فعالان تجارت الکترونیکی: ورود صنایع سنتی به اقتصاد دیجیتال سرمایه و امید را به این حوزه می‌آورد

پنل «نقش زیست‌بوم تجارت الکترونیکی در تحقق برنامه هفتم توسعه» در مراسم پاسداشت روز تجارت الکترونیکی برگزار شد. سادینا آبایی، رئیس کمیسیون فاوای اتاق بازرگانی ایران؛ محمدحسین سجادی‌نیری، رئیس هیئت‌مدیره انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر؛ محمد خلج، مدیرعامل اسنپ و حامد قناد‌‌پور، مدیرعامل پلتفرم تارا و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران حاضران در این پنل بودند.

محمد خلج، مدیرعامل اسنپ، در این نشست سهم ۱۰ درصدی اقتصاد دیجیتال از GDP تا ۵ سال آینده را عدد کمی خواند و اعتقاد داشت که این عدد برای برنامه هفتم توسعه می‌تواند بیش از این‌ها باشد. خلج گفت: «رسیدن به این ۱۰ درصد عدد چشمگیری برای ۵ سال آتی نیست و باید این سهم بزرگتر از این شود.»

مدیرعامل اسنپ در توضیح آسیب‌ها و چالش‌های موجود در حوزه تجارت الکترونیک و اقتصاد دیجیتال  نیز به مشکل تنوع و تکثر تنظیم‌گران اشاره کرد و گفت:

اقتصاد دیجیتال کشور و کسب‌وکارهایش رگولاتورهای متنوع و متعددی دارد. هر کسب‌وکار به فراخور نوع فعالیتش با ارگان‌های مختلفی سر و کار دارد. به نظر می‌رسد فراموش کرده‌ایم که متولی اصلی این حوزه وزارت صمت است و همین وزارتخانه باید موضوعات مربوط به آن را پیش ببرد.

به اعتقاد او، در حوزه پلتفرم‌ها وزارت صمت باید نقش کلیدی و محوری خود را ایفا کند تا از تنوع رگولاتوری و تنظیم‌گری دور شویم. لازمه رسیدن به اهداف در نظر گرفته‌شده برای اقتصاد دیجیتال و دست یافتن به اعداد اعلام‌شده همین متولی بودن و دادن نقش کلیدی به وزارت صمت است.

خلج در ادامه نیز توضیح داد که در ذکر چالش‌ها عموما بحث جذب سرمایه، افزایش سرمایه، مهاجرت و ورود به بورس مطرح می‌شود که موضوعات مهمی هم هستند اما به زعم او بحث قیمت‌گذاری دستوری هم بسیار مهم است. مدیرعامل اسنپ درباره این موضوع گفت:

یکی از خصائص‌ نوآوری برهم‌زنندگی ساختارهای پیشین و ارائه مدل‌های جدید کسب‌وکاری است اما وقتی قیمت‌گذاری دستوری و چارچوب‌های این چنینی برایش گذاشته می‌شود نوآوری کشته می‌شود و از بین می‌رود. باید ببینیم دنیا در این حوزه چه کار می‌کند. ما هم به لزوم نظارت واقف هستیم اما قیمت‌گذاری دستوری کار را سخت و رسیدن به اهداف اقتصاد دیجیتال را دشوار می‌کند.

- محمد خلج، مدیرعامل اسنپ

محمد خلج در ادامه این پنل یکی از اتفاقات مثبتی که در عرصه اقتصاد دیجیتال می‌تواند رخ بدهد را ورود بخش‌های سنتی صنعت به اقتصاد دیجیتال دانست و توضیح داد:

حلقه سوم اقتصاد دیجیتال بخش سنتی صنعت باید به کلیت اقتصاد دیجیتال اضافه شود. مفهومی به‌عنوان تحول دیجیتال داریم که خیلی از این کسب‌وکارهای سنتی با تهیه نقشه‌راه، استفاده از فناوری و به کار بردن خلاقیت از منابع شرکت‌شان استارتاپ‌ها را خریده‌اند یا کسب‌وکارهایی از این جنس ایجاد کرده‌اند و… . این اتفاق مثبتی است. برای این که کیک اقتصاد دیجیتال را بزرگتر کنیم و سهمش تا ۵ سال آینده را ۲ برابر کنیم نیاز به اضافه شدن همین بخش‌ها و ورود صنایع به همین اشکال هستیم. استقبال کسب‌وکارهای قدیمی و ریشه‌دار و سرمایه‌ای که به این حوزه می‌آورند می‌تواند این اهداف را محقق کنند.

- محمد خلج، مدیرعامل اسنپ

محمدحسین سجادی‌نیری، رئیس هیئت‌مدیره انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر، در این پنل به بعضی از چالش‌های اقتصادی کسب‌وکارها اشاره کرد. به گفته او، عدم امکان خروج سرمایه‌گذاران از یک کسب‌وکار یکی از مشکلاتی است که با آن مواجه هستیم و مشکل دیگر این است که به بسیاری از کسب‌وکارهایی که شرایط ورود به بورس را دارند اجازه این کار را نمی‌دهند.

چالش دیگری که این سجادی‌نیری به آن اشاره می‌کند نبود امکان جذب سرمایه برای این نوع کسب‌وکارها است و او از مجموع این چالش‌ها نتیجه می‌گیرد که کسب‌وکارهای حوزه اقتصاد دیجیتال در بخش سرمایه‌گذاری خطرپذیر دچار مشکل جدی هستند.

او در ادامه به مرکز توسعه تجارت الکترونیکی یا سایر نهادهای دولتی متولی این حوزه پیشنهاد می‌کند که برای بهبود وضعیت این صنعت دو پیشنهاد را عملیاتی کنند:

اول این که به تشکیل نهادها کمک کنید؛ یعنی مجموعه‌هایی که کنار هم جمع می‌شوند و فرصت شنیده شدن دغدغه‌ها را فراهم می‌کنند، مثل اتاق بازرگانی. پیشنهاد دوم من این است که نهادهای سرمایه‌گذاری جسورانه تشکیل بدهیم چراکه در این حوزه، در قیاس با حجم معاملات و مبالغ در گردش، سرمایه‌گذار جسور کم داریم.

- محمدحسین سجادی‌نیری، رئیس هیئت‌مدیره انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر

به گفته او، ما نیازمند صندوق مالکیت شخصی ذیل بورس است تا کمک کند کسب‌وکارهای دارای پتانسیل بورس وارد این بازار شوند. او هم‌چنین به اعتبار مالیاتی (tax credit) اشاره می‌کند و می‌گوید:

اعتبار مالیاتی فرصتی است که صنایع دیگر، معادن، پتروشیمی‌ها، ماشین‌سازی، صنایع دریایی صندوق‌های CVC ایجاد کنند و به مکمل‌هایی برای صنعت خود دست پیدا کنند. یکی از بهترین مکمل‌ها می‌تواند حوزه اقتصاد دیجیتال و تجارت الکترونیک باشد تا هم به آن‌ها کمک کند و هم این صنایع سرمایه را به عرصه اقتصاد دیجیتال بیاورند.

زیرساخت‌های ارتباطی باید بهبود پیدا کنند

حامد قناد‌‌پور، مدیرعامل پلتفرم تارا و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، نیز با پذیرش همه چالش‌هایی که پیش از او مطرح شده بود، به موضوع تامین زیرساخت‌های اینترنت اشاره کرده و می‌گوید: «بحث زیرساخت‌های اینترنتی و ارتباطی یکی دیگر از نیازمندی‌های حوزه تجارت الکترونیک و اقتصاد دیجیتال است که در برنامه‌های آقای ستار هاشمی هم هست و باید بهبود پیدا کند.»

او معتقد است که در قانون برنامه هفتم توسعه به فناوری توجه شده است اما به زعم او، در این برنامه روح فناوری در حوزه مشاغل وجود ندارد. قنادپور این موضوع را این طور توضیح می‌دهد:

نکته‌ای که در قانون برنامه هفتم توسعه باید وجود داشته باشد نقطه‌ای است که باید روح فناوری به این قانون اضافه شود. در این برنامه در بحث اشتغال بر مشاغل خانگی و خرد تاکید شده است؛ وقتی با نگاه فناوری به آن نگاه کنیم یک رابطه دوطرفه بین فناوری و این نوع مشاغل وجود خواهد داشت. یعنی هم فناوری به مشاغل کمک خواهد کرد و هم این مشاغل و کسب‌وکارها به رسد اقتصاد دیجیتال کمک خواهند کرد. بنابراین، باید فرهنگ‌سازی در حوزه ورود فناوری و روح آن به صنایع مختلف صورت بگیرد.

- حامد قنادپور، مدیرعامل پلتفرم تارا

او یکی از راهکارهای موثر برای بهبود وضعیت تجارت الکترونیکی و اقتصاد دیجیتال را در فرهنگ‌سازی، توسعه ادبیات تجارت الکترونیکی، پررنگ کردن نقش رشته‌های میان‌‌رشته‌ای در دانشگاه‌ها و صنایع، برجسته کردن تجربه‌های موفق در حوزه تجارت الکترونیکی و ساختن برندهای ملی می‌داند.

آمادگی پذیرش صنایع برای حضور در فرایندهای دیجیتال دارد به سمت مثبت میل می‌کند

سادینا آبایی، رئیس کمیسیون فاوای اتاق بازرگانی ایران، نیز در این پنل به موانع موجود بر سر راه جذب سرمایه برای کسب‌وکارها پرداخت و توضیح داد: «وقتی جذب سرمایه‌گذاری را به‌خوبی نتوانیم انجام بدهیم، سرمایه‌ داخلی و خارجی جذب نمی‌کنیم و در نتیجه نمی‌توانیم وضعیت خوبی را در حوزه تجارت الکترونیکی انتظار داشته باشیم. او علت عدم جذب سرمایه، چه سرمایه داخلی و چه خارجی را، این طور توضیح می‌دهد:

موانع و فیلترهای داخلی مانع از جذب سرمایه داخلی می‌شود و سرمایه‌گذاری خارجی هم در شرایطی انجام می‌شود که سرمایه‌گذار خارجی حداقل دغدغه‌هایش تامین شود. موضوعاتی مثل خروج سرمایه، سود سرمایه، تضمین سرمایه از سوی حاکمیت و… باید تامین شود تا سرمایه‌گذار خارجی به سرمایه‌گذاری در کشور ما انجام شود.

با وجود همه این مشکلات آبایی به تلاش‌های بخش خصوصی برای بهبود وضعیت کسب‌وکار خود اشاره می‌کند و می‌گوید: «بخش خصوصی از یک سو با حضور در نمایشگاه‌ها سعی در معرفی خود در سطح بین‌الملل دارد و از سوی دیگر، تلاش می‌کند با سرمایه‌گذارها ارتباط برقرار کند. در اتاق بازرگانی هم ما برای پیشبرد این موضوع تلاش می‌کنیم. البته تنش‌های سیاسی و بین‌المللی در همه این امور تاثیرگذار است و تغییراتی ایجاد می‌کند.»

رئیس کمیسیون فاوای اتاق بازرگانی ایران هم درباره ورود صنایع سنتی به اقتصاد دیجیتال این طور توضیح می‌دهد: «آمادگی پذیرش صنایع برای حضور در فرایندهای دیجیتال دارد به سمت مثبت میل می‌کند. صنایع ما دیدگاه‌های سنتی داشتند اما الان در نتیجه تلاش‌های مختلف در این سال‌ها صنایع آمادگی ورود به این وادی را دارند. آگاهی‌رسانی در این حوزه نقش مثبتی در تغییر نگرش صنایع سنتی خواهد داشت که منجر به ورود سرمایه به عرصه تجارت الکترونیک و اقتصاد دیجیتال خواهد شد.»