پیوند فوتبال و تکنولوژی در جام جهانی 2018 روسیه
فوتبال و فناوری، این بازی از کجا شروع شد؟ بیش از یک قرن است که در فوتبال پای نفر دوازدهم نیز به وسط کشیده شده است. یار دوازدهم پیراهن اختصاصی هم دارد و البته این پیراهن بر تن هیچ بازیکنی دیده نمی‌شود؛ اما صاحبان این پیراهن از هر بازیکنی در زمین بیشتر حرص می‌خورند. دیگر با حضور هر تیم فوتبال در میدان‌های بزرگ، معرفی یار دوازدهم نیز مرسوم و رایج شده است، چراکه فوتبالی‌ها می‌دانند این کفه ترازو را به نفع تیم‌ها تغییر می‌دهد.
از آن روز عجیبی که دست خدا، داغ بر دل انگلیسی‌ها گذاشت، تیم‌های فوتبال با همه طرفدرانشان احساس کردند صدای سوت نواخته شده در زمین همانند شمشیر دو لبه عمل می‌کند. این صدای سوت متعلق به نوازنده‌ای جز کلانتر زمین فوتبال نیست. کلانتر زمین فوتبال که قاضی میدان مبارزه است، داور نام دارد؛ داور در زمین فوتبال ازلحاظ تئوریک همه‌کاره است. البته عملکرد این قاضی در فاز عمل به چشمان تیزبین یا استخوان‌بندی درشت یا خوی نادرشاهی بستگی دارد تا قادر باشد تا پایان زمان مسابقه در سوت دمیده و بازیکنان را در دستگاه خود برقصاند؛ ولی با یک قضاوت غلط، بعد از مسابقه، همین کلانتر، شاید میان همکاران خودش نیز جایی نداشته باشد. ازاین‌رو تیم‌های داوری نیز به این فکر افتادند که دستی به کفه ترازو بکشند و از یار پنجم خود با نام VAR رونمایی کردند.
فوتبال و سیستم کمک داور ویدیویی (Video assistant referee)
هدف از رونمایی سیستم کمک‌داور ویدیویی (VAR) کاهش اشتباهات داوری است. امری که هیچ‌وقت آسان نبوده است. زمانی را تصور کنید که برخوردی روی می‌دهد حتی اگر پیش روی داور باشد. در آن جو و فشار سنگین مسابقه، تعیین اینکه شدت و حدت خطا چقدر است و تنبیهش چه می‌تواند باشد از قضایای ساده‌ای است که حل آن بر گردن داور است؛ ولی اینکه حادثه سهوی است یا عمدی یا اجرای نمایشی دراماتیک برای همراهی یار دوازدهم، برعهده داور دیدار است. به طور حتم تصمیم‌گیری در چنین فضایی بسیار سخت است.
داوران در برخوردها، محل آسیب‌دیده را هم بررسی می‌کنند و البته این اصل را بازیکنان نیز می‌دانند. آن‌ها نیز ترفندهای برای ساختن کبودی‌ها دارند. بر تکنیک‌های تمارض نیز در حد کلاس‌های درس بازیگری استانیسلاوسکی، تخصص پیداکرده‌اند. تاکتیک‌های بعضی از مربیان نیز در ترغیب داوران، شگفت‌انگیز است. گستره‌ی بازیگری از آموزش‌های خطا گرفتن به بازیکنان در محوطه جریمه تا متدهای برنامه‌ریزی آن‌ها قبل از شروع مسابقات، برای تأثیر گذاشتن بر قضاوت داوران فوتبال گسترده است.
وضعیت قضاوت حادثه، در منطقه‌ای از زمین‌بازی که خارج از دید داور و دور از صحنه اصلی بازی است و ناگهان سری به میان سینه‌ای کوبیده می‌شود، چگونه است؟ حال بماند که چند یار دوازدهمی نیز در خانه، برای بازگشت داور و پذیرایی از او لحظه‌شماری می‌کنند. شاید این مثال، قضیه را بیشتر روشن کند. یک قاضی دادگاه چگونه سکوت را بر دادگاه حاکم می‌کند و یک داور مسابقه چقدر این قدرت را دارد؟ حمایت از یک قاضی دادگاه چگونه است؟ یک داور چقدر از این حمایت برخوردار است؟
نمی‌توان گفت فوتبال فقط یک بازی است. فوتبال فراتر از یک بازی و نزدیک به زندگی است و برای بعضی خود زندگی است. یک داور اگر اشتباه سوتی را بزند و این شک به او تلقین شود که اشتباه کرده است، چقدر می‌تواند در زیر این فشار، تصمیمات بعدی خود را درست اتخاذ کند. این تصمیمات به‌راحتی می‌تواند سرنوشت یک بازیکن، یک مربی، یک تیم و البته لشکر دوازدهم تیم را دگرگون کند و آیا این لشکر مغموم نمی‌تواند، حال شهر، استان یا کشوری را دگرگون کند؟ گاهی مشکل از این هم فراتر می‌رود. باور ندارید، می‌توانید از آه جگرسوز ینگه‌نشیان و خاطره گل مشکوک پاناما به کاستاریکا و حسرت حضور در جام جهانی ۲۰۱۸، به وخامت اوضاع پی ببرید.
سیستم کمک‌داور ویدیویی (VAR) یار پنجم داوری
سیستم کمک‌داور ویدیویی (VAR) یار پنجم داوری در فوتبال است. این سیستم مبتنی بر فناوری روز، امیدهای زیادی را برانگیخته تا سطح کیفیت داوری مسابقات فوتبال را بالاتر ببرد و قطار کابوس فوتبال و اشتباهات فاحش داوری را به ایستگاه آخر برساند. البته مدتی است از این فناوری در مسابقات جام کنفدراسیون‌ها و جام جهانی زیر ۲۰ سال و ... نیز استفاده شده است؛ ولی وقتی صحبت درباره این است که در بزرگ‌ترین رقابت فوتبالی جهان، جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه نیز سیستم کمک‌داور ویدیویی (VAR)، حضور رسمی و کاملی دارد، شرایط خیلی فرق می‌کند. درحالی‌که در یوفا واکنش‌هایی منفی برای اجرایی شدن سیستم کمک‌داور ویدیویی، هنوز هم شنیده می‌شود.
درون استودیو داورانی نشسته‌اند و با استفاده از سیستم کمک‌داور ویدیویی، زمین‌بازی را زیر نظر دارند. هنگام شنیدن سوت داور برای اعلام حکمی، نه سمفونی جیغ و فریاد یار دوازدهم، نه فریادهای مربی پرتغالی و نه حتی چهره‌های هیجان‌زده بازیکنان دو تیم که حق‌به‌جانب در مقابل داور بالا و پایین می‌پرند، هیچ‌کدام حواس این داوران را منحرف نمی‌کند. وقایع درون زمین فوتبال با استفاده از دوربین‌های مدرن، قدرتمند و از زوایای مختلف در چند مانیتور مقابل این دواران به نمایش گذاشته می‌شود.
پرسنل VAR با اشراف کامل، به نمایشگرها چشم دوخته و وضعیت قضاوت داور اصلی بازی را پیگیری می‌کنند. آن‌ها این قدرت رادارند که وارد عمل شوند و به داور زمین پیشنهاد مناسب‌تری برای اعلام قضاوتش بدهند. اگر حادثه‌ای نیاز به بازبینی دارد، شرایط آن را برای داور مهیا کنند. در حین بازبینی نیز با هدست و مانیتور با داور در ارتباط هستند و مشاوره می‌دهند. البته قدرت داور اصلی کم نشده است و او هنوز کلانتر حقیقی زمین فوتبال است.
شرح وظایف کمک‌داور ویدیوی حد و حدودی هم دارد. آن‌ها در موارد زیر می‌توانند، اقدام کنند.
داور زمین در جام جهانی ۲۰۱۸، می‌تواند با حرکت دست خود و رسم یک مستطیل نمادین وارد مشورت با VAR شود. او درنهایت چندراه پیش رو دارد. بعد از مشورت، قبول مشاوره کمک‌داور ویدیویی و تجدیدنظر در رأی خود یا درخواست بازبینی فیلم بازی که توسط VAR برای او انجام می‌شود. حتی درنهایت او می‌تواند مانند گذشته در سوت خود بدمد، با چشمان لیزری به بازیکنان خیره شود و به آن‌ها بفهماند که تصمیم همان است که بود، پس به بازی ادامه دهید.
این فرایند بازهم به‌صورت ۱۰۰ درصدی مانع بروز اشتباهات نمی‌شود، ولی آن‌ها را تا حدی کاهش می‌دهد. مثلاً در جام حذفی انگلیس در بازی میان هادرزفیلد و منچستریونایتد داور گل دقایق انتهایی نیمه اول را که از یک پاس به مهاجم شروع شد و با دریبل دروازه‌بان به ثمر رسید گل سالم معرفی می‌کند؛ اما ناگهان داور تصمیم می‌گیرد از سیستم کمک‌داور ویدیویی استفاده کند. بعد از گذشت چند دقیقه اتلاف وقت و وقفه در بازی، داور گل را آفساید اعلام می‌کند و جنجال فوتبالیِ بزرگی، بعد از بازی به راه می‌افتد.
با همه این اوصاف، سیستم کمک‌داور ویدیویی چنان‌که باید حامی ندارد. هر دفعه که صحبت از حضور آن در فوتبال می‌شود صداهای مخالف هم شنیده می‌شود. این صداها، سیستم کمک‌داور ویدیویی را ضد فوتبال می‌دانند. آن‌ها می‌گویند فناوری VAR ضد سرعت، پویایی و هیجان فوتبال است و نبض فوتبال را از کار می‌اندازد. آن‌ها معتقد هستند فناوری VAR باعث وقفه در جریان بازی می‌شود. بازیکنان نیز تا مدتی گیج و سردرگم منتظر نتیجه نهایی قضاوت داور و کمک‌داور ویدیویی هستند. همانند مورد بالا که بعد از ۵ دقیقه، گل سالمی، مردود اعلام می‌شود. چه بر سر هیجان و شادی تماشاگران مخصوصاً در جام جهانی ۲۰۱۸ می‌آید؟ بماند.
فوتبال و فناوری آموزش
فوتبال بازی سایه و آفتاب است. همه فوتبال، در سرعت، قدرت و خیزهای بلند و تکل‌های سنگین نیست. این سایه سبز فوتبال است ولی لحظه‌ای سر می‌رسد که آفتاب هوشمندی، ذکاوت و نبوغی در زمین مستطیل شکل، همه‌چیز را زیرورو می‌کند.
بازیخوانی درست جایگیری مناسب و درک مهندسی بازی، لحظات شگفت بسیاری را در فوتبال خلق کرده است. یک پاس تودر زیبا یا یک شوت سهمگین غافلگیرکننده، یک پاس روبه عقب هوشمندانه یا یک قیچی برگردان زیبا، جلوه‌هایی است که فوتبال را بازی لحظه‌ها می‌کند. این ترفندها و خلاقیت‌ها است که لحظه‌هایی از فوتبال را برای ملت‌ها، جاودانه می‌سازد. چه تک ضربه‌ی دست مهاجمی، در منطقه جریمه برای زدن یک گل باشد یا تک پنجه عقاب گونه دروازه‌بانی که توپ مهاجمی را اسیر خود می‌کند تا به تیمش آرامش و جانی دوباره برای خلق یک حماسه ببخشد. چه بد، چه خوب، چه غلط و چه درست این آفتاب فوتبال است که همه برای دیدن درخشش آن بارها بارها چشم به مستطیل سبز می‌دوزیم. فوتبال بازی سایه و آفتاب است و فوتبال مدرن می‌خواهد این آفتاب باقدرت بدرخشد. برای تحقق این آرمان نیز، فناوری آماده است تا با فوتبال همراه و همکار شود.
اریز مورگ (Erez Morag) رئیس سابق شرکت نایکی NIKE (داستان برند نایکی) گام‌هایی جدی در مسیر ترکیب فوتبال و فناوری آموزش برداشته است. او بر این باور است که می‌شود، شاگردانی تربیت و روانه میدان فوتبال کرد که عملکردی مشابه اعجوبه‌های فوتبالی داشته باشند. اعجوبه‌های فوتبالی که صاحب موهبت ذاتی هستند و در زمین فوتبال با حرکاتی هوشمندانه قاعده بازی را عوض می‌کنند.
اریز مورگ، هوش و ذکاوت خود را با تجربه همکاری با ورزشکاران حرفهای مبنای این باور خود قرار داده است. او تابه‌حال ۲۲ اختراع ثبت شده داشته است و با افسانه‌هایی همچون رونالدو، رونالدینیو، رونی، راجر فدرر و ... تجربه همکاری دارد. او بر این باور است که امروز دیگر پیوند علم، تجزیه و تحلیل داده‌ها و تکنیک‌های ورزشی برای افزایش کارایی ورزشکاران، از هم جدانشدنی به نظر می‌رسد.
Erez Morag تخصص و وقت خود را صرف آموزش علمی و خلاقانه، برای افزایش قدرت تصمیم‌گیری بر پایه تحقیقات علمی ورزشی کرده است. مورگ این را به‌خوبی می‌داند که در فوتبال مدرن موفقیت در قدرت تصمیم‌گیری سریع و عکس‌العمل مناسب است. سرعت درک موقعیت و واکنش بازیکنان تعیین می‌کند که خوب یا بد بازی می‌کنند.
بر همین اساس مورگ مرکز تحقیقات و آموزشی را برپا کرده است و در آن به تحلیل بازیکنان می‌پردازد. سنجش درک جهات، قدرت دید و قدرت دید کناری از مهم‌ترین شاخص‌های مدنظر او است. اینکه بازیکن، بتواند چند هدف را زیر نظر بگیرد؟ چقدر هماهنگی میان چشم و دست‌هایش ایجاد شده است تا در کمترین زمان ممکن بهترین واکنش را از خود بروز دهد؟ زاویه سر و درک آنچه چشم می‌بیند، سرعت عمل و عکس‌العمل میان سر و چشم و سرانجام هماهنگی دست‌وپا در موقعیت‌های بازی، می‌تواند به‌سرعت شرایط بازی را تغییر دهد.
بازیکنان در محیط آموزشی مورگ با عینک‌های stroboscopic تمرین می‌کنند. افکت استروبوسکوپ از کشفیات بزرگ و تأثیرگذار در زندگی بشر بود که توسط مکس ورتهایمر (Max Wertheimer) وارد زندگی ما شده است؛ مانند داستان نیوتن و درخت سیب، مکس ورتهایمر هم در حین نگاه کردن به بیرون در مسافرتی با قطار، متوجه این موضوع شد و بر اساس دیده‌هایش و مفهوم جالب، کل چیزی فراتر از اجزای سازنده آن است، با کافکا و کهلر مفاهیم اصلی روانشناسی گشتالت را پایه‌ریزی کردند. این افکت جالب به‌سرعت رشد پیدا کرد و امروزه همه ما، آن را مبنای نمایش تصاویر متحرک در فیلم‌ها می‌دانیم. وقتی ما به‌عنوان بیننده چند تصویر با اختلاف را جزئی پشت سر هم ببینم، احساس حرکت برای ما القا می‌شود. حال اگر سرعت نمایش این تصاویر زیاد باشد، همان حرکات تند و سریع چارلی چاپلین فقید بر پرده سینما خلق می‌شوند. البته این سرعت حرکات با اضافه شدن باند صدا به فیلم‌ها متعادل‌تر شد و تقریباً چیزی که ما الآن در فیلم‌ها می‌بینیم به واقعیت ذهنی ما از حرکات نزدیک‌تر است. عینک‌های stroboscopic با تکنولوژی که دارند، باعث می‌شوند بیننده محیط اطراف خود را به‌گونه‌ای ببیند که گویی در حال پلک زدن سریع است. اتفاقی که می‌افتد این است که تنها حرکات اصلی و مکان کلیدی، اشیا در یک سیر حرکت، برای بیننده دیده می‌شود و درنهایت قدرت تشخیص بیننده را برای تحلیل بالا می‌برد. به‌عبارت‌دیگر این عینک به بازیکنان این تصور را می‌دهد که حرکات را بدون حواشی و تصاویر زائد تحلیل کنند. بعد از تمرینات، بازیکنان وقایع بازی را بهتر و سریع‌تر درک می‌کنند و البته تصمیم‌های بهتری هم می‌گیرند.
البته استفاده از این تکنولوژی قبلاً همه تجربه‌شده است. یکی از مشهورترین افرادی که از این ترفند برای بهبود فعالیت‌های خود استفاده کرد، MJ معروف یا مایکل جفری جردن است. نایکی امروزه باکیفیت بهتر، پیشرفته‌تر و برنامه‌ریزی جدیدتری این کار را ادامه می‌دهد. تمرینات دیگر هم توسط ابزارهای فناوری برای بازیکنان در نظر گرفته‌شده است که باعث می‌شوند بازیکنان درک بهتری از فضا و موقعیت خود پیدا کنند.
فوتبال و سیستم Virtual Reality
تیم ملی آلمان نیز از بهار امسال تمرینات خود را با فناوری واقعیت مجازی (Virtual Reality) شروع کرده تا بازیکنان سطح بالاتری از سرعت عمل در تصمیم‌گیری و تشخیص سریع موقعیت و واکنش‌ها را، در تیم تجربه کنند. خوشبختانه چون آلمانی‌ها در جام جهانی ۲۰۱۸ در گروه ایران نیستند، برای ما جای نگرانی ندارد.
شرکت هلندی Beyond Sports نیز تمرینات ورزشی در فناوری واقعیت مجازی را گسترش داده است. بازیکنان با گذاشتن هدست، در فضای یک بازی شبیه‌سازی‌شده قرار می‌گیرند تا هم از موقعیت خود بتوانند بازی را ببیند و هم این فرصت را داشته باشند تا بازی را از چشم دیگر بازیکنان تیم و از زاویه و موقعیت دیگری نیز تجربه کنند.
این تجربه فضایی دیجیتال به بازیکنان این توانایی را می‌دهد تا کاملاً موقعیت خود، موقعیت دیگر بازیکنان و مهم‌تر از آن انتظارات دیگر بازیکنان را بفهمند. در فعالیت گروهی و مهندسی بازی بهتر فعالیت کنند و از این طریق فرصت‌های بهتری را برای تیم خلق کنند. سیستم Virtual Reality در ذهن بازیکن این عادت را تقویت می‌کند که با برای هر ضربه سه حالت را در نظر بگیرد. ضربه مستقیم یا ضربه متمایل به چپ یا ضربه متمایل به راست.
مسئولان فدراسیون فوتبال آلمان (DFB) که اهداف و قدرت این تکنولوژی را به‌خوبی درک کردند در اواخر سال ۲۰۱۸ یک مرکز آموزش جدید نیز در فرانکفورت، پنجمین شهر بزرگ آلمان، افتتاح می‌کنند. آن‌ها به این باور رسیده‌اند؛ حال که فوتبال و سیستم Virtual Reality این‌قدر رابطه خوبی دارند.
در بازار فناوری که برای این سیستم‌های نوین و آینده درخشان آن‌ها، هیچ جای شکی نیست. M7 Virtual یک شرکت تولید فیلم بر اساس VR در ویلز است. آن‌ها با ساخت فیلم‌هایی ۳۶۰ درجه از وقایع مختلف مانند مسابقات ورزشی یا مراسم‌های رسمی یا اماکن توریستی، به مخاطبان این فرصت را می‌دهند که با تماشای این فیلم‌ها خود را در محیط واقعی احساس کنند. جذابیت خاص این سیستم، تصاویر واقعی است که وقتی با افکت‌های صوتی همراه می‌شوند بسیار تأثیرگذارند. شرکت دیگری به نام Vitruvian Sport Systems که در کانادا مستقر است، در جستجوی سرمایه‌گذاری برای فناوری Zone 360 VR است.
در کشور ماتادورها نیز شرکت Soccerdream به‌صورت حرفهای و با برنامه‌ریزی بلندمدت به دنبال پیاده‌سازی آموزش‌های مبتنی بر واقعیت مجازی و آموزش هوش مصنوعی فوتبال و تقویت عملکرد بازیکنان است. البته به‌طور ویژه این فعالیت‌ها را، برای بازیکنان نونهال و نوجوان اسپانیایی نیز در نظر گرفته است. سیستم واقعیت مجازی Soccerdream از طریق هدست های HTC Hive پیاده‌سازی می‌شود. حال در نظر بگیرید که اسپانیا چند فصل گذشته چند بار در لیگ قرهمانان و اروپا برنده فینال بود است.
فوتبال و حضور یار سیزدهم
از شرکت‌های دیگر نیز که به تولید ویدیوی ورزشی و فناوری تجزیه‌وتحلیل با این اهداف مشغول هستند می‌توان Playsight را نام برد. این شرکت در حال تشکیل یک جامعه گسترده در دنیای مجازی است که باشگاه بزرگ و بدون محدودیتی برای ورزشکاران، مربیان و طرفداران به‌حساب می‌آید.
شرکت Playsight قصد دارد با پیاده‌سازی فناوری‌ها پیشرفته شبیه‌سازی، استاندارد نوینی را در دنیای ورزش ثبت کند. استانداردی که در بخش‌های تمرین، بازی و حتی سرگرمی ورزشی حرفهای زیادی برای گفتن دارد. Playsight علاوه بر فوتبال در بسکتبال، تنیس و چند رشته دیگر نیز فعالیت جدی دارد که باعث می‌شود نظراتش اعتبار دوچندانی پیدا کند.
محصول معروف این شرکت SmartCourt (یا SmartPitch) است. این نرم‌افزار به بررسی و تحلیل حرکات بازیکن در طول مسابقه می‌پردازد و آن‌ها را درسایت اصلی ذخیره می‌کند. از طریق سایت بازیکن می‌توانید اطلاعات خود را با مربیان دیگر در اشتراک بگذارد و از تحلیل‌های آن‌ها استفاده کند. این نرم‌افزار برای مربیان نیز بسیار کارآمد است. چراکه حتی از راه دور می‌توانند وضعیت بازیکن خود را تحلیل و به آن‌ها راهنمای لازم را بکنند. چن شاکر، مؤسس این شرکت هم معتقد است یادگیری بازیکنان در حین بازی یا تمرین، خیلی بهتر باعث پیشرفت می‌شود.
SmartPitch با دوربین چند زاویه‌ای multi-angle و باکیفیت‌های 4K و HD به ضبط تمرینات می‌پردازد و در جلسات آموزشی بازخورد فیلم‌های ضبط‌شده را استفاده می‌کند. هم بازیکن و هم توپ در این سیستم ردیابی می‌شوند و تمام اطلاعات آن‌ها در بانک اطلاعات ابری ذخیره می‌شوند. این سیستم‌ها ابزاری تحلیلی متنوعی دارند. این قابلیت نیز در سیستم ایجادشده تا بتواند با انواع وسایل ردیابی، تجزیه‌وتحلیل، پوشیدنی و حتی با وسایلی که در آینده نزدیک به بازار وارد می‌شوند از قبیل جلیقه GPS، کفش‌ها و پیراهن‌های هوشمند ارتباط برقرار کند.
این فناوری‌ها با ایجاد یک نمای پانوراما که قابلیت زوم نیز دارد، کامل می‌شوند. باشگاه فوتبال هوفنهایم اولین باشگاهی است که برای پیاده‌سازی این سیستم در ورزشگاه خود اعلام آمادگی کرده است. آن‌ها نیز به باور چن شاکر که معتقد است یک بازیکن نیاز به دیدن تمام زمین دارد تا جریان بازی را بهتر درک کند، اعتقاد پیداکرده‌اند. شاید منصفانه باشد که در فوتبال باوجود تمام مقاومت‌ها، از یار سیزدهم نیز بانام فناوری دلجویی شود، یاری که تابه‌حال با همه وجود به فوتبال کمک کرده ولی همچنان در پستو به سر می‌برد.
فوتبال و فناوری پهپاد
دیو پودرلی (Dave Powderly) که در باشگاه فوتبال چارلتون اتلتیک به‌عنوان مربی فعالیت می‌کند، راه‌حل دیگری برای کسب این اشراف اطلاعاتی بازیکنان حین تمرینات دارد. او معتقد است که با یک پهپاد، با طول عمر باتری ۴۵ دقیقه که بروی منطقه خاصی از زمین یا حتی یک بازیکن متمرکزشده اطلاعات خوب و مفیدی از موقعیت اعضای دیگر تیم و فرصت‌های مناسب حمله کسب می‌شود. همین راهکار برای مربیان هم مؤثر است و با این نمای عقاب گونه به‌راحتی می‌توانند تسلط بیشتری نسبت به بازیکنان و اجرای وظایفشان در زمین داشته باشند. خلاقیت Powderly و پیوند دوباره فوتبال و فناوری پهپاد باعث جلب‌توجه دیگران و فدراسیون انگلیس نیز شده است. فراتر از مرزهای جزیره، تیم آژاکس در هلند و حتی بارسلونا نیز، به شیوه و نتایج عملکرد این ایده علاقه‌مند شده‌اند. با همه این اظهار علاقه‌ها، نظرات محتاطانه‌تری هم ارائه‌شده است.
مارک وین مدیری است که در شرکت هواپیمایی بدون سرنشین مایکل اون، مهاجم سابق فوتبال جزیره، مشغول به کار است. او معتقد است پرواز این پهپاد ها به روی پرسنل باشگاه فوتبال خالی از نگرانی و خطر نیست. وقتی یک شرکت برای گرفتن تصویری از بالای آبشار یک چک ۵۰ هزار پوندی از شما طلب کند، چقدر درازای فیلم‌برداری یک جلسه تمرینی ۲۰ دقیقه‌ای فوتبال، از شما طلب می‌کند؟ حال احتمال سقوط پهپاد و حوادث احتمالی آن به کنار.
فناوری در فوتبال هزینه است یا سرمایه‌گذاری
البته دیوید جمیز که مدیریت مرکز تحقیقات مهندسی ورزشی در دانشگاه شفیلد‌هالم را بر عهده دارد از نوع تفکراتی مانند مارک وین، گله می‌کند و آن را چوبی لای چرخ گسترش و پیشرفت تکنولوژی می‌داند. او معتقد است این فناوری‌ها قبلاً در مسابقات المپیک نیز در رشتههایی همچون قایقرانی و دوچرخه‌سواری استفاده‌شده است. در آنجا شاهد رابطه خوب مهندسان، محققین فناوری و مربیان باتجربه و درجه‌یک برای پیاده‌سازی طرح‌ها و نقشه‌هایی بودیم که مطلوب نظر مربیان و بازیکنان بود. البته در فوتبال شرایط متفاوت است و نیاز به وسعت دید مدیران و مربیان برای استفاده از این امکانات است. به قولی در میان فوتبالی‌ها هنگام معرفی فناوری‌های نوین تنها می‌توان گفت: این تکنولوژی هم هست؛ اگر می‌خواهید از آن استفاده کنید؟
بازیکنان نیز در این میان، نظراتی برای شنیدن دارند. جمیز اددز مدافع فوتبالیستی که در دوچرخه‌سواری، دومیدانی و قایقرانی هم سررشته دارد با تکنولوژی موافق است. او معتقد است که در دیگر ورزش‌ها برد با سریع‌ترین‌ها است. ورزشکاران باید توان لازم را برای طی مسافت در کمترین زمان داشته باشند و سریع‌ترین فرد برنده است. اینجاست که این رشته‌ها به‌سرعت خود را با کمک تکنولوژی از عوامل زائد و اضافی رها می‌کنند تا بهتر و بهترین باشند؛ اما یک تیم ورزشی شرایط پیچیده‌تری دارد. بین دو بازیکن می‌تواند تعاملات و اتفاقات زیادی پیش آید که پیش‌بینی و مدیریت آن‌ها سخت است. البته بازیکن باید کارها را نیز با مشارکت هم‌تیمی‌ها انجام دهد. مهم‌تر از آن، واکنش بازیکنان رقیب در زمین است که شرایط را درهم‌پیچیده می‌کند و کنترل وقایع را بسیار سخت‌تر می‌کند.
جمیز معتقد است تکنولوژی در فوتبال، ابزاری مفید برای مربیان است تا آن‌ها را بسنجند و حجم کار و سطح آمادگی جسمانی آن‌ها زیر نظر داشته باشند. آگاهی از این شرایط و رصد سلامت بازیکنان باعث می‌شود مربیان درباره بازیکنان بهتر تصمیم بگیرند. درعین‌حال، صدمات حین تمرینات و قبل بازی دیگر آن‌ها را، در دوران مسابقات غافلگیر نمی‌کند. صدماتی که باعث شدند بسیاری از ستاره‌ها فرصت درخشیدن در جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه را از دست بدهند و هم خود و هم تیم و هم هواداران را در نگرانی باقی بگذارند. الکساندر کوکورین روس و سرخیو رومرو گلر اصلی آرژانتین و حتی ولید آزارا مهاجم تیم ملی مراکش و ... کسانی هستند که اهمیت این موضوع را خوب درک می‌کنند. البته هنوز هم کسانی در لبه تیغ قرار دارند مانند دژاگه از ایران یا محمد صلاح مصری که به مدد اجرای فن واکی گاتامه (Ude hishigi waki gatame فنی است که جودو کاران نیز آن را بوسیده و کنار گذاشته اند تا مبادا به حریف خود صدمه بزنند) از جودو در فوتبال، باید چند روز آینده تا شروع جام جهانی ۲۰۱۸ را با اما و اگر بگذرانند. شاید اگر فناوری کمک‌داور ویدیویی زودتر در یوفا اجرا می‌شد محمد صلاح نیز امروز در این لیست نبود.
دانشگاه لوهوربورو که درزمینهٔ امکانات ورزشی و تحقیقات پزشکی ورزشی در رده بالایی قرار دارد نیز تجربیات خوبی در این زمینه دارد. اندی هارلند Andy Harland مدیر موسسه تکنولوژی ورزشی دانشگاه، معتقد است این تکنولوژی‌های در خدمت تیم می‌تواند از وقوع صدمات آتی هم جلوگیری کند. هر صدمه جزئی با سرعت به پزشکان اطلاع داده می‌شود و از آسیب بیشتر آن و سرایت به دیگر اعضا جلوگیری می‌شود. در هزینه‌های باشگاه و استمرار وضعیت آماده به فعالیت بازیکنان نیز بسیار مایه صرفه‌جویی و البته شادمانی است. حال باید دوباره پرسید فناوری در فوتبال هزینه است یا سرمایه‌گذاری؟
فوتبال و فناوری در زیرزمین
داستان آنجا جالب می‌شود که باشگاه‌های فوتبالی و تیم‌های بین‌المللی در مورد چگونگی استفاده از این فناوری‌های پزشکی راغب به اعتراف نیستند. شرکت‌های همچون Montcalm International که به فعالیت در ساخت تجهیزات مراقبتی و پزشکی با تأکید بر ایمنی و توان‌بخشی بیماران مشغول هستند، در موردقرارداد سال گذشته خود با یک باشگاه انگلیسی، مطالب جالبی را بیان می‌کنند. باشگاهی انگلیسی، یک دستگاه اتوماتیک، هیدرو ماساژ را از شرکت درخواست کرده است. این دستگاه با امکانات پیشرفته‌ای همچون چهار نازل و ماساژور پا می‌تواند ماساژ آبی را به‌صورت خشک نیز ارائه دهد. به نظر می‌رسد باشگاه در نظر داشته که دستگاه را برای بازیکنان، قبل و بعد از جلسات فیزیوتراپی استفاده کند؛ ولی شرکت مجاز به بردن نام آن باشگاه نیست. یا یک باشگاه از لیگ برتر جزیره دست به آزمایش یک دستگاه ارتعاش ایستاده به نام Hypervibe زده است. آیا هدف از این کار کمک به ریکاوری فوتبالیست‌ها بوده است؟
تکنولوژی پلت فرم ForceDecks که اخیراً در کمپ ورزشی پارک سنت جورج انگلستان نصب‌شده، نیز باعث شده که تمرینات سنتی و تکنیک‌های مرسوم بدن‌سازی به طرز جالب و مؤثری ارتقا کیفیت پیدا کنند. این فناوری نیز به سنجش وضعیت بازیکنان در حین تمرینات و حرکات می‌پردازد و نتایج تحلیل را روی نمایشگر، در اختیار مربیان قرار می‌دهد. البته این تکنولوژی جدید نیست ولی از آنجاکه تیم ملی انگلیسی در این کمپ خود را برای حضور در جام جهانی ۲۰۱۸ آماده می‌کند، می‌توان انتظار داشت که تیم ملی انگلیس از دیگر فناوری‌های مدرن نیز استفاده می‌کند. فدراسیون انگلیس عادت ندارد به این سادگی‌ها نم پس بدهد و از اسرار تجهیزات تکنولوژیکی و متدهای جدید خود برای تمرین ورزشکاران حرفی بزند.
همچنین شنیده‌ها حکایت از این دارد که ساوتگیت (Southgate) سرمربی سه شیرها (تیم ملی انگلستان) برای کنترل تناسب‌اندام بازیکنان از بعضی تکنولوژی‌ها جدید استفاده می‌کند. آنچه مشخص است، تمرینات مختلفی برای هر مهارت در نظر گرفته‌شده است. تمرینات ایزواینترشیال (Iso Inertial) که با حفظ یک مقاومت ثابت در برابر حرکات متناوب مختلف، باعث تقویت قدرت، کشش و کنترل عضلات می‌شوند. این حرکات برای تقویت عضلات مختلف به دی لاین D LINE و وی لاین V LINE مشهور هستند. برای تعادل و انعطاف‌پذیری و افزایش استقامت، از تکنیک‌های ورزش جدیدی که کمتر از سه دهه پیش از دل تمرینات ارتشی بیرون آمده است و تی آر ایکس (Total Resistance eXercise) نامیده می‌شود، کمک گرفته می‌شود. TRX یک سری تمرینات مقاومتی بر پایه تحمل وزن بدن است که در حال حاضر به علت راحتی و کم‌هزینه بودن بسیار محبوب است. برای تنظیم شتاب و افزایش چابکی و تنظیم سرعت‌ها نیز از تکنولوژی Swift Speedlight استفاده می‌شود. جلسات هیدروتراپی نیز در استخر HydroWorx 2000 انجام می‌شود که دارای یک طبقه متحرک، تردمیل زیرآب، سیستم‌های کامپیوتری و دوربین است.
فوتبال و فناوری باهم بهترند
البته در طول فصل سطح سلامت و آمادگی جسمانی ورزشکاران ارزیابی می‌شود، ولی نفوذ تکنولوژی در فوتبال بسیار بیشتر و بهتر از این مقدار می‌تواند باشد. پروفسور جمیز از دانشگاه شفیلد هالام Sheffield Hallam معتقد است حتی زمان خواب بازیکنان نیز این بررسی‌ها باید ادامه داشته باشد تا از کیفیت خواب خوب آن‌ها و میزان استرس آن‌ها باخبر باشیم. همچنین با ساخت مدل اسکلت دوبعدی از حرکات بازیکنان می‌توانیم در پیاده‌سازی تکنیک‌های بهتر و مؤثرتر به او کمک کنیم و با افزایش عملکرد بازیکن از صدمات او بکاهیم. تحلیل مرکز جِرم بازیکن و زوایای پای او مخصوصاً پای تکیه‌گاه او اطلاعات مفید به کارشناسان و مربیان می‌دهد.
با این شبیه‌سازی بازیکنان بیشتری می‌توانند با دقت بالا، به تقلید حرکات، استادان رشته خود دست بزنند. دیگر، کسب تکنیک دریبل‌های مسی یا حتی قیچی برگردان رونالدو برای بسیاری از بازیکنان، دور از دسترس نخواهد بود. مخصوصاً زمانی که تب این حرکات، هرازگاهی هم در بین فوتبالیست‌ها اوج می‌گیرد و آمار صدمات در بین آن‌ها بالا می‌رود.
همچنین باوجود گردش مالی بالا در دنیای فوتبال، برای فناوری هم خوب است که کمی بیشتر این دوروبرها مخصوصاً در جام جهانی ۲۰۱۸ بچرخد و خودی به فوتبال و فوتبال دوستان نشان دهد تا برای پیاده‌سازی ایده‌های جدید و مفید، کاسه چه کنم؟ دست نگیرد.
به نظر می‌رسد حضور تکنولوژی در فوتبال امری اجتناب‌ناپذیر است حضور پهپادها در زمین‌های ورزشی، ضبط و ثبت حرکات بازیکنان توسط دوربین‌های قدرتمند و مدرن، ساخت جداول آماری بر اساس الگوریتم‌های علمی، بررسی عملکردها توسط کارشناسان، بیولوژیست‌ها و همکاری با مربیان باعث می‌شود که زمینه کشف استعدادها و نوابغ بیشتری در رشته‌های ورزشی ایجاد شود. فرایندی که توجه به آن و پیاده‌سازی قواعد آن در تمرینات و آموزش‌ها نشان داده که می‌تواند باعث رشد بیش از ۳۰ درصدی، در طول یک‌فصل آموزش برای بازیکنان شود. افزایش بهره‌وری که قابل‌چشم‌پوشی نیست هرچند برای بعضی باورنکردنی باشد.
نظرات