و ثبت اطلاعات مورد نیاز، کدی به عنوان کد پیگیری به مؤدی داده می‌شود. باید دقت داشته باشید که این کد، کد فراگیر شما نیست. از این کد پیگیری، برای پیگیری صدور کد فراگیر خود در مراجعات بعد باید استفاده کنید. این کد رهگیری را در جای امنی یادداشت کنید.

فهرست عناوین شغلی که فعالیت آن ها مجوزمحور است، با توجه به اهمیت و فراوانی شاغلین به شرح زیر است:

• پزشکان؛ از جمله تمامی صاحبان حرف و مشاغل پزشکی، پیراپزشکی، داروسازی و دامپزشکی دارای مجوز وزارت بهداشت، سازمان نظام پزشکی یا سازمان دامپزشکی

• وکلای دادگستری

• مهندسان ناظر

• کارشناسان رسمی دادگستری

• بازرگانان (دارندگان کارت بازرگانی)

• حسابداران رسمی

در سامانه پورتال جامع مالیاتی علاوه بر دریافت و استعلام شماره اقتصادی این خدمات ارائه می‌شود:

• ثبت‌نام و تکمیل پرونده الکترونیک مالیاتی
• پرداخت برخط قبوض مالیاتی و صدور قبض مالیاتی جدید
• استعلام اظهارنامه پلمب دفاتر تجاری
• درخواست رفع محدودیت تبصره ۴ ماده ۱۸۶
• ثبت و مدیریت سامانه‌های فروشگاهی و پورهای بانکی
• ثبت مشمولیت ارزش افزوده
• استعلام رفع تعهد ارزی صادرکنندگان
• درخواست ارسال اطلاعات اظهارنامه به سازمان‌ها
• درخواست استفاده از ابلاغ الکترونیک و نمایش اوراق