رئیس کمیسیون اینترنت انجمن تجارت الکترونیک: کیفیت اینترنت کشور هنوز به شهریور ۱۴۰۱ بازنگشته است

نشست رونمایی از «چهارمین گزارش کیفیت اینترنت در ایران» از سوی انجمن تجارت الکترونیک تهران با همکاری کمیسیون تحول، نوآوری و بهره‌وری اتاق بازرگانی تهران برگزار شد.

این انجمن پیش از این سه گزارش دیگر درباره وضعیت اینترنت کشور منتشر کرده و در آن به جزئیات مربوط به کیفیت اینترنت پرداخته است. براساس گزارش چهارم انجمن، که به تابستان و پاییز ۱۴۰۳ مربوط می‌شود، ایران جزو سه کشوری است که بدترین کیفیت اینترنت را دارد. همان‌طور که پیش از این هم یکی از محدودترین اینترنت‌های دنیا متعلق به ایران بود، طبق داده‌های این گزارش هم بعد از چین محدودترین اینترنت دنیا را در اختیار دارد.

نیما قاضی، رئیس انجمن تجارت الکترونیک تهران، در ابتدای این نشست در خصوص گزارش جدید این انجمن گفت:

این چهارمین گزارش از سری گزارش‌های کیفیت اینترنت انجمن تجارت الکترونیک تهران است که تقریباً هر ۶ ماه یک بار منتشر می‌شود. همچنین، این اولین گزارشی است که در دوره دولت جدید منتشر می‌شود. در هر سه گزارش قبلی پیش، هنگام و پس از ارائه گزارش‌ها برخوردهای قهری از سمت دولت داشتیم. امیدواریم در دولت جدید همراهی بیشتری با این گزارش‌ها وجود داشته باشد.

- نیما قاضی، رئیس انجمن تجارت الکترونیک تهران

او معتقد است با وجود تداوم بسیاری از مشکلات پیشین، در دولت چهاردهم امید به ارتقای وضعیت اینترنت کشور وجود دارد: «از برخی عملکردهای دولت می‌شود نتیجه گرفت که قصد دارد کیفیت اینترنت را ارتقا بدهد و این موضوع جای امیدواری دارد؛ اگرچه هنوز مشکلات زیادی داریم.» او با «فاجعه‌بار» خواندن وضعیت اینترنت کشور گفت:

اینترنت به‌عنوان اصلی‌ترین و مهم‌ترین بستری که ما به‌عنوان فعالان حوزه تجارت الکترونیک در آن کار می‌کنیم وضعیت فاجعه‌باری دارد و به‌عنوان تشکل اقتصادی این حوزه وظیفه خود می‌دانیم که این موضوع را با حساسیت دنبال کنیم تا هم مردم به اینترنت باکیفیتی که حقشان است دسترسی داشته باشند و هم ما بتوانیم در این بستر فعالیت کنیم.

- نیما قاضی، رئیس انجمن تجارت الکترونیک تهران

پویا پیرحسینلو، رئیس کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک تهران، در ابتدای ارائه این گزارش اشاره کرد که گزارش چهارم انجمن مربوط به تابستان و پاییز ۱۴۰۳ است و در نتیجه تغییراتی مثل برداشته شدن فیلترینگ واتساپ و گوگل‌پلی در اندازه‌گیری‌ها و شاخص‌های این گزارش دخیل نیست، هرچند به آن اشاره‌هایی شده است. او درباره رتبه ایران در شاخص کیفیت اینترنت گفت:

در سری گزارش‌های انجمن در مورد وضعیت اینترنت سه شاخص سرعت، اختلالات و محدودیت‌ها را می‌سنجیم و از میانگین این سه به یک شاخص نهایی تحت عنوان کیفیت اینترنت ایران می‌رسیم. طبق آخرین داده‌ها، همچنان کیفیت اینترنت بسیار بسیار بدی داریم و در قعر جدول ۱۰۰ کشور برتر دنیا در قرار داریم.

- پویا پیرحسینلو، رئیس کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک تهران

براساس یافته‌های این گزارش، رتبه ایران از نظر کیفیت اینترنت در میان ۱۰۰ کشور ۹۸ است. یعنی ایران در این جدول بعد از کوبا و ترکمنستان از آخر جدول در رتبه سوم قرار دارد. پیرحسینلو می‌گوید: «نکته مهم در خصوص کوبا و ترکمنستان این است که اطلاعات و دیتای کافی در خصوص وضعیت اینترنت این دو کشور وجود ندارد.»

او می‌گوید محدودیت‌ها سه علت مختلف دارد: فیلترینگ، تحریم‌های خارجی و مشکل در شبکه Access (لایه دسترسی). رئیس کمیسیون اینترنت انجمن تجارت الکترونیک درباره محدودیت سوم توضیح می‌دهد:

تنها اقدام مثبت دولت سیزدهم توسعه شبکه دسترسی و گسترش فیبر نوری بود اما تغییر در لایه دسترسی جزو تغییرات زمان‌بر و طولانی‌مدت است. اما رفع محدودیت‌ها یعنی برداشتن فیلترینگ می‌تواند تأثیر فوری و آنی بر کیفیت اینترنت داشته باشد و آن را ارتقا دهد.

- پویا پیرحسینلو، رئیس کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک تهران

دلارام سلطانیان

گزارش کیفیت اینترنت ایران: استفاده از فیلترشکن‌های رایگان از اصلی‌ترین دلایل اختلال اینترنت است

مطالعه '2

هرچند با گسترش اینترنت ماهواره‌ای در دنیا آمارهایی در مورد ورود و گسترش استارلینک در ایران منتشر شده اما انجمن تجارت الکترونیک تهران در گزارش جدید خود برای اولین بار بر پایه نمونه‌گیری ترافیک داخل کشور میزان گسترش اینترنت ماهواره‌ای در ایران را بررسی کرده که براساس آن، از ابتدای سال ۲۰۲۴ استفاده از اینترنت ماهواره‌ای در کشور به‌شدت گسترش پیدا کرده است. پیرحسینلو در خصوص تعداد کاربران اینترنت ماهواره‌ای در ایران می‌گوید:

بیش از ۳۰ هزار دستگاه استارلینک در ایران فعال شده، یعنی این تعداد کاربر یونیک در کشور از اینترنت ماهواره‌ای استفاده می‌کنند؛ بنابراین، احتمالاً تعداد کل کاربران استفاده‌کننده اینترنت ماهواره‌ای بیش از ۱۰۰ هزار کاربر است که نشان می‌دهد در آینده شاهد رشد بیشتر استفاده از این تکنولوژی در کشور خواهیم بود.

- پویا پیرحسینلو، رئیس کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک تهران

رئیس کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک ضمن اشاره به این که پیش‌بینی کردن جزو کارهای این کمیسیون در این گزارش‌ها نیست، درباره آینده اینترنت ماهواره‌ای در ایران می‌گوید: «با روندی که وجود دارد در پایان سال ۲۰۲۵ احتمالاً مشترکین استارلینک از مشترکین فیبر نوری بیشتر خواهد شد. البته این پیش‌بینی دقیق و علمی نیست، صرفاً بر اساس روند گسترش اینترنت ماهواره‌ای در ایران این تخمین زده می‌شود.»

او با تاکید بر این که انجمن تجارت الکترونیک این تکنولوژی را به چشم تهدید نگاه نمی‌کند بلکه آن را ابزاری می‌داند که می‌تواند به هدف دسترسی همه مردم به اینترنت پرسرعت کمک کند، اضافه می‌کند:

ما از هر آلترناتیوی که کمک کند یک فریلنسر یا استارتاپ از کشور مهاجرت نکند یا کسب‌وکارهای خانگی خاموش نشوند استقبال می‌کنیم اما این گران‌ترین ابزار و روش برای دور زدن محدودیت‌های اینترنت کشور است که هم اقتصاد ارتباطات را نابود می‌کند، هم صدها میلیون دلار ارز را از کشور خارج می‌کند، تبعیض و بی‌اعتمادی را در مردم نهادینه می‌کند و آن‌ها دیگر نباید اعتماد داشته باشند که در داخل کشور مشکل دسترسی به اینترنت رفع می‌شود.

- پویا پیرحسینلو، رئیس کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک تهران

رئیس کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک براساس داده‌های گزارش می‌گوید وضعیت اینترنت کشور در ماه‌های اخیر بهبود حداقلی داشته «اما هنوز به وضعیت شهریور ۱۴۰۱ برنگشته‌ایم. البته با توجه به روند این تغییرات امیدواریم وضعیت اینترنت تا اواسط زمستان ۱۴۰۳ به وضعیت اینترنت در شهریور ۱۴۰۱ بازگردد.»

پیرحسینلو در خصوص علت بروز اختلالات اینترنتی در تابستان و پاییز ۱۴۰۳ به سه مورد اشاره کرده و می‌گوید:

اولین دلیل بروز اختلالات «قطعی به دلیل قطع لینک‌های بین‌الملل» بوده است. «حملات DDoS» که یکی از دلایل اصلی اختلالات فنی در فصل پاییز بوده دومین دلیل بروز اختلال روی شبکه اینترنت کشور است و سومین دلیل هم به «قطعی برق» برمی‌گردد.

- پویا پیرحسینلو، رئیس کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک تهران

در چهارمین گزارش درباره وضعیت اینترنت کشور در خصوص تأثیر قطعی برق بر اختلال‌های اینترنتی این‌طور توضیح داده شده است: «در واقع، فرسودگی یا ناکارآمدی تجهیزات ذخیره‌کننده برق پس از هربار قطعی برق باعث می‌شود اینترنت موبایل و حتی آنتن موبایل کاربران با اختلال مواجه شود.»

البته او بر این نکته هم تأکید می‌کند که یکی از نکات مثبت در دولت جدید این است که برخلاف دولت گذشته که باید تلاش می‌شد تا دولت قبول کند محدودیت‌ها برداشته شود، در دولت جدید اعضای دولت می‌دانند که ادامه روند فعلی تماماً ضرر به مردم و کسب‌وکارها است.

پیرحسینلو در میان اتفاقات مختلفی که در ۶ ماه اخیر رخ داده به اتفاقات مثبت هم اشاره می‌کند: «رفع اختلال‌ها در IPV6 که به توسعه آن در کشور کمک می‌کند، راه‌اندازی سامانه رصد حملات DDoS و بازگشایی سامانه تهران IXP از جمله اتفاق‌های خوبی است که در چند ماه اخیر رخ داده است.»

رئیس کمیسیون اینترنت انجمن تجارت الکترونیک در ادامه به یکی از مهم‌ترین اختلال‌های اینترنتی موجود که در گزارش چهارم هم به آن اشاره شده می‌پردازد و می‌گوید:

رفع اختلالات http3 مطالبه انجمن تجارت الکترونیک تهران در گزارش چهارم است. کاربران ایرانی اختلال‌های متفاوتی به‌شکل کامل یا مقطعی در دسترسی به اینترنت تجربه کردند. اهمیت این اختلال برای کسب‌وکارهای ایرانی تا آنجااست که طبق محاسبات کمیسیون اینترنت، اختلال روی http3 معادل خسارت روزانه ۲ میلیارد تومانی در یک شرکت استارت‌آپی است.

- پویا پیرحسینلو، رئیس کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک تهران

پیرحسینلو مطالبه دیگر را دسترسی همه مردم ایران به اینترنت باکیفیت و آزاد می‌داند و اضافه می‌کند: «وقتی می‌گوییم همه مردم یعنی با اینترنت طبقاتی و امثال آن مخالف هستیم و مقابل هرکسی که این ایده را دارد می‌ایستیم. ما هر نوع رانت طبقاتی برای گروه‌ها، صنایع، مناطق جغرافیایی خاص و… را محکوم می‌کنیم. ما هم موضع‌گیری در این خصوص داشته‌ایم و هم مخالفت خود را دنبال کرده‌ایم.»

حمیدرضا احمدی، نایب‌رئیس کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک، نیز ارائه‌دهنده بخش‌ دیگری از گزارش چهارم وضعیت اینترنت بود. او در بخشی از گفته‌هایش به خطرناک بودن ایده ساخت پوسته یوتیوب که در مصوبه اخیر شورای عالی فضای مجازی به آن اشاره شده، پرداخت و توضیح داد:

به‌خاطر مشکلاتی که ایجاد پوسته دارد، فکر می‌کنیم از معدود مواردی است که ایجاد پوسته بدتر از فیلتر بودن یوتیوب است. ساختن پوسته برای یوتیوب خطرناک است و به نظر ما اگر قرار است پوسته یوتیوب ارائه شود تا دسترسی بدون فیلتر به این پلتفرم داشته باشیم، بهتر است یوتیوب در همین وضعیت فیلترشده باقی بماند.

- حمیدرضا احمدی، نایب‌رئیس کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک تهران

احمدی در ادامه به موضوع تحریم کاربران ایرانی از سوی بعضی وب‌سایت‌های تخصصی اشاره کرده و این‌طور توضیح می‌دهد: «۱۷ درصد از سایت‌های تخصصی ایران را تحریم کرده‌اند و کاربر ایرانی هنگام دسترسی به آن‌ها ارور 403 دریافت می‌کنند. ۱۰ درصد از این سایت‌ها به‌خاطر فیلترینگ تحریممان کرده‌اند و ۶ درصد هم IP ایران را آلوده تشخیص می‌دهند و احتمالاً آن را در لیست سیاه خود قرار داده‌اند.»

نایب‌رئیس کمیسیون اینترنت انجمن تجارت الکترونیک به پرونده ویژه‌ای که در گزارش جدید منتشر شده پرداخته است و در خصوص وضعیت شاخص کیفیت زندگی دیجیتال در ایران می‌گوید:

این پرونده ویژه نشان می‌دهد که ایران از نظر شاخص کیفیت زندگی دیجیتال در میان ۱۲۱ کشور در رتبه ۹۵ قرار دارد. این در حالی است که در حوزه استعداد نیروی انسانی در جهان سوم هستیم. با استناد به این آمار می‌توانیم تأیید کنیم که فیلترینگ و کیفیت پایین اینترنت یکی از دلایلی است که منجر به مهاجرت متخصصان از کشور می‌شود.

- حمیدرضا احمدی، نایب‌رئیس کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک تهران

احمدی در ادامه به نامه‌ای که انجمن تجارت الکترونیک به وزارت ارتباطات نوشته نیز اشاره کرد و توضیح داد که مواردی از جمله «شفافیت در اعمال محدودیت‌ها»، «حفظ حقوق کسب‌وکارها در فرایندهای نظارتی اینماد» و «ایجاد امکان ثبت اعتراض شهروندان نسبت به وضعیت اینترنت» از جمله درخواست‌های این انجمن از وزارتخانه بوده است.

• گزارش کامل چهارمین گزارش انجمن تجارت الکترونیک درباره وضعیت اینترنت را اینجا ببینید.