روابط عمومی وزارت ارتباطات: موضع رسمی وزارت ارتباطات برداشته شدن فیلترینگ است
سه‌شنبه، هشتم آبان، به مناسبت روز جهانی اینترنت نشست ویژهی کارزارهای رفع فیلترینگ توسط پلتفرم «کارزار» برگزار شد. مدیر روابط عمومی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، جمعی از فعالان حوزه‌ی اینترنت و صاحب‌نظران حوزه‌ی علوم اجتماعی و ارتباطات از حاضران این نشست بودند.
پلتفرم اجتماعی کارزار این رویداد را با همکاری انجمن‌ها و نهادهای مختلفی از جمله انجمن تجارت الکترونیک تهران، انجمن جامعه‌شناسی ایران، انجمن مطالعات فرهنگی و ارتباطات، اتاق بازرگانی تهران، انجمن صنفی کسب‌وکارهای اینترنتی و انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران برگزار کرده و رویکرد میزبانان این رویداد این است که دسترسی به اینترنت یک حق شهروندی است که تنها بسامدهای فنی و اقتصادی ندارد و اکنون همه شئون زندگی ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
حامد بیدی، مدیرعامل پلتفرم کارزار، در ابتدای این نشست از گذشتن تعداد امضاهای کارزار «درخواست رفع فوری فیلترینگ از دولت جدید» از مرز ۶۰ هزار امضا خبر داد و درباره‌ی لزوم برگزاری رویدادهایی در خصوص موضوع فیلترینگ گفت:
مسئله‌ی اینترنت جزو مسائلی است که برای همه‌ی ما دردآور است. مسئولان ظاهرا این درد را چندان احساس نمی‌کنند، بنابراین باید در سلسله نشست‌هایی موضوع اینترنت مطرح شود تا این مسئله هم‌چنان باز بماند.- حامد بیدی، مدیرعامل پلتفرم کارزار
بیدی با اشاره به تجمع اخیر موافقان فیلترینگ اظهار کرد: «احتمالا اتفاقاتی در خصوص رفع فیلترینگ درحال رخ دادن است که عده‌ای را دلواپس کرده و باعث شده این تجمع برگزار شود.» مدیرعامل پلتفرم کارزار معتقد است که در خصوص موضوع اینترنت و رفع فیلترینگ باید یک هم‌افزایی مثل آن‌چه برای صیانت اتفاق افتاد و مانع از تصویب و اجرای آن شد رخ دهد و مطالبه‌گری انجام شود.
ادامه فیلترینگ به مصلحت کشور نیست
علیرضا عبداللهی‌نژاد، رئیس مرکز روابط عمومی وزارت ارتباطات، نماینده‌ی وزارتخانه در این نشست بود و به سیاق سایر اظهارات وزارت ارتباطات در حوزه‌ی فیلترینگ از لزوم رفع فیلترینگ و محدودیت‌های اینترنت گفت:
موضع رسمی وزارت ارتباطات این است که محدودیت‌هایی که در زمینه‌ی فیلترینگ هست باید برداشته شود. وزارت ارتباطات در خصوص وضعیت اینترنت گزارش‌های دقیق و متقن با داده‌ها و آمارهای مشخص تهیه کرده و در اختیار دولت و شخص رئیس‌جمهور قرار داده است. الان این امر در دست آقای رئیس‌جمهور است و ما هم امیدواریم در آینده‌ی نزدیک خبرهای خوبی را اعلام کنیم و گشایش‌هایی رخ بدهد.- علیرضا عبداللهی‌نژاد، رئیس مرکز روابط عمومی وزارت ارتباطات
او در ادامه نیز اضافه کرد: «يکی از کارهایی که در ابتدای دولت تعریف کردیم استفاده از نظر ذی‌نفعان، روزنامه‌نگاران و ساير گروه‌ها بود و الان نیز به این موضوع پایبند هستیم. دیدگاه ما این است که ادامه‌ی این وضعیت به مصلحت نیست و در حوزه‌های مختلف مضرات بسیاری برای کشور داشته است.»
تا دیر نشده باید برای موضوع اینترنت اقدام کرد
هادی خانیکی، استاد علوم ارتباطات، در این نشست بر لزوم رسیدن به یک فهم مشترک درباره اینترنت بین حاکمیت و جامعه تاکید کرد و گفت:
فهم جامع و مشترکی از مسئله‌ی اینترنت و موضوع فیلترینگ وجود ندارد. یک سطح این موضوع حاکمیت است، یک سطح نخبگان و گروه‌های مرجع و سطح سوم هم جامعه است که این فهم مشترک باید در میان این سه سطح ایجاد شود. مسئله‌ی اینترنت و استفاده از ظرفیت آن یک مسئله‌ی ملی است و از همه‌ی حوزه‌ها باید به آن پرداخته شود.
این استاد دانشگاه در ادامه به آمارهای اخیر ایسپا در خصوص میزان استفاده‌ی دانشجویان از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی اشاره کرد و توضیح داد:
«طبق نظرسنجی ایسپا، ۲۳۳ دقیقه در روز زمانی است که دانشجویان در شبکه‌های اجتماعی به سر می‌برند. با این وضعیت فیلترینگ، کندی اینترنت و از کار افتادن فیلترشکن‌ها حدود ۴۶ درصد دانشجویان در روز با اضطراب و دلهره مواجه هستند. این اضطراب بی‌اعتمادی به حاکمیت و کل جامعه، دغدغه‌ی مهاجرت و رفتن از کشور و… را در وجود این جوانان ایجاد می‌کند.»- هادی خانیکی، استاد علوم ارتباطات
با این مقدمه، خانیکی توصیه می‌کند که حاکمیت در تصمیم‌گیری برای مسئله‌ی اینترنت «به‌موقع اقدام کند چون با گذر زمان ممکن است دیر شود یا هزینه‌ی این اقدامات بالا برود.» او در پایان اظهاراتش نیز تاکید کرد که باید از موضوع اینترنت و مطالبه‌ی رفع فیلترینگ سیاست‌زدایی شود چراکه هر مسئله‌ای وقتی در ایران سیاسی شود، رفع کردن آن بسیار دشوارتر می‌شود.
برای رسیدن به سهم ۲۰ درصدی اقتصاد دیجیتال به زیرساخت آزاد اینترنت نیاز داریم
مازیار نوربخش، عضو اتاق بازرگانی تهران، نیز در این نشست به آسیب واردشده به کسب‌وکارها به واسطه‌ی فیلترینگ اشاره کرد و گفت: «با اعمال فیلترینگ کسب‌وکارهای مبتنی‌بر اینترنت، مثل بازی‌سازها نابود شده‌اند. این درحالی است که برنامه هفتم توسعه قصد دارد سهم اقتصاد دیجیتال را به ۲۰ درصد افزایش دهد اما زیرساخت آزاد برای آن فراهم نیست.»
این عضو اتاق بازرگانی تهران هم‌چنین به قول‌هایی در خصوص رفع فیلترینگ اشاره کرد: «مطالبه‌ی حداقلی ما پیگیری برداشته شدن فیلترینگ و اینترنت آزاد است که به‌صورت مستمر آن را پیگیری می‌کنیم. قول‌هایی هم گرفته‌ایم اما نمی‌دانم این وعده‌ها در چه حد است. ما هم‌چنان پیگیر موضوع هستیم، هرچند در تصمیم‌گیری‌ها هیچ‌وقت اتاق بازرگانی دخیل نمی‌شود.»
مجید خاکپور، نماینده‌ی انجمن کسب‌وکارهای اینترنتی، در نشست ویژهی رفع فیلترینگ درباره آسیب‌های فیلترینگ به کسب‌وکارها گفت:
اولین، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین مانع هر کسب‌وکار اینترنتی موضوع کیفیت و سرعت اینترنت است
«اولین، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین مانع هر کسب‌وکار اینترنتی موضوع کیفیت و سرعت اینترنت است. پس از محدودیت‌های اینترنتی سال ۱۴۰۱ وقتی از مشکلات ناشی از فیلترینگ صحبت می‌کنیم مسئولان وعده‌ی ارائه اینترنت بدون محدودیت و اینترنت طبقاتی برای کسب‌وکارها می‌دهند. اما این یک استراتژی ناراحت‌کننده و غیر قابل قبول است.»
به گفته‌ی او، اینترنت طبقاتی تبدیل به یکی از تسهیلات در نظر گرفته‌شده برای کسب‌وکارهای اینترنتی شده که منبع رانت خواهد بود و رقابت را خراب خواهد کرد.
خاکپور در ادامه نیز گفت: «اینترنت بدون محدودیت و آزاد و باکیفیت حق مسلم هر ایرانی است؛ تشکل‌های صنفی باید روی این موضوع کار کنند و این مطالبه را دائما فریاد بزنند.»
فیلترینگ یک ابزار ناکارآمد و ضایع‌کننده حق مردم است
مجتبی قلی‌پور، پژوهشگر حوزه‌ی ارتباطات، در این نشست از لزوم تغییر نگرش حاکمیت نسبت‌به اینترنت گفت: «در درک اینترنت از سوی حاکمیت یک اشتباهی رخ داده؛ تلاش کنشگران در مورد حق اینترنت باید در راستای تغییر این رویکرد باشد. اینترنت نباید به‌عنوان یک فناوری شورشی فهم شود، بنابراین باید تعریف دیگری از آن ارائه دهیم.»
این پژوهشگر در ادامه به مطالعاتی که در خصوص اهداف فیلترینگ در ایران داشته اشاره کرده و توضیح داد: «در خصوص فیلترینگ در پس ذهن سیاست‌گذار همیشه سه هدف وجود داشته: اول، فیلترینگ برای صیانت اخلاقی برای جلوگیری از پورنوگرافی؛ در وهله دوم اهداف سیاسی برای فیلترینگ وجود داشته و سومین هدف هم در راستای سیاست جایگزینی پلتفرم‌های داخلی بوده است.»
با وجود همه‌ی این اهداف درنظر گرفته‌شده برای فیلترینگ، قلی‌پور اعتقاد دارد که «نتیجه‌ی اعمال فیلترینگ ضایع کردن حق مردم است و گذشته از این، فیلتر کردن در این سال‌ها نشان داد که فیلترینگ یک ابزار ناکارآمد است.» با در نظر داشتن این ناکارآمدی، قلی‌پور تاکید می‌کند که «هراس‌های سیاسی از اینترنت بی‌معناست، چراکه اینترنت به توسعه و پیشرفت کشورها کمک می‌کند.»
در کنار مطالبه‌ی فیلترینگ باید برای حل مشکلات فضای مجازی چاره‌اندیشی کنیم
حمیدرضا احمدی، مدیرعامل پلتفرم «ایوند» به‌عنوان نماینده‌ی انجمن تجارت الکترونیک تهران، در این نشست حاضر بود. او با اشاره به نتایج سه گزارش اخیر این انجمن درمورد وضعیت اینترنت کشور فیلترینگ را ناکارآمد خواند و هم‌چنین از انتشار چهارمین گزارش از وضعیت اینترنت تا پایان پاییز ۱۴۰۳ خبر داد.
این عضو انجمن تجارت الکترونیک تهران هم‌چنین به موضوع وجود تحریم‌های بین‌المللی که منجر به عدم امکان برقراری روابط مالی با کشورهای خارجی شده اشاره کرد و توضیح داد که با وجود این شرایط پلتفرم‌های خارجی نمی‌توانند در ایران دفتر نمایندگی داشته باشند تا این موضوع شرط برداشته شدن فیلتر آن‌ها باشد.
البته احمدی اعتقاد دارد که در کنار مطالبه برای برداشته شدن فیلترینگ پلتفرم‌ها لازم است در خصوص چگونگی مواجه شدن و حل کردن چالش‌های موجود در فضای مجازی چاره‌اندیشی شود.
فیلترینگ ناامن‌ترین وضعیت اینترنت را برای کودکان ساخته است
مرضیه ادهم، پژوهشگر حوزه‌ی ارتباطات، نیز در این نشست بر لزوم اتخاذ نگاه چندوجهی به موضوع فیلترینگ تاکید کرد:
آسیب‌های فیلترینگ تا امروز عموما مسائل فنی را در نظر گرفته است؛ برای مثال، سه گزارش ارزشمندی که انجمن تجارت الکترونیک منتشر کرده معمولا از بعد فنی به این موضوع نگاه می‌کند. اما لازم است آسیب‌های اجتماعی فیلترینگ هم دیده شود و فعالان حوزه‌ی علوم اجتماعی هم به آن بپردازند و با دیدگاه‌های خودشان نسبت‌به این موضوع آگاهی‌بخشی کنند.- مرضیه ادهم، پژوهشگر حوزه علوم ارتباطات
او که در زمینه‌ی حقوق کودک در رسانه نیز فعالیت می‌کند به آسیب‌های فیلترینگ برای این گروه سنی اشاره کرد: «درحال حاضر ناامن‌ترین وضعیت اینترنت برای کودکان به‌وجود آمده است؛ چون هم با وجود فیلترشکن‌ها روی گوشی‌شان بدافزار دارند و هم مهارت دور زدن فیلترها را یاد گرفته‌اند. علاوه‌بر این، موضوع رده‌بندی سنی برای کودکان ایرانی در نظر گرفته نمی‌شود و آن‌ها را در معرض تهدیدهایی مثل فیشینگ، قلدری مجازی (Cyberbullying) و پدوفیلی قرار می‌دهد.»