هوش مصنوعی، عرصه جدید رقابت تسلیحاتی ابرقدرت‌ها

سال تحصیلی جدید برای بسیای از دانشجویان روسی در ابتدای ماه جاری با سخنرانی ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری این کشور درباره‌ی سلطه‌ی جهانی آغاز شد. پوتین از طریق ویدئویی زنده که برای ۱۶ هزار دانشکده‌ی منتخب در روسیه پخش شد اعلام کرد:

هوش مصنوعی نه‌تنها آینده‌ی روسیه، بلکه آینده‌ی تمام بشریت را شکل می‌دهد و هرکس که به پیشگام این عرصه تبدیل شود، به فرمانروای جهان تبدیل خواهد شد.

گریگوری سی آلن از اندیشکده‌ی CNAS یا «مرکز امنیت آمریکایی جدید» می‌گوید:

ایالات متحده، روسیه و چین هر سه بر سر این موضوع که هوش مصنوعی در پی‌ریزی قدرت ملی در آینده یک فناوری کلیدی خواهد بود توافق دارند.

برطبق گزارش اخیر دفتر اداره‌کننده‌ی اطلاعات ملی که با همکاری سی آلن تهیه شده است، هوش مصنوعی می‌تواند همانند تسلیحات هسته‌ای، نقشی قابل توجه در سازماندهی منازعات مسلحانه بازی کند.

در ماه ژوئیه، مجلس ملی چین یک راهبرد جامع منتشر کرد که برطبق آن این کشور باید تا سال ۲۰۳۰ به بازیگر اصلی و مرکز نوآوری جهانی در هوش مصنوعی تبدیل شود. این راهبرد شامل تعهد به سرمایه‌گذاری در بخش تحقیق و توسعه می‌شود تا از طریق هوش مصنوعی، قدرت دفاعی ملی و حفاظت از امنیت ملی تقویت شود.

ایالات متحده عموما به عنوان خلاقانه‌ترین و پیشرفته‌ترین مرکز توسعه‌ی هوش مصنوعی در جهان شناخته می‌شود. اما این کشور همانند چین، هنوز نقشه‌ی راه و چشم‌اندازی برای آینده تعریف نکرده است. با این حال، پنتاگون (وزارت دفاع آمریکا) برای سال‌ها در حال توسعه‌ی راهبردی به نام «راهبرد جبرانی سوم» بوده است تا با پیگیری آن، ایالات متحده از طریق تسلیحات مجهز به نرم‌افزار هوشمند، به همان نوع مزیتی نسبت به دشمنان بالقوه‌ی خود دست یابد که زمانی از طریق بمب‌های هسته‌ای و سلاح‌های هدایت‌شونده قابل دست‌یابی بود. در ماه آوریل، وزارت دفاع برای بهبود استفاده از فناوری‌های هوش مصنوعی نظیر دید ماشینی در سرتاسر پنتاگون، «تیم میان کارکردی جنگ الگوریتمی» را بنیان‌گذاری کرد.

در این میان روسیه در مقایسه با چین و ایالات متحده، تخصص و تجربه‌ی کمتری در استفاده از هوش مصنوعی و خودکارسازی دارد. اما این کشور از طریق یک برنامه‌ی نوسازی نظامی که در سال ۲۰۰۸ آغاز شد، در حال توسعه‌ی سرمایه‌گذاری‌هایش در این بخش است. کمیته‌ی صنعتی نظامی دولت روسیه برنامه‌ریزی کرده است که ۳۰ درصد از تجهیزات نظامی کشور را تا سال ۲۰۲۵ به رباتیک تبدیل کند.

ساموئل بنت، تحلیلگر مسائل نظامی روسیه در مرکز تحلیلی نیروی دریایی می‌گوید:

روسیه پشت سر رقبا است. [اما] آن‌ها در حال جبران عقب‌ماندگی خود هستند.

رقابت هوش مصنوعی بین سه قدرت نظامی برتر دنیا با رقابت‌های پیشین نظیر تلاش برای توسعه‌ی تسلیحات هسته‌ای یا فناوری‌های پنهانی تفاوت دارد. علت این موضوع کاربرد گسترده‌ی فناوری هوش مصنوعی هم در بخش تجاری و هم در بخش نظامی است.

الگوریتم‌های مناسب برای جستجوی تصاویر شخصی، می‌توانند با هدف یافتن تصویر ماهواره‌های جاسوسی نیز به کار برده شوند. برای مثال، نرم‌افزار نظارتی مورد نیاز برای راندن یک مینی‌ون خودران، شباهت بسیار زیادی به نرم‌افزار مورد نیاز یک تانک بدون سرنشین دارد. بسیاری از پیشرفت‌های اخیر در توسعه و گسترش هوش مصنوعی از دل تحقیقات کمپانی‌هایی نظیر گوگل بیرون آمده است.

راهبرد هوش مصنوعی چین تلاش می‌کند تا توسعه‌ی تجاری و نظامی هوش مصنوعی را به طور مستقیم به یکدیگر مرتبط کند. برای مثال، به منظور افزایش توان رقابتی چین در بخش یادگیری ماشینی، یک آزمایشگاه ملی توسط بایدو، غول موتور جستجوی این کشور در ماه فوریه افتتاح شد. دیگر همکار این پروژه دانشگاه بیهانگ، مرکز پیشرو در هواپیماهای بدون سرنشین است که به علت نگرانی‌های امنیت ملی، توسط وزارت بازرگانی ایالات متحده از صادرات برخی از اقلام منع شده است.

روسیه در مقایسه با ایالات متحده و چین، صنعت فناوری کوچکتری دارد. این موضوع در رقابت تسلیحاتی هوش مصنوعی، یک نقطه ضعف برای این کشور محسوب می‌شود؛ با این حال آن‌ها یک سنت قوی آکادمیک در علوم و فناوری حفظ کرده‌اند. فناوری پیشرفته همه چیز نیست؛ زیرا مسئله‌ی مهم نحوه‌ی استفاده از داشته‌ها است.

بنت، تحلیلگر مرکز تحلیلی نیروی دریایی می‌گوید "روسیه در منازعات اخیر در سوریه و اوکراین ثابت کرده که حتی بدون در اختیار داشتن بهترین فناوری‌‌ها قادر به انجام کارهای بزرگ است. پهپادهای روسیه در مقایسه با نمونه‌های آمریکایی، بسیار ارزان‌تر هستند و برد کوتاه‌تری دارند؛ اما تاثیرگذاری بالایی از خود نشان داده‌اند."

آلن اشاره می‌کند که روسیه احتمالا مایل است در مقایسه با دیگر رقبا به نحو تهاجمی‌تری از یادگیری ماشینی و هوش مصنوعی در کمپین‌های تبلیغاتی و اطلاعاتی استفاده کند. وی در ادامه می‌گوید خودکارسازی می‌تواند قدرت رخنه‌ی غیرقانونی و کمپین‌های شبکه‌های مجازی را نظیر آنچه در انتخابات ۲۰۱۶ ایالات متحده اتفاق افتاد افزایش دهد.

پوتین در سخنرانی خود برای دانشجویان روسی اشاره کرد که "دست‌یابی روسیه به هوش مصنوعی، همانند تاثیر بازدارندگی متقابل هسته‌ای، می‌تواند دنیا را به محل امن‌تری تبدیل کند این بسیار ناگوار خواهد بود اگر کشوری به جایگاه یک انحصارگر دست پیدا کند. رقابت تسلیحاتی هوش مصنوعی ممکن است فناوری‌های جدیدی را وارد بزرگترین ارتش‌های جهان کند؛ اما قدرت بین‌المللی کشورها تا حد زیادی متوازن باقی خواهد ماند."