خطر انحلال اتحادیه کسبوکارهای مجازی؛ انتخابات اتحادیه و آینده‌ی پیش روی کسب‌وکارها
بعد از سه سال وقفه در برگزاری انتخابات اتحادیه کشوری کسبوکارهای مجازی، تعلیق و بلاتکلیفی به پایان رسیده و انتخابات نزدیک است. اکنون در تب‌وتاب برگزاری انتخابات آنچه هیات‌اجرایی بر آن تأکید دارند، ضرورت شرکت کسبوکارهای کشور در انتخابات اتحادیه و خطر انحلال این نهاد در صورتی است که آرا به حد نصاب نرسد.
انتخابات پیش روی اتحادیه کشوری کسبوکارهای مجازی بی‌حاشیه نیست. علاوه بر اینکه در سال‌های گذشته به دلایل مختلف این انتخابات تعلیق شد، رد صلاحیت‌ها به این حواشی افزوده است. طبق اطلاعیه اخیر هیئت اجرایی اتحادیه کشوری کسبوکارهای مجازی، از مجموع ثبت نام ۱۱۰ نفر از فعالان استارتاپی برای دومین دوره انتخابات اعضای هیئت مدیره، وزارت صمت فقط صلاحیت ۴۶ نفر را تأیید کرده است. در میان رد صلاحیت‌شده‌ها، نام چند چهره استارتاپی هم دیده می‌شود از جمله مدیرعامل دیوار و مدیرعامل سفرمارکت.
وزارت صمت از ۱۱۰ داوطلب فقط صلاحیت ۴۶ نفر را تأیید کرده است
اشکان آرمندهی، مدیرعامل دیوار به روزنامه شرق گفته است که او را با استناد به «بند ۲ ماده ۲۲ مکرر - اعتقاد و التزام عملی به نظام جمهوری اسلامی ایران» رد صلاحیت کرده‌اند. از نگاه او با وجود وعده‌‌های وفاق ملی، به نظر می‌رسد همچنان فعالان حوزه کسبوکارهای مجازی از نظر برخی مسئولان حتی اجازه ندارند برای انتخاباتی که مربوط به اتحادیه و صنف خودشان است، تصمیم بگیرند.
رضا الفت‌نسب، مدیرعامل کتاب‌مارکت و یکی از داوطلبان هیأت‌مدیره اتحادیه درباره رد صلاحیت‌ها به «زومیت» توضیح می‌دهد: «سه سال از موعد قانونی برگزاری انتخابات اتحادیه کسبوکارهای فضای مجازی گذشته است و در این سه سال اتفاقات زیادی افتاد و اتحادیه تضعیف شد و به سمت حاشیه رفت. با این همه دی‌ماه پارسال ثبت نام انتخابات انجام شد و در رویکردی جدید یک سری مدارک و آزمایش از داوطلبان خواستند. تعدادی از دوستان مدارک مورد نیاز را ارائه کردند و بیش از ۵۰ نفر رد صلاحیت شدند. به غیر از آقای آرمندهی که وزارت صمت دلیل دیگری برای رد صلاحیت او اعلام کرد، نقض مدارک و انجام نشدن آزمایش دلیل رد صلاحیت داوطلبان دیگر عنوان شد.»
در سه سال گذشته با برگزار نشدن انتخابات، اتحادیه کسبوکارهای مجازی تضعیف شد و به حاشیه رفت
او با اشاره به اهمیت انتخابات پیش رو هشدار می‌دهد: «طبق قانون این بار اگر تعداد رای‌دهنده‌ها به حد نصاب نرسد، اتحادیه کسبوکارهای فضای مجازی منحل خواهد شد.»
از دید من به‌عنوان کسی که از بدو تأسیس اتحادیه حضور داشته، انحلال اتحادیه خطر بزرگی است. قبل از اینکه اتحادیه تشکیل شود، اتاق اصناف ایران متصدی صدور مجوز برای کسبوکارهای آنلاین بود. تقریبا سال ۹۴ بود. آن ساختار که یک اتحادیه آفلاین محسوب می‌شد به مغازه‌ها و کافی‌نت‌ها مجوز می‌داد و دید دقیقی به کسبوکارهای آنلاین نداشت. به همین دلیل نتوانست تعداد زیادی مجوز صادر کند. حالا اگر دوباره اتحادیه کسبوکارهای فضای مجازی منحل شود، زیر نظر اتحادیه کسبوکارهای آفلاین قرار می‌گیرد؛ یعنی کسب‌وکارها یا زیر نظر اتحادیه همگن مثل فناوران قرار می‌گیرند یا هر کسب‌وکاری مجبور است به اتحادیه مستقلی برود. مثلاً تاکسی‌های اینترنتی می‌روند زیر نظر اتحادیه تاکسیرانی. چالش اصلی همین‌جاست.- رضا الفت‌نسب، مدیرعامل کتاب‌مارکت
الفت‌نسب با این گفته‌های تأکید می‌کند: «حرفم این است که با همین بضاعتی که موجود است، با وجود ردصلاحیت‌هایی که انجام شده، بدانیم که وجود جایی مثل اتحادثه کسبوکارهای مجازی در هر حالتی می‌تواند به کسبوکارهای آنلاین کند تا با ۸۲۰۰ اتحادیه‌ای که در کشور وجود دارد درگیر نشوند. به همین دلیل امیدوارم دوستان بیایند و رأی دهند و نگذارند این اتفاق بیفتد تا اتحادیه سر جای خودش بماند.»
او بر اهمیت فعالیت و دغدغه صنفی تأکید می‌کند و می‌گوید: «با توجه به اینکه اتحادیه در حدود سه سال گذشته حالت نیمه‌تعطیل داشته، کسب‌وکارها در استان‌های مختلف از این وضع ناراحتند. اما رأی آنها تعیین‌کننده است. امیدواریم که در این چند روز شوروحالی ایجاد شود و نتیجه خوبی رقم بخورد. من در این مورد خوش‌بینم.»
پشوتن پورپزشک، مدیرعامل پادرو که داوطلب دیگر هیأت‌مدیره اتحادیه کسبوکارهای مجازی است هم درباره‌ی تعیین‌کننده بودن انتخابات پیش رو با توجه به خطر انحلال اتحادیه به «زومیت» می‌گوید:
ممکن است همه‌ی ما به عنوان عضوی از یک نهاد صنفی، خیلی از مخاطرات را ندانیم. در این اتحادیه هم شاید بسیاری ندانند که اگر این انتخابات برگزار نشود و به هر دلیلی ابطال شود، با خطر انحلال اتحادیه مواجهیم. اما انحلال چه نتیجه‌ای دارد؟ تمامی کسب‌وکارهایی که پیش از این ذیل اتحادیه کسبوکارهای فضای مجازی مجوز گرفته‌اند باید بار دیگر به اتحادیه تخصصی خودشان بروند و جواز کسب بگیرند؛ مثل اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای، رستوران‌ها یا اتحادیه‌های حوزه تاکسیرانی و حمل‌ونقل. این معضلی است که برای همه آسیب‌زاست. بنابراین در وهله‌ی اول باید اتحادیه را حفظ کنیم، در قدم بعد می‌توانیم برای فعالیت اتحادیه و انتخابات دوره‌های بعد برنامه‌ریزی کنیم.
او درباره‌ی اهمیت مشارکت شهرستان‌ها در انتخابات توضیح می‌دهد: «نیمی از اعضای اتحادیه در تهران و نیمی دیگر در شهرستان‌ها هستند. شمار جوازهایی که از سوی اتحادیه در تهران صادر شده به بیش از چهار هزار مورد می‌رسد و شهرهای بعد از تهران هر یک چند صد مجوز دارند. درنهایت در انتخاب هیات‌مدیره‌ی اتحادیه، تهران ۵۰ درصد و شهرهای دیگر هم ۵۰ درصد سهم دارند.»
وجود اتحادیه‌های تخصصی به‌عنوان باقی‌مانده‌های جامعه مدنی برای ایران امروز و آینده‌ی کشور ضروری است
به گفته‌ی پورپزشک ضرورت برگزاری انتخابات و تشکیل هیات‌مدیره و اهمیت این انتخابات ورای تمامی دیالوگ‌هایی است که پیش از این درباره‌ی اتحادیه مطرح بوده است و این بار به‌عکس دیگر انتخابات تشکل‌های صنفی آنلاین و مجازی، انجمن‌های دیگر از جمله انجمن تجارت الکترونیک از انتخابات حمایت کرده‌اند: «باید یادمان باشد که وجود اتحادیه‌های تخصصی به‌عنوان باقی‌مانده‌های جامعه مدنی برای ایران امروز و آینده‌ی کشور بسیار ضروری است و باید از آن حفاظت کنیم. فارغ از اینکه عملکرد این نهاد چه باید باشد، در حال حاضر باید برای موجودیت آن کنار هم بایستیم و برای توسعه اقتصاد دیجیتال که بسیار موضوع مهمی برای آینده ایران است تلاش کنیم.»
«بعد از سه سال غیرفعال بودن، پس از انتخابات و تشکیل هیات‌مدیره، اتحادیه باید چه فعالیت‌های مهمی را از سر بگیرد؟» مدیرعامل پادرو پاسخ می‌دهد:
مهمترین وظیفه‌ی تشکل‌های صنفی این است که داده‌های واقعی فضای کسب‌وکار دیجیتال را منتشر کنند و وضعیت آنها را به‌طور شفاف گزارش کنند. یکی از آسیب‌های فعلی در کشور ما این است که تصمیم‌گیری از سوی نهادهای تصمیم‌گیر بدون توجه به داده‌ها انجام می‌شود. اگر داده‌‌ای هم مطرح شود، معمولاً مبنای مشخصی ندارد و منعکس‌کننده وضعیت کسب‌وکارها نیست.- پشوتن پورپزشک، مدیرعامل پادرو
پورپزشک با اشاره به این نکات ادامه می‌دهد: «بنابراین اتحادیه بعد از تثبیت وضعیت، چند کار مهم دارد. قدم اول این است که بتواند وضعیت شفاف و واقعی اکوسیستم استارتاپی و اقتصاد دیجیتال را منعکس کند و حداقل کاری که انجام می‌دهد این است که اثر تصمیم‌های مخرب نوشته و نانوشته‌ی ارگان‌های تصمیم‌گیر و تصمیم‌ساز را شفاف کند و از آسیب‌های احتمالی آنها به کسبوکارهای فعال این حوزه بگوید.»
به گفته‌ی او قدم بعدی مطالبه‌گری در راستای نیازهای اولیه کسبوکارهای فعال حوزه است؛ اینترنت، ساماندهی صدور مجوزهای مختلف، تلاش برای جلب همراهی و تصمیم قانون برای کسبوکارهای خرد که در شرایط اقتصادی فعلی آسیب بسیاری می‌بینند، تشکل‌های موازی از جمله نصر، انجمن تجارت الکترونیک و اتاق بازرگانی، بتوانند با هدف مشترک بهبود وضعیت کسب‌وکارها فعالیت کنند.
پورپزشک با بیان این موارد تأکید می‌کند: «در اصل یکی از اقدامات اساسی برای اتحادیه، آینده توجه به نقش کسبوکارهای دیجیتال کوچک است که بسیار مهم هستند و باید حافظ منافع آنها بود و برای رشد و گسترش آنها تلاش کرد.»
در پایان او به مهمترین اهداف برای شکل‌گیری و فعالیت اتحادیه کسبوکارهای مجازی اشاره می‌کند؛ از جمله کمک به کسبوکارهای خرد و کوچک، تعامل با حاکمیت در جهت رفع مشکلات کسبوکارهای این حوزه، مطالبه‌گری برای رفع محدودیت‌های اینترنت، ایجاد شفافیت در عملکرد اتحادیه و تعامل شفاف با رسانه‌ها و تلاش برای بیشتر کردن سهم بازار آنلاین در ایران که بخشی از اهداف شکل‌گیری ائتلاف توسعه اقتصاد آنلاین (تاد) هستند.
انتخابات اتحادیه کشوری کسبوکارهای مجازی روز دوشنبه، ۳۰ مهر ۱۴۰۳، از ساعت ۹ صبح تا ۱۴ برگزار می‌شود.