آیا شبکه اینترنت پرسرعت 5G تاثیر منفی بر سلامتی دارد؟

در سال ۲۰۱۸، اخبار مختلفی در مورد توجه اپراتورهای مخابراتی به شبکه‌های پرسرعت اینترنت 5G و توسعه‌ی زیرساخت‌ برای پشتیبانی از این شبکه مطرح شد. درکنار اپراتورهای مخابراتی، شرکت‌های سازنده‌ی گوشی‌های هوشمند و سایر دستگا‌ه‌های الکترونیکی نیز درصدد عرضه‌ی محصولاتی با پشتیبانی از شبکه‌ی 5G برآمدند.

اما در میان موجی از اخبار هیجان‌انگیز در مورد شبکه‌ی اینترنت نسل جدید، اخبار نگران‌کننده‌ی دیگری در مورد خطرات 5G مطرح می‌شود. حتی برخی از این گزارش‌های نگران‌کننده در مورد شبکه‌ی 5G به تأیید محققان، دانشمندان و پزشکان نیز رسیده است و همین مسئله موضوع را بیش‌از‌پیش جدی می‌‌کند.

پیش از پاسخگویی به این سوالات ابتدا قصد داریم به موضوعات دیگری بپردازیم. ابتدا باید بدانیم شبکه‌ی 5G چیست و استانداردهای آن چه تفاوتی با شبکه‌های فعلی دارد. 

سرعت: بی‌شک وقتی کاربران با مروگر گوشی‌های هوشمند خود کار می‌کنند، سرعت نقش مهمی برای آن‌ها دارد. کاربران می‌توانند با شبکه‌ی 3G به‌راحتی ویدئوهایی با فرمت HD مشاهده کنند. این در حالی است که با شبکه‌ی اینترنت 4G می‌توان به‌راحتی ویدئوهای ۱۰۸۰ پیکسل را مشاهده کرد. از نظر تئوری، سرعت شبکه‌ی 5G درحدود ۱۰۰۰ برابر بیشتر از سرعت شبکه‌ی 4G است. کاربران در شبکه‌ی 5G می‌توانند ویدئوهای 4K‌ را به‌راحتی مشاهده کنند یا پهنای باند ۱۰۰ گیگابایت بر ثانیه دراختیار داشته باشند.

تداخل: شبکه‌ی 5G از فرکانس‌هایی استفاده می‌کند که با فرکانس‌های مورد استفاده‌ی در دستگاه‌های موجود دچار تداخل فرکانسی نمی‌شود. شبکه‌های اینترنت 4G و 3G چنین وضعیتی ندارند و به‌‌همین دلیل در این شبکه‌ها شاهد تداخل فرکانسی یا نویز هستیم. در شبکه‌ی 5G با استفاده از فرکانس متفاوتی که هنوز مورد استفاده قرار نگرفته است، از بروز تداخل و نویز جلوگیری می‌شود. همین مسئله منجر به دسترسی کاربران به سرعت بهتر، اعوجاج و نویز بسیار کمتر خواهد شد.

از سوی دیگر، برخلاف برج‌های مخابراتی شبکه‌ی 4G که امواج را به‌صورت ۳۶۰ درجه ساطع می‌کنند، آنتن‌های 5G دارای جهت هستند. مجددا همین موضوع باعث کاهش تداخل با سایر سیگنال‌های موجود در منطقه می‌شود.

تأخیر: به‌مدت زمانی‌که سیگنال فاصله‌ی بین منبع تا هدف را طی کند، زمان تأخیر گفته می‌شود. در شبکه‌ی 5G سیگنال با تأخیر زمانی پایین درحدود یک میلی‌ثانیه این مسیر را طی می‌کند، درحالی‌که در شبکه‌ی 4G زمان تأخیر درحدود ۵۰ میلی‌ثانیه محاسبه شده است. تأخیر پایین مزایای متعددی برای صنایع مختلفی همچون صنعت مراقبت‌های بهداشتی، حمل‌و‌نقل هوایی و صنایعی دارد که پاسخ سریع از اهمیت خاصی در آن‌ها برخوردار است. به‌نظر می‌رسد که شبکه‌ی 5G تأخیر پایین‌تری نسبت به شبکه‌ی 4G دارد. باوجوداین باید منتظر باشیم و ببینیم میزان تأخیر شبکه‌ی 5G در عمل به چه صورت خواهد بود.

پهنای باند: شبکه‌ی 5G پهنای باند بیشتری نسبت به شبکه‌ی 4G دارد. به‌همین دلیل، کاربران می‌توانند دستگاه‌های بیشتری را به پورت روتر اینترنت 5G متصل کنند و مشکل اضافه‌ بار ایجاد نخواهد شد.

پهنای باند بیشتر خصوصا برای خانه‌های هوشمند که دستگاه‌های متعددی به اینترنت متصل می‌شوند، می‌تواند بسیار مفید باشد.

شبکه‌ی 5G ویژگی‌های قابل‌توجهی درمقابل شبکه‌ی اینترنت 4G دارد. کاربران با بهره‌مندی از اینترنت با سرعت بالاتر می‌توانند کاربردهای متعددی از این سرعت بالاتر در اختیار داشته باشند. مثلا همان‌طور که گفته شد، در خانه‌های هوشمند امکان اتصال چندین دستگاه و لوازم خانگی هوشمند به‌صورت هم‌زمان به اینترنت با سرعت بالا وجود دارد که می‌تواند مزایای خاص خودش را داشته باشد.

بی‌شک، گوشی‌های هوشمند جزو اولین دستگاه‌هایی هستند که از مزایای شبکه‌ی اینترنت 5G بهره‌مند می‌شوند و کاربران می‌توانند از مزایای آن برخوردار شوند. اما گوشی‌های هوشمند 5G همانند گوشی‌های 4G هنوز به‌صورت گسترده در بازار عرضه نشده‌اند. به‌علاوه، در حال حاضر گوشی‌های هوشمند بالارده از شبکه‌ی 5G پشتیبانی می‌کنند. و درواقع قیمت گوشی‌هایی هوشمندی که به 5G متصل می‌شوند، به‌مراتب بالاتر از گوشی‌های هوشمند 4G است. ممکن است مدت زمانی طول بکشد تا گوشی‌های هوشمند میان‌رده و پایین‌رده‌ی بازار با قابلیت پشتیبانی از شبکه‌ی 5G به بازار عرضه شوند.

ضریب تداخل فرکانسی پایین شبکه‌ی 5G بدین معنی است که این شبکه‌ی اینترنت پرسرعت می‌تواند سرویس خوبی در اختیار کاربران قرار دهد. چنین ویژگی برای دستگا‌ه‌های متعددی که در شهرهای هوشمند مورد استفاده قرار می‌گیرند، بسیار حائز اهمیت خواهد بود. شبکه‌ی 5G می‌تواند بین دستگاه‌های مختلف ارتباط خوبی را با تأخیر پایین ایجاد کند.

بی‌شک با توسعه‌ی زیرساخت‌های شبکه‌ی 5G شاهد استفاده‌ی روزافزون از این شبکه‌ی پرسرعت در سراسر شهرهای هوشمند خواهیم بود. انتظار می‌رود 5G به‌عنوان پلتفرم ارتباطی برای انتقال سیگنال از یک شهر به شهری دیگری با سرعت بالا و تأخیر کم بتواند نیازهای شهرهای هوشمند را مرتفع سازد. ویژگی‌های شبکه‌ی 5G منجر به توسعه‌ی بخش ارتباطات، مدیریت ریسک بهتر و موثرتر و مدیریت بهتر منابع خواهد شد.

با آغاز به کار توسعه‌ی شبکه‌ی 5G، پذیرش عمومی نسبت به آن مثبت به‌نظر می‌رسید. اما در بین موجی از پذیرش شبکه‌ی نسل جدید، نگرانی‌هایی نیز در مورد آن مطرح شده بود. برخی از این نگرانی‌ها غیر قابل اغماض بودند. مثلا برخی اعلام کرده بودند که آزمایش‌های مربوط‌به شبکه‌ی 5G باعث مرگ صدها پرنده در هلند شده است. اما برخی دیگر چنین اخباری را دروغ می‌پندارند و چنین نگرانی‌هایی را رد می‌کنند.

آیا شبکه‌ی اینترنت 5G درکنار تمام مزایایی که به‌دنبال خواهد داشت، می‌تواند برای سلامت انسان و سایر موجودات زنده خطرآفرین باشد؟ برخی افرادی که در مورد 5G اظهار نگرانی می‌کنند، فرکانس بسیار بالای (موج میلی‌متری یا mmWave) آن را که بین ۳۰ گیگاهرتز تا ۳۰۰ گیگاهرتز است، علت اصلی نگرانی‌های خود مطرح می‌کنند.

به‌دلیل ویژگی‌های مربوط‌به فرکانس‌های بالا، امواج 5G نمی‌توانند مسافت زیادی را مانند امواج 4G طی کنند. به‌همین دلیل، آنتن‌های 5G باید با فاصله‌ی نزدیک‌تری نسبت به‌ یکدیگر قرار داده شوند. در شبکه‌ی 5G صحبت از اضافه شدن تنها چند آنتن بیشتر نیست، بلکه منظور تعداد آنتن‌های بسیار بیشتری است. البته باید درنظر داشته باشیم که آنتن‌های 5G فضای کمتری را نسبت به برج‌های مخابراتی برای شبکه‌های تلفن همراه اشغال خواهند کرد. اما مسئله‌ی اصلی، بحث فضا و ابعاد آنتن‌ها نیست. موضوع نگران‌کننده این است که آیا شبکه‌ی 5G برای سلامت شهروندان و محیط زیست خطرآفرین خواهد بود یا خیر؟

همچنین، این دانشمندان طی نامه‌ای به FCC، درخواست کرده‌اند که به موضوع خطرات ناشی از تشعشعات شبکه‌ی اینترنت پرسرعت برای شهروندان و سایر موجودات زنده و محیط زیست رسیدگی کند. مطالعات بسیاری در زمینه‌ی تاثیر امواج الکترومناطیسی 5G بر سلامت انسان و موجودات زنده توسط دانشمندان سراسر جهان در طی این مدت انجام شده و نتایج تحقیقات آن‌ها در مجلات بسیاری نیز منتشر شده است. تمامی این دستاوردها و تحقیقات بر اثرات نامطلوب بیولوژیکی و بهداشتی ناشی از امواج الکترومغناطیسی شبکه‌های پرسرعت اینترنت تأکید می‌کنند.

دکتر مارتین پال، استاد بیوشیمی دانشگاه ایالتی واشنگتن، در نامه‌ای دیگر به تأثیرات شدید بیولوژیکی و بهداشتی ناشی از تشعشعات شبکه‌ی 5G اشاره کرده‌ و ضمن ارسال آن به FCC، خواستار رسیدگی به این موضوع شده‌ است. دکتر پال معتقد است که تشعشعات 5G در دراز مدت می‌تواند مشکلاتی همچون نابینایی، کاهش شنوایی، سرطان پوست، ناباروری مردان و مشکلات تیروئید ایجاد کند.

اما باید گفت که به‌صورت شگفت‌انگیزی ،FCC دیدگاه متفاوتی نسبت به شبکه‌ی 5G دارد و معتقد است که این فناوری مراحل اولیه‌ی توسعه‌ی خود را طی می‌کند. FCC به‌جای تدوین دستورالعمل‌های مؤثر، در تلاش است تا از تصویب قوانین محدودکننده‌ برای شبکه‌ی 5G توسط دولت‌های محلی جلوگیری کند.

همان‌طور که گفته شد، تاکنون مطالعات تحقیقاتی مختلفی در مورد اثرات مخرب 5G بر انسان‌ها و حیوانات انجام شده است؛ که در ادامه به تعدادی از آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

در شبکه‌ی 5G برای سرعت بخشیدن به انتقال داده‌ها از طیف امواج میلی‌متری موسوم به mmWave استفاده می‌شود که یکی از بزرگ‌ترین پیشرفت‌های شبکه‌ی نسل پنجم نسبت به فناوری‌های مربوط‌به شبکه‌ی 4G LTE محسوب می‌شود. باتوجه به اینکه این طیف فرکانس بسیار بالایی دارد، نگرانی‌هایی در مورد تاثیر نامطلوب آن بر سلامتی انسان مطرح می‌شود.  

آیا چنین امواج رادیویی می‌توانند خطر ابتلا به تومورهای سرطانی را تشدید کنند؟ سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA)، یکی از سازمان دولتی آمریکایی است که مسئولیت حفاظت از سلامت عمومی را برعهده دارد و نه‌تنها مسئول کنترل و نظارت بر مواد غذایی و مواد مخدر است، بلکه انتشار تابش الکترومغناطیسی ازطریق دستگاه‌های مختلف را مورد توجه و بررسی قرار می‌دهد. انتظار می‌رود که سازمان FDA درکنار انجمن سرطان آمریکا و آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان، بتوانند پاسخگوی سوالات بسیاری در مورد تاثیر شبکه‌ی 5G بر سلامت انسان‌ها باشند.

تشعشات امواج رادیویی که با تشعشعات RF یا فرکانس رادیویی هم شناخته می‌شود، در سطح اولیه تشعشعاتی تهدیدآمیز نیستند. به هر نوع انتشار انرژی از منبع، تشعشع گفته می‌شود. حتی گرمای بدن انسان نیز نوعی تابش و تشعشع گرما محسوب می‌شود.

سازمان FDA معتقد است که تشعشعات فرکانس رادیویی یکی از شکل‌های انرژی الکترومغناطیسی است که شامل امواج انرژی الکتریکی و انرژی مغناطیسی می‌شود که ازطریق فضا عبور می‌کنند. 

تشعشعات ساطع‌شده از گوشی‌های هوشمند پایین‌ترین سطح انرژی را در طیف الکترومغناطیس به خود اختصاص می‌دهند. به‌همین نسبت، تشعشعات با سطح انرژی بالاتر همچون تشعشعات اشعه‌ی ایکس و اشعه‌ی گاما نیاز به توجه بیشتری دارند. تشعشعات اشعه‌ی گاما می‌تواند باعث یونیزه شدن یک اتم یا مولکول شوند و در نتیجه چنین تشعشعاتی به سلول‌ DNA آسیب می‌رسانند. اما تشعشعات امواج رادیویی بدین شکل نیستند و باعث نابود شدن سلول‌های DNA و درنهایت عاملی برای سرطان نخواهند بود. هما‌ن‌طور که گفته شد، تاکنون مطالعات بسیاری در زمینه‌ی تاثیرتشعشعات غیر یونیزه به‌انجام رسیده است. FDA در سال ۲۰۱۸ اعلام کرد:

در حال حاضر، محدوده‌ای که برای غیرمضر بودن امواج رادیویی گوشی‌های هوشمند تعیین شده است، محدوده‌ی پذیرفته‌شده و قابل‌قبولی برای حفاظت و سلامت عمومی کاربران دارد.

آژانس حفاظت محیط زیست ایالات متحده (EPA) و برنامه‌ی ملی سم‌شناسی ایالات متحده (NTP) نیز هنوز به‌صورت رسمی امواج رادیویی را به‌عنوان عوامل سرطان‌زا طبقه‌بندی نکرده‌اند. آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان در سازمان بهداشت جهانی (IARC)، باتوجه به ارتباط بین یکی از انواع تومورهای مغزی و استفاده از گوشی‌های هوشمند، تشعشعات امواج رادیویی را به‌عنوان یکی از عوامل احتمالی بروز سرطان در انسان‌ها طبقه‌بندی کرده است. با این وجود، IARC مدارک و شواهد محدودی در این زمینه در دست دارد. درنظرداشته باشید که IARC، قهوه و پودر تالک را نیز در دسته‌ی موادی که احتمالا سرطان‌زا هستند قرار داده است.

FDA فهرستی از تحقیقات انجام‌شده در موضوع امواج رادیویی را در وب‌سایت خود منتشر کرده است.

براساس بررسی‌های انجام‌شده از سوی مؤسسه‌های تخصصی و مطالعاتی، هنوز به‌صورت قطعی نمی‌توان گفت که امواج mmWave شبکه‌ی 5G تهدیدی خطرناک برای سلامتی محسوب می‌شوند. اما مسلم است که باید تحقیقات بیشتری در این زمینه صورت گیرد تا بتوان به‌صورت قطعی در مورد آن اظهارنظر کرد. در این حین، افرادی که محتاط‌تر هستند می‌توانند میزان امواج رادیویی اطراف خود را با روش‌های مختلفی کاهش دهند.

مثلا یکی از راهکارهای مؤثر آن است که حداقل شب‌ها، گوشی هوشمند خود را در حالت روشن کنار تخت‌خواب قرار ندهید. چنین رویکردهایی باعث می‌شود در آرامش ذهنی بیشتری استراحت کنید. اگر به فکر سلامت خودتان هستید، چنین راهکارهایی می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.

مطمئنا شبکه‌ی اینترنت 5G می‌تواند در آیند‌ه‌ی نزدیک به‌سرعت در صنعت گوشی‌های هوشمند توسعه یابد و انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۰ شاهد رشد و توسعه‌ی روزافزون شبکه‌ی 5G در صنعت گوشی‌های هوشمند باشیم که منجر به بهبود ارتباطات خواهد شد. اما آیا 5G می‌تواند در طولانی‌مدت مشکلاتی را برای سلامتی‌مان نیز ایجاد کند؟

فناوری پیشرفته اما کاملا تست‌نشده‌ی 5G به‌سرعت وارد زندگی ما خواهد شد. به‌نظر می‌رسد ممانعت از توسعه‌ی این فناوری کار ساده‌ای نباشد و 5G همین حالا هم مسیر توسعه‌ی خود را طی می‌کند. اما کاربران چه گزینه‌ای پیش رو دارند و چگونه باید از خود محافظت کنند؟ آیا انتخاب درست دستگاه‌هایی که با آن‌ها کار می‌کنیم، می‌توانند تاثیری بر وضعیت سلامتی ما داشته باشند؟

کاربران می‌توانند با محدودکردن استفاده از گوشی‌های هوشمند یا دستگاه‌هایی که از شبکه‌ی 5G پشتیبانی می‌کنند، میزان مواجهه‌ی خود را با امواج EMF به حداقل برسانند. اگر از گوشی‌های 5G و دستگاه‌هایی با قابلیت اتصال به این شبکه استفاده نکنید، کمتر در معرض چنین امواجی خواهید بود. البته آشکارسازهای مخصوص تشعشعات هم می‌‌توانند میزان امواج EMF را نشان بدهند. 

طومارهایی برای درخواست توقف توسعه‌ی شبکه‌ی بی‌سیم به امضا برخی کاربران رسیده است. درخواست اصلی امضاکنندگان طومار آن است که تا زمانی‌که چارچوب و دستورالعمل‌های مناسب برای توسعه‌ی 5G برمبنای توجه به خطرات بهداشتی و اثرات زیست محیطی مهیا نشده است، از توسعه‌ی آن ممانعت به عمل بیاید.

بی‌شک پیش از آنکه بخواهیم در خانه‌هایی هوشمند زندگی کنیم و کسب‌وکار خود را به روش‌های هوشمند مدیریت کنیم، باید از سلامتی برخوردار باشیم.