داروی جدید آلزایمر پروتئین‌ های سمی مغز را از بین می‌برد

به تازگی داروی جدیدی برای درمان بیماران مبتلا به آلزایمر ساخته شده است. محققان بر این باور هستند که این دارو توانسته است امیدوارکننده‌ترین نتایج را در مبارزه با این بیماری از خود نشان دهد.

این دارو رسوب‌های آمیلوئید – پروتئین‌های سمی مربوط به شروع آلزایمر- را هدف قرار می‌دهد. پس از گذشت ۱۲ ماه هیچ اثری از این پروتئین‌ها دیده نمی‌شود. ضمن این که پس از ۶ ماه مصرف این دارو، علایمی مانند ضعف حافظه روند آهسته‌تری به خود گرفته است.  

"استفان سالووی" (Stephen Salloway) از متخصصان مغز و اعصاب بیمارستان باتلر پراویدنس می‌گوید: "طی ۲۵ سال تحقیق در زمینه‌ی درمان آلزایمر، این بهترین خبری بود که با آن مواجه شدیم. چرا که می‌تواند برای بیماران مبتلا به آلزایمر و خانواده‌های آن‌ها امیدوارکننده باشد."

"راجر نیچ" (Roger Nitsch)، از محققان دانشگاه زوریخ سوییس و عضو این تیم پژوهشی می‌گوید: "در مقایسه با نتایج مطالعات قبلی که در این زمینه صورت گرفته است، میزان اثر این دارو بی‌سابقه است."

قبل از این که به بیان جزئیات بپردازیم لازم است بگوییم که تاثیر این دارو فقط روی تعداد کمی بیمار آزمایش شده است و خوش‌بینی ما نسبت به این خبر بهتر است با چاشنی احتیاط همراه باشد.  

هنوز برای رسیدن به یک دستاورد فراگیرتر نیاز به تکرارها و نمونه‌های بیشتری است. از این رو ضمن این که می‌توان از نتایج فعلی این دارو هیجان زده شد لازم است در پیگیری آزمایش‌های پیش‌رو، صبر به خرج داد.

تیم پژوهشی، با همراهی ۱۶۵ شرکت‌کننده آغاز به کار کرد. مراحل اولیه‌ی بیماری آلزایمر در این افراد تشخیص داده شد تا اثر درمانی دارویی بر اساس یک آنتی بادی به نام "آدوکانوماب" (Aducanumab) بررسی شود.

آدوکانوماب به طور طبیعی در بدن افرادی که مشکل زوال شناختی ندارند، تشکیل می‌شود. از این رو محققان به فکر افتادند که این آنتی بادی را به مقدار زیاد برای بیماران مبتلا در مراحل اولیه‌ی آلزایمر تزریق کنند.

هنوز مشخص نیست که این آنتی بادی چگونه کار می‌کند اما تیم تحقیقاتی در کنفرانس اخیر اعلام کرده است که آدوکانوماب، رسوب‌های آمیلوئید در مغز را هدف قرار می‌دهد. حال آن که رسوب‌های آمیلوئیدی موجود در جریان خون از این حمله مصون مانده‌اند.

"کارن وینتراب" (‌Karen Weintraub) در سایت Scientific American می‌گوید: "فرضیه بر این قرار است که آنتی بادی با حمله به آمیلوئید در جریان خون، آن را منحرف کرده و مانع از تشکیل آن در مغز می‌شود. در مورد آمیلوئید‌های موجود در مغز، آدوکانوماب می‌تواند از مغز عبور کرده و آن‌ها را مورد هدف قرار دهد."

در این آزمایش ۱۶۵ شرکت کننده به گروه‌های مختلف تقسیم شدند. بعضی از این گروه‌ها آدوکانوماب را در اندازه‌های مختلف دریافت کردند و به ۴۰ نفر فقط ماده‌ی تلقینی دارونما تزریق شد.

نتایج نشان داد، رسوب‌های آمولوئید مغز ۱۰۳ بیماری که بیش از ۵۴ هفته از دارو استفاده کردند، کاهش پیدا کرده است. ضمن این که محققان دریافتند هر چه میزان تزریق بیشتر باشد، رسوب‌های بیشتری از مغز پاک خواهد شد.

در یک گروه ۲۱ نفره که بالاترین دوز دارو را دریافت کرده بودند، پس از یک سال هیچ نشانی از رسوب‌های امولوئیدی نبود.

نتایجی مشابه این بررسی روی موش‌ها هم مشاهده شد. به این ترتیب که پس از پایان دوره‌ی درمانی آدوکانوماب مغز موش‌ها از رسوب آمولوئید پاک‌سازی شد.

"اریک ریمان" (Eric Reiman) محقق فعال در زمینه‌ی آلزایمر از موسسه‌ی Banner Alzheimer در فونیکس آریزونا می‌گوید: "این دارو بیشترین تاثیر را در مقابله با رسوب‌های آمولوئید از خود نشان داده است. این یافته بسیار قابل توجه بوده و پیشرفت مهمی به شمار می‌آید."

تاکنون علت بیماری آلزایمر برای هیچ کسی به طور کامل شناخته نشده است. تنها دو عامل برای این بیماری تشخیص داده شده که مربوط به تجمع دو نوع ضایعه‌ی مغزی است. یک ضایعه، رسوب‌های امولوئید (یا پلاک‌ها) و دیگری کلاف‌های عصبی رشته‌ای (neurofibrillary tangles) است.

رسوب‌های آمولوئیدی در بین نورون‌ها جای می‌گیرند و به شکل خوشه‌های متراکم موکول‌های بتا-آمولوئید در‌می‌آیند. مولکول‌ بتا-آمولوئید نوعی پروتئین چسبنده است که به راحتی تشکیل توده می‌دهد. کلاف‌های عصبی رشته‌ای هم به علت معیوب شدن پروتئین‌های تاو در داخل سلول‌های عصبی شکل می‌گیرند. 

این امر باعث اختلال در رساندن مواد ضروری به مغز شده که منجر به بروز کاهش حافظه و بیماری آلزایمر می‌شود.

سال‌ها است که در مورد نقش رسوب‌های آمولوئیدی و کلاف‌های عصبی رشته‌ای بحث می‌شود اما هنوز هم معلوم نیست که کدام یک نقش غالب‌تری در این بیماری دارند.  

با این حال، نتایج آزمایش جدید نشان می‌دهد که چنانچه بیمار از شر رسوب‌های آمولوئید خلاص شود، شانس به تاخیر انداختن روند پیشرفت بیماری را پیدا خواهد کرد. محققان توانسته‌اند روند کاهش زوال شناختی را در ۹۱ بیمار تحت درمان این روش مشاهده کنند.

نیچ در یک بیانیه‌ی مطبوعاتی توضیح داده است: "آدوکانوماب اثرات مثبتی در علایم بالینی از خود نشان داده است. در حالی که گروه بیمارانی که ماده‌ی دارونما به آن‌ها تزریق شد، با زوال شناختی قابل توجهی مواجه شدند. از طرفی در بیماران تحت درمان با آنتی بادی، نوعی روند پایدار در توانایی‌های شناختی مشاهده شد."

نتایج به دست آمده قطعا هیجان‌انگیز خواهد بود، اما زمان لازم است تا دفعات تکرار آن‌ها بیشتر شده و آزمایش‌ها روی بیماران بیشتری انجام شود. این تیم تحقیقاتی در حال حاضر با ۲۷۰۰ بیمار ۲۰ کشور مختلف وارد همکاری شده است تا آن‌ها را تحت یک دوره‌ی درمانی ۱۸ماهه قرار دهد. انتظار می‌رود که نتایج این بررسی تا سال ۲۰۲۰ اعلام شود.

"جیمز پیکت" (James Pickett)، سرپرست تحقیقات انجمن آلزایمر (که مشارکتی در این پژوهش ندارد) در این باره می‌گوید: "این نتایج، دقیق‌ترین و امیدوارکننده‌ترین روش درمانی را در بهبود بیماری آلزایمر از خود نشان داده‌اند.

هیچ کدام از روش‌های درمانی موجود به طور مستقیم در روند توقف بیماری دخالت نداشته‌اند و این دارو توانسته است با حذف عامل آمولوئید، گام قابل توجهی در درمان این بیماری بردارد."