دلیل شکایت ازکی وام از اسنپ‌پی چیست؟
مدیرعامل ازکیوام اخیرا در صفحه شخصی خود در ایکس (توییتر سابق) از ثبت شکایت علیه اسنپ‌پی خبر داد و اعلام کرد که رفتارهای انحصارگرایانه اسنپ‌پی باعث اختلال در توازن بازار می‌شود و برای دفاع از رقابت سالم از این شرکت نزد شورای رقابت شکایت کرده است.
آن‌طور که مهدی مومنی، مدیرعامل ازکیوام، به زومیت می‌گوید این شکایت حدود دو ماه قبل انجام شده و پس از آن مراحل اداری آن طی شده و هفته گذشته هم اسنپ‌پی دفاع خود در برابر این شکایت را به ثبت رسانده است. حالا احتمالا یک تا دو ماه دیگر جلسه استماع این پرونده در شورای رقابت برگزار خواهد شد و فرایند رسیدگی به آن دنبال می‌شود.
البته ماجرای این شکایت بحث امروز نیست. مومنی می‌گوید ازکیوام از آذر ماه ۱۴۰۰ فرایند تحقیق و توسعه و مقدمات ورود به بازار BNPL (الان بخر، بعدا پرداخت کن) را آغاز کرده بود و قراردادهای لازم، بسته تامین مالی، زیرساخت و... را هم جلو برده بود و در اردیبهشت و خرداد ۱۴۰۱ که می‌خواست این سرویس را لانچ کند اکثر فروشگاه‌های مطرح و مهمی که قصد همکاری با آن‌ها را داشت به یک‌باره اعلام کردند که نمی‌توانند با ازکیوام همکاری کنند. فروشگاه دلیل خود برای عدم همکاری را انعقاد قرارداد انحصاری با اسنپ‌پی اعلام کرده بودند. مدیرعامل ازکیوام این طور ادامه می‌دهد:
به این ترتیب بود که ما قبل از ورود به بازار BNPL یک ضربه جدی خوردیم. دوستان اسنپ‌پی با دو اقدام شبه‌انحصاری، که به زعم ما انحصاری و به زعم خودشان اختصاصی است، مانع حضور ما در این بازار شدند.- مهدی مومنی، مدیرعامل ازکیوام
به گفته مومنی، این دو اقدام یکی بحث ممانعت از شکل‌گیری بازار جدید بوده است: «به این صورت که با نوع قراردادهایی که منعقد می‌کنند بازار را طوری می‌بندند که مانع از حضور رقبا و بازیگران جدید صنعت لندتک به این عرصه می‌شوند.»
مومنی: قراردادهای اسنپ‌پی با فروشگاه‌ها طوری است که فروشگاه‌ها می‌ترسند از آن خارج شوند
بحث دوم قراردادهایی است که اسنپ‌پی با فروشگاه‌ها می‌بندد و مدیرعامل ازکیوام درباره آن می‌گوید: «در قراردادهای اسنپ‌پی فروشگاه‌ها عملا تا ابد در این قرارداد نگاه داشته می‌شوند و در صورتی که فروشگاهی بخواهد از قرارداد خارج شود یا با بازیگر دیگری در این صنعت قرارداد امضا کند با جریمه‌های سنگین روی تخفیف‌هایی که در قرارداد به آن‌ها داده شده مواجه می‌شود تا عملا هیچ‌وقت از این قرارداد خارج نشود.»
مومنی معتقد است با وجود چنین قراردادهایی فروشگاه‌ها به خاطر سنگین بودن جریمه قراردادها ترس از خروج دارند و حاضر نیستند از قرارداد منعقدشده بیرون بیایند. او این اقدام اسنپ‌پی را نمونه مشابه این رویه‌ای می‌داند که اسنپ در صنعت غذا با اسنپ‌فود رقم زده است.
رویه انحصارگرایانه عدالت رقابتی و پویایی اقتصادی را از بین می‌برد
مدیرعامل ازکیوام همان طور که در رشته‌توییت اخیر خود هم نوشته «در چنین بازاری، قدرت تعیین قیمت و کیفیت خدمات از دست مصرف‌کننده خارج شده و توسط انحصارگر کنترل می‌شود. این امر نه‌تنها منجر به کاهش تنوع و نوآوری می‌گردد، بلکه اثرات منفی قابل‌توجهی بر عدالت رقابتی و پویایی اقتصادی می‌گذارد»، به زومیت هم می‌گوید:
انحصار جلوی نوآوری و شکل‌گیری کسب‌وکارهای جدید را می‌گیرد. من فقط نگران خودمان نیستم که به‌عنوان بازیگر اصلی در این صنعت فعالیت می‌کنیم؛ بلکه به فکر جوانان دیگری هستم که با انگیزه‌ها و رویاهایی وارد اقتصاد دیجیتال شده‌اند اما امروز یک ریسک اساسی در این حوزه وجود دارد و آن هم چیزی نیست جز همین رفتارهای انحصارگرایانه‌ای که اسنپ رقم می‌زند و عملا باعث می‌شود جلوی شکل‌گیری بازارهای جدید، نوآوری و خدمات‌رسانی به مشتریان را بگیرد. بنابراین، لازم است نقطه پایانی برای این رفتار گذاشته شود و جلوی این نوع اقدامات گرفته شود.- مهدی مومنی، مدیرعامل ازکیوام
او در پاسخ به این سوال که با وجود گذشت دو سال از اقدام اسنپ، ازکیوام دو ماه قبل تصمیم به ثبت شکایت از این کسب‌وکار گرفته است، می‌گوید: «در این دو سال سعی کردیم با روش‌های کسب‌وکاری مختلف و تلاش‌های صنفی این قضیه را حل‌وفصل کنیم اما متاسفانه به نتیجه نرسیدیم. سال گذشته به دلیل شرایط خاص صنفی صنعت لندتک ترجیح دادیم که موضوع را پیگیری نکنیم. اما امسال تلاش‌های‌مان برای حل کردن از طریق روش‌های کسب‌وکاری به جایی نرسید و هرچه ما کوتاه می‌آمدیم طرف مقابل به رفتارهایش ادامه می‌دهد. به همین دلیل چاره‌ای جز شکایت رسمی از طریق شورای رقابت نداشتیم.»
مدیرعامل ازکیوام خلأ قانونی در موضوع رقابت را یکی از اصلی‌ترین دلایل ایجاد این چالش می‌داند و توضیح می‌دهد که هرچند نام این اقدامات مشخصا انحصارگری است اما متاسفانه در حوزه قوانین رقابت ضعف داریم و اضافه می‌کند که نیازمند تدوین قوانین در این عرصه هستیم:
نهادهای قانون‌گذار، مثل مجلس، شورای عالی فضای مجازی و شورای قابت، باید در این حوزه‌ها اقدامات ضد انحصاری داشته باشند و قوانین ضد انحصاری تدوین و تعیین کنند. در حال حاضر، بحث رقابت قوانین بسیار ضعیفی دارد و شورای رقابت هم معمولا به همین قوانین استناد می‌کند اما امیدوارم این قوانین توسعه پیدا کنند، همان طور که در آمریکای شمالی، اروپا و... قوانین بسیاری در مقابله با انحصار دارند.- مهدی مومنی، مدیرعامل ازکیوام