همه‌چیز در مورد Stadia سرویس استریم بازی گوگل؛ تحول بزرگ جهان گیمینگ

جهانی را تصور کنید که در آن نیازی به خرید سخت‌افزارهای گران‌قیمت گیمینگ برای اجرای عناوین بزرگ بازی نباشد، جهانی که در آن برای اجرای بازی‌هایی با گرافیک حیرت‌آور تنها لازم است مرورگر کروم را باز کرده، یکی از عناوین بازی دلخواه خود را انتخاب کنید و در همان لحظه و بدون نیاز به دانلود کل محتوا یا دریافت وصله‌هایی با حجم‌های حیرت‌انگیز، بازی خود را با آخرین میزان جزئیات ممکن اجرا کنید.

این همان ایده‌ی گوگل برای برپایی سرویس گیمینگ ابری خود، استادیا (Stadia) بوده است؛ ایده‌ای که به‌سادگی می‌گوید مرورگر کروم را باز کرده و ظرف ۵ ثانیه بازی دلخواه خود را با خروجی ۶۰ فریم‌بر‌ثانیه و در رزولوشن 4K اجرا کنید، به راستی شگفت‌آور است. گوگل وعده داده است که قدرت پردازش ابری استادیا مساوی با کنسولی باشد که پردازنده‌ی گرافیکی آن توان پردازشی ۱۰.۷ ترافلاپس را ارائه می‌دهد؛ رقمی بالاتر از ترکیب قدرت پردازنده‌های گرافیکی هر دو کنسول PS4 Pro و Xbox One X در یک کنسول واحد. اگر گوگل بر عهد خود پایبند بماند، زمان تغییری بزرگ در دنیای گیمینگ فرا رسیده است.

شرکت محبوب گوگل است بر آن است که در زمان آغاز به کار سرویس استریم بازی خود، از انواع کامپیوترهای دسکتاپ، لپ‌تاپ، تبلت و گوشی‌های هوشمند پشتیبانی کند؛ بدین ترتیب بدون نیاز به خریداری یک باکس سخت‌افزاری، بازی‌های شما روی مرکز داده‌های شرکت گوگل به اجرا در آمده و استریم خواهد شد.

اولین معرفی این سرویس پردازش ابری به سال ۲۰۱۸ و رونمائی از نسخه‌‌ی اولیه‌ی (بتا) آن با نام Project Stream برمی‌گردد و اکنون در رویداد GDC 2019، استادیا به‌طور کامل رونمایی شده است.

البته هنوز چیزهای خیلی زیادی در مورد پروژه استادیا برای دانستن وجود دارد؛ اما براساس آنچه سال گذشته نشان داده شد، پروژه‌ی تغییرنام‌یافته‌ی Project Stream نمونه‌ای تحسین‌برانگیز از شکل و شمایل آینده‌ی گیمینگ ابری است.

پیش از هر چیز بهتر است به پاسخ سوالات احتمالی در مورد این پروژه‌ی عظیم بپردازیم:

روش کار استادیای گوگل به چه صورت است

پس از ورود به محیط استادیا، گوگل به شما پیشنهاد انجام یک تست اتصال برای بررسی پهنای باند اینترنت، محاسبه‌ی تأخیر در پاسخگویی میان کامپیوتر شما و سرورهای گوگل و محاسبه‌ی میزان اتلاف داده خواهد داد. استفاده از سرویس استریم بازی گوگل نیازمند یک سرعت استریم حداقل ۱۵Mbps، میزان تأخیر کمتر از ۴۰ میلی ثانیه و اتلاف داده‌ی کمتر از ۵ درصد است، اگر شبکه شما این الزامات را برآورده کند، برای فرورفتن در دریای بازی‌های استادیا آماده هستید.

در روند اجرای بازی، تمامی ورودی‌ها از سمت کامپیوتر شما به سرورهای گوگل ارسال شده، در محیط بازی پردازش شده و هر واکنش مطابق با آن ورودی به‌صورت محتوای استریم و در آن واحد به سمت خروجی نمایشگر شما باز می‌گردد. به همین دلیل میزان تأخیر در این فرایند اهمیت زیادی دارد؛ چرا که اگر میان دستور ورودی شما و مشاهده‌ی نتیجه‌ی آن روی نمایشگر حتی دو سه ثانیه تأخیر وجود داشته باشد، تجربه‌ی گیمینگ خوشایندی نخواهید داشت.

محدودیت‌های سرویس استادیا همچنان در حال تشریح و بررسی است؛ اما گوگل تصریح کرده که استادیا سرانجام قادر خواهد بود بازی‌ها را با اسکیل آپی تا 8K و خروجی فریمی تا بیش از ۱۲۰ فریم‌بر‌ثانیه اجرا کند و در شروع کار، اجرای  انواع بازی، بارزولوشن 4K و خروجی عالی ۶۰ فریم‌بر‌ثانیه یک روال عادی به شمار می‌رود.

بنابراین تا اینجای کار متوجه شدیم که در عمل، با باز کردن سربرگ جدیدی در مرورگر کروم و اجرای بازی تحت سرویس استادیا، تمام ورودی‌های برآمده از سیستم شما ازطریق راه‌های ارتباطی مخصوص در شبکه به کامپیوترهای بسیار قدرتمند گیمینگ گوگل ارسال می‌شود و از آنجا محتوای تصویری و صوتی متناسب با آن ورودی به خروجی نمایشگر شما فرستاده می‌شود. این سیستم به‌سادگی طراحی شده است؛ به شکلی که یک دسکتاپ مجازی در اختیار شما قرار گرفته، ازطریق آن نرم‌افزارهایی مانند Steam ،Origin و Battle.net یا دیگر نرم‌ا‌فزارهای میزبان گیم که اکانت بازی خود را از آن طریق خریداری کرده‌اید، از راه دور برای شما به اجرا درخواهد آمد. برای اجرای عنوان Assassin’s Creed Odyssey در محیط Project Stream، نیاز به ورود به حساب Ubisoft بازیکنان برای اجرای بازی بود، اما آزمایشگران نسخه‌ی بتای Project Steam نیازی به خریداری این عنوان نداشتند.

سرویس استادیا با کروم کست گوگل نیز یکپارچه کار می‌کند و بدین ترتیب کاربران قادر خواهند بود محتوای گیم خود را به‌طور مستقیم روی هر تلویزیونی که از دانگل استریم کننده‌ی گوگل استفاده می‌کند، به اجرا درآورند.

برای بازی در سرویس استادیا امکان استفاده از ماوس و کیبورد یا گیم‌پدهای رایج وجود داشته یا به‌جای آن می‌توان از گیم‌پد اختصاصی هوشمند با عنوان Google's Stadia که یک برند سخت‌افزاری جدید است، استفاده کرد. استفاده از این گیم پد اختصاصی مزایای قابل توجهی به همراه خواهد داشت. اولین مزیت این است که این گیم‌پد خود به‌طور مستقیم به سرویس ابری گوگل متصل شده و بدین ترتیب برخی از مراحل در زنجیره انتقال داده حذف خواهد شد؛ به عبارت دیگر با داشتن گیم‌پد اختصاصی گوگل، تأخیر میان ورودی‌های سیستم شما و ایجاد واکنشی مطابق آن در بازی کاهش خواهد یافت. این گیم‌پد به دکمه‌ی اختصاصی دستیار گوگل تجهیز شده و گوگل مدعی است این دستیار اطلاعات بازی در حال اجرا را بارگذاری کرده و در مواقع لزوم با ارائه‌ی راهنمایی‌هایی به کمک شما خواهد آمد یا حتی امکان دستیابی به ویژگی‌های مخصوص درون بازی که از سوی توسعه‌دهندگان پیش‌بینی شده است، فراهم خواهد شد.

به‌علاوه این سرویس استریم گیم، از امکان بازی چندنفره با پلتفرم‌های متفاوت پشتیبانی خواهد کرد؛ بنابراین امکان پیوستن بازیکنان دیگر به محیط بازی چندنفره ازطریق پلتفرم‌های متفاوت فراهم خواهد بود. در حال حاضر مشخص نیست که آیا خرید بازی و بهای استفاده از سرویس ابری گوگل دو هزینه‌ی مجزا از یکدیگر را پیش روی کاربران قرار خواهد داد یا با خرید عناوین بازی مختلف، بازیکنان در یک باندل امکان دسترسی به سرویس استادیا را دریافت خواهند کرد.

کدام عناوین بازی ازطریق سرویس استادیا در دسترس قرار خواهد گرفت

تنها بازی موجود در نسخه‌ی بتای Project Stream این سرویس، بازی Assassin’s Creed Odyssey بود. اگرچه به استناد این یک عنوان نمی‌توان در مورد عناوین بازی قابل ارائه در آینده روی استادیا نظر داد، اما می‌توان ایده‌های خوبی در مورد اینکه چه نوع بازی‌هایی روی این سرویس استریم ابری امکان ارائه و اجرا دارد، داشت.

برای اجرای بازی Assassin’s Creed Odyssey با تنظیمات گرافیکی High در رزولوشن 1080p و با خروجی ۳۰ فریم‌بر‌ثانیه، Ubisoft سیستم زیر را پیشنهاد می‌دهد:

(OS: Windows 7 SP1, Windows 8.1, Windows 10 (64-bit versions only

Processor: AMD FX-8350 @ 4.0 GHz, Ryzen 5 - 1400, Intel Core i7-3770 @ 3.5 GHz

Video: AMD Radeon R9 290 or NVIDIA GeForce GTX 970 (4GB VRAM or more with Shader Model 5.0) or better

Memory: 8GB RAM

Video Preset: High

Storage: 46GB available hard drive space

DirectX: DirectX June ۲۰۱۰ Redistributable

Sound: DirectX 9.0c compatible sound card with latest drivers

برای اجرای این بازی با همان سطح تنظیمات گرافیکی و خروجی فریم، این بار در رزولوشن 4K، مشخصات پیشنهادی شامل ۱۶ گیگابایت حافظه‌ی رم،  یک پردازنده‌ی قوی‌تر AMD Ryzen 1700X یا Core i7 7700 و بالاخره یک کارت گرافیک بهتر نظیر AMD Vega 64 یا Nvidia GeForce GTX 1080 است. حال با اتصال به سرویس استریم بازی استادیا، این محدودیت‌ها کنار زده می‌شود و این عنوان جهان‌باز AAA حتی روی لپ‌تاپ‌هایی با سخت‌افزار ابتدایی قابل بازی خواهد بود.

شرکت id Software نیز تصریح کرده است که عنوان Doom Eternal را به استادیا خواهد برد و انتقال این عنوان به سرورهای ابری گوگل تنها به چند هفته زمان نیاز خواهد داشت. مارتی استراتون یکی از اعضای تیم id Software خاطرنشان ساخته که اجرای این عنوان روی استادیا با رزولوشن 4K،  خروجی ۶۰ فریم‌بر‌ثانیه همراه‌با HDR امکان‌پذیر خواهد بود.

بازی‌هایی که عمده تمرکز آن‌ها بر بخش آنلاین است، چشم‌انداز غیرقابل پیش‌بینی‌تری برای اجرا در استادیا دارد. از آنجایی که بازی‌های آنلاین رقابتی، ضرب آهنگ سریعی داشته و نیازمند زمان‌های واکنش Split-Second هستند، افزایش تأخیر در این عناوین ناشی از استریم محتوا برای رقابت‌گران حرفه‌ای مسئله‌ساز خواهد شد. اما به نظر می‌رسد که استادیا جایگاه بهتری برای مقابله با این مسئله نسبت به دیگر سرویس‌های مشابه دارد، زیرساخت‌ کابل‌کشی فیبر نوری گوگل در میان تمامی شرکت‌ها منحصر‌به‌فرد بوده، از طرفی گیم‌پد وای‌فای اختصاصی این سرویس مستقیماً به ابر گوگل متصل می‌شود.

در به‌روزرسانی جدید کرومیوم پشتیبانی از کنترلرهای سوئیچ نینتندو به مرورگر گوگل افزوده شد، بنابراین می‌توان انتظار داشت که استریم بازی‌ها در این سرویس فقط محدود به نسخه‌های PC نباشد و به پلتفرم‌های دیگر نیز تسری یابد.

گوگل همچنین خبر از آغاز به کار بخش Stadia Games and Entertainment این شرکت داده است. این بخش به‌عنوان بازوی شرکت گوگل با یگانه هدف طراحی بازی‌هایی که در انحصار پلتفرم استادیای گوگل باشد، آغاز به کار کرده است. 

استادیای گوگل  به توسعه‌دهندگان اجازه خواهد داد ازطریق Stream Connect حالت Local Couch Co-Op (بازی‌هایی که در یک قاب تصویر یا در قاب‌های جداگانه با همراهی یا بر علیه دوستان آنلاین در یک شبکه قابل اجرا است) را با استریم محتوای مجزا پیاده‌سازی کنند. این حالت به بازیکنان امکان مشاهده و ایجاد تعامل با قلمروهایی که دوستان‌شان در آن مشغول بازی هستند، خواهد داد.

اما شاید بزرگ‌ترین نوع توسعه در این سرویس برای تولیدکنندگان محتوا و مخاطبان آن‌ها Crowd Play باشد؛ قابلیتی که به مخاطبان اجازه خواهد داد تنها با کلیک کردن روی یک دکمه، به اجرای بازی با سرویس‌های استریم مورد علاقه‌ی خود بپردازند.

عمده‌ی تمرکز در اینجا طراحی سیستمی است که بازی کردن در آن  و قدرت‌نمایی‌کردن در میانِ دوستان هر دو به‌سادگی امکان‌پذیر باشد. برای برآورده ساختن چنین هدفی، استادیا سیگنال‌های 4K را همزمان به کامپیوتر شما و شبکه ویدئویی یوتیوب ارسال می‌کند و امکان ضبط آنچه را در حال انجام آن هستید، فراهم می‌سازد.

آخرین ویژگی که گوگل در مورد سرویس استادیا تبیین کرده، قابلیتی به نام State Share است؛ بدین معنا که کاربران قادر هستند موقعیت خود را در بازی Adventure ازطریق Google link با دیگران به اشتراک بگذارند. با چنین قابلیتی کاربر می‌تواند برای مثال موقعیت خود را در یک باس فایت نفسگیر با دوستانش به اشتراک گذاشته، آن‌ها را به چالش مشابهی دعوت کند. اگر بازیکن یا دوستانش در جایی از بازی گیر افتادند، سیستم یکپارچه‌ی دستیار گوگل به این کاربران امکانِ دسترسی به راهنمایی‌ها و آموزش‌های قدم به قدم را در صورت تقاضا خواهد داد.

گوگل از چه سخت‌افزاری در سرورهای استریم گیم خود استفاده می‌کند

گوگل در مراسم GDC اعلام کرد که این شرکت قصد دارد در سرورهای قدرتمند استادیا از پردازنده‌های گرافیکی AMD مبتنی بر ریز معماری وگا استفاده کند. این خبری خوشایند برای ‏AMD و تیم قرمز بود، درحالی‌که لیزا سو مدیرعامل AMD نیز در آن مراسم حضور داشت.

در حال حاضر سرویس استریم بازی GeForce Now در سمت سرور از پردازنده‌های گرافیکی انویدیا استفاده می‌کند. پس استادیا برای اولین‌بار است که در سرورهای خود از پردازنده‌های گرافیکی AMD استفاده می‌کند.

AMD برخی اطلاعات پایه‌ای را در مورد معماری پردازنده‌های گرافیکی سفارشی این شرکت که در سرورهای ابری گوگل استادیا به کار رفته، به شرح زیر ارائه کرده است:

باتوجه‌به شواهدی مانند پشتیبانی این پردازنده‌های گرافیکی از حافظه HBM2 با کد اصلاح خطا (ECC)،  می‌توان گفت که این شتاب‌دهنده‌های گرافیکی از کلاس سرور است. به عبارت دیگر احتمالاً با نسخه‌ای از کارت‌های گرافیک سری Pro V  مانند V340 سر و کار داریم. لیزا سو مدیر‌عامل AMD در مراسم معرفی کارت گرافیک Radeon VII در اوائل سال جاری، توضیحاتی نیز در مورد کارت گرافیکی فوق ارائه کرد.

پشتیبانی از SR-IOV که امکان مجازی‌سازی منابع PCIe را فراهم می‌کند، نشانه‌ی واضحی است از اینکه این کارت‌های گرافیک برای استفاده در مراکز داده ساخته شده است. اگر گوگل  در پیاده‌سازی سرور خود از یک مدل آرایش فرامقیاسی استاندارد پیروی کند، تمامی این کارت‌ها همراه‌با یکدیگر در یک محیط مجازی‌سازی‌شده به‌کارگیری خواهد شد. بدین ترتیب هر بخش از این منابع پردازش و استریم گیم به پیروی از یک سازوکار «براساس نیاز» در اختیار کاربران قرار خواهد گرفت. گوگل همچنین فاش ساخته است که سیستم‌های آماده‌شده برای این سرویس از لینوکس و Vulkan همراه‌با موتورهای بازی Unreal، یونیتی و Havok پشتیبانی به عمل می‌آورد.

گوگل همچنین تصریح می‌کند که هر Instance سرویس ابری استادیا با ۱۶ گیگابایت حافظه ارائه می‌شود؛ هرچند مشخص نشده که این ۱۶ گیگابایت از نوع حافظه‌ی سیستم، حافظه‌ی گرافیکی یا ترکیبی از این دو نوع حافظه است؛ گرچه گزینه‌ی محتمل ترکیبی از این دو نوع حافظه است. کارت گرافیک Vega 56 تنها ۸ گیگابایت حافظه‌ی HBM2  دارد و گوگل می‌گوید پهنای باند حافظه در این سرویس حداکثر ۵۰۰ گیگابایت بر ثانیه است؛ بنابراین به کارگیری حافظه‌ی HBM2 در جایگاه حافظه‌ی سیستم نیز امری محتمل است؛ چرا که حافظه‌های DDR4 چنین سطح عملکردی را ارائه نمی‌کند.

گوگل همچنین فاش کرده است که در هر Instance استادیا از یک پردازنده‌ی سفارشی x86 استفاده می‌شود که با سرعت کلاک ۲.۷ گیگاهرتز کارکرده و با ۹.۵ مگابایت حافظه‌ی کش سطح ۲ و سطح ۳،  قابلیت هایپرتردینگ و پشتیبانی از اجرای دستورالعمل‌های AVX2 تقویت شده است. هرچند گوگل خود به صراحت نمی‌گوید که پردازنده‌های مورد استفاده در این Instance-ها ساخت شرکت اینتل است یا AMD، واژه‌ی هایپرتردینگ گویای آن است که این پردازنده‌ی سفارشی ساخت اینتل است؛ چرا که شرکت AMD از قابلیت جایگزین SMT یا مولتی‌تردینگ همزمان برای پیاده‌سازی تردینگ استفاده می‌کند. اما این احتمال را نباید از نظر دور داشت که ممکن است با یک پردازنده‌ی تقویت‌شده‌ی AMD نیز روبه‌رو باشیم.

ترکیب حافظه‌ی کش سطح ۲ و ۳ اگرچه ایجاب‌گر استفاده از پردازنده‌های اینتل در این Instanceها است، اما باید توجه داشت که اینتل در فهرست شرکای گوگل از قلم افتاده است. پردازنده‌های AMD دست‌کم در رده‌ی موردانتظار تجهیزات این نوع سرورها‌، با حافظه‌ی کش سطح ۳ بیشتری از ۹.۵ مگابایت ( و بیشتر از مدل‌های اینتل) ارائه می‌شود؛ با این اوصاف بعید نیست که پردازنده‌ی مورد استفاده در سیستم‌های سرور استادیا از ریزمعماری Zen 2 برخوردار باشد؛ یعنی معماری که پردازنده‌های رایزن سری ۳۰۰۰ از آن برخوردار است. از دیگر سو پردازنده‌ی گرافیکی شبیه به Vega 56 بایستی قادر به برآورده‌ ساختن وعده‌های گوگل برای اجرای بازی در رزولوشن 4K با نرخ فریم ۶۰ باشد؛ البته چنانچه کاربران با کاهش جزییات گرافیکی مشکلی نداشته باشند.

درهرصورت باید منتظر ارائه‌ی اطلاعات بیشتر از سوی شرکت گوگل در مورد جزییات سرویس استریم بازی‌های ویدیویی این شرکت با نام استادیا بمانیم؛ در صورت عملیاتی شدن ایده‌ی گوگل در پیاده‌سازی استادیا، چهره‌ی آینده‌ی دنیای گیمینگ عوض خواهد شد و بازی کردن عناوین گرافیکی حیرت‌انگیز با کامپیوترهای مختلف ممکن شده، دیگر در گرو خرید سخت‌افزارهای گران‌قیمت نخواهد بود.