دارپا الگوریتم هوش مصنوعی با توانایی شرح تصمیمات توسعه می‌دهد
آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته دفاعی آمریکا یا دارپا (DARPA) وارد موج سوم بررسی‌های پروژه‌های مبتنی بر هوش مصنوعی می‌شود. شرکت‌ها تمایل دارند استفاده‌ی خود از هوش مصنوعی را به‌طرز اغراق‌شده‌ای به نمایش بکشند؛ ولی باید در نظر گرفت که هوش مصنوعی هنوز به بلوغ کامل نرسیده است.
در حالی که استفاده از هوش مصنوعی در برخی حوزه‌ها بسیار مفید و کاربردی است، ولی گاهی نتایجی که براساس هوش مصنوعی گرفته می‌شود، اصلا قابل توضیح نیست و نمی‌توان علت تصمیم‌گیری مبتنی بر هوش مصنوعی را متوجه شد. دارپا در تلاش است تا این خلا را پر کند و اعتقاد دارد که می‌تواند هوش مصنوعی را به مرحله‌ی جدیدی وارد کند.
دارپا، «برنامه‌ی اکتشافی هوش مصنوعی» موسوم به «AIE» را معرفی کرد تا بتواند از زاویه‌ی جدیدی توانمندی‌ها و قابلیت‌های هوش‌مصنوعی را به نمایش بگذارد. این برنامه با تمرکز بر فناوری‌های موج سوم هوش مصنوعی (third wave Al) قصد دارد به‌سادگی علت تصمیمهای گرفته‌شده از سوی هوش مصنوعی را توضیح دهد. در این فرآیند، هوش مصنوعی علت تصمیمهای خود را با زبانی ساده توضیح می‌دهد تا درک آنها ملموس شود و برای توضیح دادن از متن یا توصیف استفاده می‌کند. مثلا اگر هوش مصنوعی توانست گربه‌ای را تشخیص دهد، گربه را به زبانی ساده توصیف می‌کند. درباره‌ی پشم گربه و پاها و اجزای بدن آن توضیح می‌دهد تا تصویر گربه ملموس‌تر شود.
امروزه، بیشترین کاربرد هوش مصنوعی مربوط به موج اول آن است. در موج اول، هوش مصنوعی با کمک قوانین روشن و منطقی، کارهایی را به انجام می‌رساند؛ مثلا شطرنج بازی می‌کند. در موج دوم، هوش مصنوعی می‌تواند برای رسیدن به نتیجه در فرآیند یادگیری قرار بگیرد؛ مثلا می‌تواند تصاویر را تشخیص دهد. اما در موج سوم نه تنها قدرت تشخیص و شناسایی دارد، بلکه می‌تواند علت تصمیماتی که می‌گیرد را نیز توضیح دهد. مثلا اگر تصویر سگ را تشخیص می‌دهد با توضیح یا توصیف سگ، دلیل تصمیم‌گیری خود را نیز توضیح می‌دهد. در موج سوم هوش مصنوعی، انتظار می‌رود که این فناوری دقیق‌تر عمل کند و نتایج بهتری را در اختیار قرار دهد. شاید بتوان به‌جرات گفت که هوش‌مصنوعی موج سوم، قدرت تفکر کردن دارد.
علاوه‌بر این، DARPA امیدوار است بتواند سرعت فرآیندهای مبتنی بر هوش مصنوعی را افزایش دهد. با ساده‌تر شدن فرآیندها، قطعا سرعت انجام آنها نیز بیشتر خواهد شد. دارپا برای محقق ساختن اهداف خود، فرصتی را در اختیار پژوهشگران قرار داده است تا بتوانند وارد برنامه‌ی AIE شوند. پژوهشگران حوزه‌ی هوش مصنوعی می‌توانند طرح‌ها و پیشنهادهای خود را برای دارپا ارسال کنند. دارپا، طرح‌های پژوهشی را بررسی می‌کند و به بهترین طرح‌ها جایزه‌ی یک میلیون دلاری پرداخت خواهد کرد. پژوهشگران بازه‌ی زمانی ۹۰ روزه‌ای از زمان انتشار آگهی مربوط به برنامه‌ی AIE در اختیار دارند تا طرح‌های خود را کامل کنند. طرح‌های ارسالی باید ظرف مدت ۱۸ ماه قابل اجرا باشد. در اصل، دارپا قراردادی ۱۸ ماهه با پژوهشگرانی منعقد می‌کند که بتوانند طرح‌ها و برنامه‌های درخور و قابل‌توجهی ارائه کنند. با توجه به زمان‌بندی مشخص‌شده از سوی دارپا، نیازی نیست چند سال صبر کنیم تا شاهد پیشرفت‌های جدیدی در حوزه‌ی هوش مصنوعی باشیم.
مطمئنا، حوزه‌ی صنعت به برنامه‌های مبتنی بر هوش‌مصنوعی دارپا وابسته نیست؛ ولی به‌طور کلی ممکن است فناوری‌های مبتنی بر موج سوم هوش مصنوعی به‌سرعت و تحت شرایطی خاص از سوی شرکت‌ها مورد استقبال قرار گیرند. حتی ممکن است چنین طرح‌ها و برنامه‌هایی به یک‌باره شرکت‌های مختلف را تحت‌الشعاع خود قرار دهند. ظاهرا پیشگامان عرصه‌ی هوش مصنوعی (AI) قصد دارند فراتر از فناوری‌های مربوط به یادگیری ماشین بروند و به توانمندی‌های واقعی هوش مصنوعی که می‌تواند به‌جای جمع‌آوری داده‌ها واقعا تفکر کند، نزدیک‌تر شوند.