وزیر ارتباطات: میزان اتصال فیبر نوری در کشور فقط ۵ درصد است
رویداد هفته ایران دیجیتال، ۶ و ۷ آذر ماه، توسط گروه علمی-تحلیلی طیف برگزار می‌شود. امروز در نخستین سمینار این رویداد با موضوع «ناترازی در کمین شبکه اینترنت» برگزار شد. تمرکز مباحث این نشست بر شبکه فیبر نوری FTTH و 5G به‌عنوان فرصتی برای توسعه بود.
ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، در این رویداد نکاتی را درباره چگونگی پیشرفت پروژه فیبر نوری و کاستی‌هایی که در این پروژه وجود دارد، ارائه کرد. او در ابتدای صحبت‌های خود تأکید کرد که طبق یک تکلیف قانونی سیاست توسعه پروژه فیبر نوری را پیگیری خواهیم کرد، «البته تغییراتی در روش‌های اجرای این پروژه به وجود خواهد آمد اما اصل ماجرا ادامه پیدا خواهد کرد.»
به گفته او، نسبت ترافیکی به یک روایت ۳۰ درصد به ۷۰ درصد یا به عبارتی، یک به پنج به نفع سیار است و ما رویه‌ای برعکس رویه‌های موجود در دنیا داریم که لزوم تقویت حوزه ثابت را نشان می‌دهد.
وزیر ارتباطات یکی از جدی‌ترین کاستی‌ها در طرح ملی فیبر نوری را موضوع اتصال دانسته و به اندازه بحث پوشش پیشرفت نداشته است. او در این خصوص گفت:
در بحث اتصال، آمارها نشان می‌دهد که از حدود ۱۱ میلیون مشترک شبکه ثابت کمتر از ۵ درصد آن‌ها از FTTH استفاده می‌کنند. این در حالی است که نرخ استفاده از فیبر نوری در دنیا حداقل ۳۰ درصد است و بنابراین، ما به شدت با این میزان استاندارد جهانی فاصله داریم.- ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات
هاشمی یکی از دلایل پایین بودن نرخ اتصال را عدم توان عملیاتی لایه‌های روبنایی می‌داند و اعتقاد دارد «اگر سرویس دایر شود اما در زمان استفاده کیفیت مناسبی به مردم ارائه نشود این سرویس به ضد خود تبدیل خواهد شد و نارضایتی ایجاد خواهد شد.»
خط قرمز ما در این پروژه حرف‌های خلاف واقع است
مشکلات و کمبودها در حوزه تجهیزات فیبر نوری مانع دیگری بود که وزیر ارتباطات به آن اشاره کرد و گفت: «در بحث تجهیزات اگر امکان تولید داخل داریم در اولویت قرار می‌دهیم اما اگر نداریم هیچ دلیلی ندارد کار مردم معطل بماند، اگر موضوع تجهیزات ما را به سمت خلف وعده‌ای که با مردم داشته‌ایم می‌برد، باید به سمت واردات برویم. خط قرمز ما در این پروژه حرف‌های خلاف واقع است. اگر اپراتوری اعلام کرده در منطقه‌ای را پوشش می‌دهد باید ظرف یک ماه پس از درخواست متقاضی در آن منطقه به او سرویس ارائه کند.»
به گفته او، عدم رشد نرخ اتصال فیبر نوری ناشی از برخی محدودیت‌هاست. منابع مالی، نیروی انسانی، بحث محتوا و زمان از جمله این محدودیت‌ها است. هاشمی می‌گوید زمان ما بسیار محدود است و با کم‌توجهی فرصت‌هایمان از دست می‌رود و پیش از این هم به خاطر «دعوا با فناوری در بسیاری از موارد زمان هدر رفته و فرصت‌ها از دست رفته است.»
وزیر ارتباطات در ادامه به موضوع توسعه شبکه 5G نیز اشاره کرد و گفت: «در موضوع توسعه 5G در بحث فرکانس باید تعیین تکلیف شود و تا حد امکان به سمت خرده‌فروشی نرویم. در این حوزه اپراتورها باید کار تیمی را بیشتر از قبل تمرین کنند.»
میزان پوشش فیبر نوری به بیش از ۸ میلیون خانوار رسیده است
مهدی روحانی‌نژاد، معاون راهبردی و توسعه بازار سازمان تنظیم مقررات، از دیگر حاضران در این نشست بود که گزارشی از میزان پیشرفت طرح ملی توسعه فیبر نوری را ارائه کرد. روحانی‌نژاد از دریافت مجوز حفاری برای ۷۵۰ شهر خبر داد و گفت:
براساس این گزارش، از اردیبهشت ۱۴۰۱ تا امروز برای بیش از ۷۵۰ شهر مجوز حفاری گرفته‌ایم، از این تعداد در ۳۵۰ شهر عملیات عمرانی آغاز شده و تا امروز فقط در استان سیستان و بلوچستان هنوز عملیات عمرانی شروع نشده است.- مهدی روحانی‌نژاد، معاون راهبردی و توسعه بازار سازمان تنظیم مقررات
هرچند طرح ملی توسعه فیبر نوری از ابتدای سال ۱۴۰۱ آغاز شده است اما روحانی‌نژاد می‌گوید سال ۱۴۰۱ صرف فراهم کردن زیرساخت‌های حقوقی و مقرراتی و مالی شد و از باب عملیات عمرانی پیشرفتی در این طرح صورت نگرفت.
او در ادامه هم اضافه کرد: «بخش عمرانی از ابتدای ۱۴۰۲ آغاز شد و از مهر ماه ۱۴۰۲ با پرداخت مشوق‌ها برای اپراتورها کار سرعت گرفت و پروژه شیب صعودی پیدا کرد. می‌توانیم بگوییم که امروز در موضوع حفاری نقطه بحرانی را گذرانده‌ایم.»
به گفته او، بیش از ۱۴ هزار کیلومتر داخل این پروژه در ۲ سال اخیر انجام شده و بیش از ۸ میلیون و ۱۴۰ هزار خانوار در ۲۱ استان تحت پوشش قرار گرفته‌اند. در میان این ۲۱ استان، قم و گلستان نسبت به سایر استان‌ها میزان پوشش بالاتری دارند.
معاون راهبردی و توسعه رگولاتوری در ادامه به بیان سهم اپراتورها از میزان پوشش‌دهی فیبر نوری پرداخت و گفت:
۴ میلیون از ۸ میلیون متعلق به این شرکت است که از قبل تجهیزات و زیرساخت‌ها را داشته و در طول این طرح هم امکانات خود را بهبود داده. یک میلیون و ۶۰۰ هزار پوشش برای شرکت ایرانسل و بیش از یک میلیون نیز متعلق به شرکت شاتل است.- مهدی روحانی‌نژاد، معاون راهبردی و توسعه بازار سازمان تنظیم مقررات
یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در موضوع توسعه فیبر نوری بحث اتصال است. روحانی‌نژاد می‌گوید در دولت سیزدهم تمرکز روی موضوع پوشش بود تا به هدف میزان پوشش ۸۰ درصدی که شورای برسد. اما اکنون یکی از چالش‌های جدی موضوع تقاضا است که به بحث اتصال مربوط می‌شود. او در توضیح چالش‌های این بخش گفت:
«موانع موجود اجازه نداده که در این سال‌ها بحث اتصال پیشرفت چندانی داشته باشد. اما با برنامه‌ریزی برای جهش اتصال و با اصلاح پروانه‌ها این موضوع محقق خواهد شد. افزایش مشوق اتصال برای اپراتورها هم یکی از مباحثی است که مطرح شده و افزایش قابل توجهی هم برای آن مطرح شده تا این محرک اقتصادی منجر به جهشی در بخش اتصال شود.»
به گفته او، در قانون بودجه سال ۱۴۰۴، ۲ میلیون اتصال تا سال بعد دیده شده است و تا پایان امسال هم رسیدن به ۵۰۰ هزار پوشش پیش‌بینی می‌شود.
ضرورت اصلاح و بازنگری در طرح فیبر نوری
صادق عباسی شاهکوه، مشاور وزیر ارتباطات و مجری طرح ملی فیبر نوری، در پنلی که با حضور مدیران عامل اپراتورهای همکار در پروژه FTTH برگزار شد اقداماتی را که در دو سال اخیر در این طرح ملی انجام شده است، ارزشمند خواند.
او در ادامه با اشاره به برنامه هفتم توسعه و چند ماده‌ای که در آن برای پروژه فیبر نوری در نظر گرفته شده و تبدیل به قانون شده، گفت: «در این برنامه تمرکز بیشتر به سمت اتصال است و بنابراین، اصلاح و بازنگری در این پروژه دستور داده شده است.» عباسی شاهکوه می‌گوید در این بازنگری‌ها دو نکته اهمیت دارد:
«اولین نکته فرصت دادن به اپراتورها برای اصلاح و بازنگری در برنامه اپراتورها است. اپراتورها باید طبق همین برنامه جدید پیش بروند و روند طوری باشد که اپراتورها تحت فشار قرار نگیرند اما اپراتورها بعد از اصلاح برنامه، باید به آن متعهد باشند.»
نکته دوم همان مسئله پوشش‌دهی است که وزیر ارتباطات نیز به آن اشاره کرده بود. عباسی شاهکوه در این خصوص تأکید کرد که «اپراتور در منطقه‌ای که پوشش‌دهی فیبر نوری داده ظرف مدت یک ماه پس از درخواست متقاضی باید سرویس را متصل نکند. در این مورد رگولاتوری از خلف وعده اپراتوررها نخواهد گذشت.»
مشاور وزیر ارتباطات در پایان نیز گفت طبق تکلیف قانونی، اپراتورها تا پایان برنامه هفتم توسعه باید سالانه ۲ تا ۳ میلیون اتصال فیبر نوری ایجاد کنند.
صابر فیضی، مدیرعامل فناپ تلکام؛ محمدعلی یوسفی‌زاده، مدیرعامل آسیاتک؛ حسین حجتی‌زاده، معاون فنی و توسعه شبکه همراه اول؛ مسعود بمانی‌پور، مدیرعامل پیشگامان ارتباط و مهرداد میراسماعیلی، مدیرعامل شرکت خدمات مخابراتی ارگ جدید در این پنل به معضلاتی اشاره کردند که در مدت اجرای این طرح با آن روبه‌رو شده‌اند.
به گفته آن‌ها کمبود منابع مالی، افزایش هزینه‌های سرمایه‌گذاری، کمبود تجهیزاتی مانند مودم، معارضه‌ها و درگیری‌ها با مردم و شهرداری‌ها و توان مالی اندک اپراتورها برای توسعه این طرح از جمله چالش‌هایی است که در این حوزه وجود دارد.