اختلاف هواوی با دولت آمریکا از کجا آغاز شد و به‌کجا خواهد انجامید

اگر پیگیر اخبار فناوری طی چند روز گذشته بوده‌اید، احتمالا در جریان خبر قرارگرفتن هواوی در فهرست تحریم‌های ایالات متحده و به‌تبع آن قطع همکاری شرکت‌های آمریکایی با شریک چینی‌شان قرار گرفته‌اید. سؤالی که اکنون برای بسیاری از علاقه‌مندان به دنیای فناوری مطرح است و ذهن بسیاری از دوست‌داران این شرکت را به‌خود مشغول کرده این است که اصلا نزاع آمریکا و هواوی ازکجا و برسر چه آغاز شد، چگونه به اینجا رسید و آینده‌ی غول فناوری-مخابراتی چین را چطور تحت تأثیر قرار خواهد داد؟ برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها با زومیت همراه باشید.

هواوی یک شرکت چندملیتی چینی است که در سال ۱۹۸۷ توسط رن ژنگفی، مهندس سابق ارتش آزادی‌بخش خلق چین راه‌اندازی شد. اگرچه تمرکز شرکت در ابتدای تأسیس بر تولید سویچ‌های تلفن بود، اما امروزه هواوی کسب‌و‌کار خود را به توسعه‌ی شبکه‌ها و تجهیزات ارتباطی، ساخت دستگاه‌های الکترونیکی مصرفی و ارائه‌ی خدمات عملیاتی و مشاوره‌ای به شرکت‌های چینی و خارجی گسترش داده است. هواوی با پیشی گرفتن از شرکت سونی اریکسون در سال ۲۰۱۲، عنوان بزرگ‌ترین ارائه‌دهنده‌ی سرویس‌های ارتباطی در جهان را به خود اختصاص داد. امروزه شرکت چینی هواوی با دراختیار داشتن سهم ۲۹ درصدی از بازار تجهیزات زیرساخت ارتباطی و سهم ۳۱ درصدی از تجهیزات 3G، 2G و 4G در سطح جهان یکه‌تازی می‌کند.

سهم شرکت‌های ارتباطی از بازار تجهیزات زیرساخت مخابراتی جهان 

سهم شرکت‌های ارتباطی از تجهیزات زیرساخت 3G، 2G و 4G جهان 

سابقه‌ی بدبینی دولت آمریکا به هواوی به بیش از یک دهه می‌رسد. در این مدت آمریکا همواره به همکاری این شرکت و دولت چین باهدف جاسوسی شک داشته و بارها این موضوع را علنا اعلام کرده است. اما تنش و نزاع بین آمریکا و هواوی به شکلی که امروزه شاهد آن هستیم سابقه‌ای کمتر از دو سال دارد.

اردیبهشت ماه سال گذشته وال استریت ژورنال در گزارشی خبر از تحقیقات گسترده‌ی وزارت دادگستری ایالات متحده‌ی آمریکا درباره‌ی نقش احتمالی هواوی در نقض تحریم‌های ایران داد. اگرچه چینی‌ها همان موقع نیز به‌واسطه‌ی تجربه‌ی تلخ شرکت زد‌تی‌ای با عواقب دورزدن تحریم‌های آمریکا، از جمله منع فروش محصولات آمریکایی و جریمه‌ی ۱/۴ میلیارد دلاری آشنا بودند؛ اما هواوی در آن زمان در واکنش به گزارش مذکور و اخبار مشابه مبنی بر احتمال تحریم شدن توسط آمریکا، اعلام کرد که نگران تحریم‌های آمریکا به‌دلیل همکاری با ایران نیست.

منگ مانژو، مدیر مالی و دختر بنیان‌گذار هواوی سال گذشته به درخواست آمریکا در کانادا بازداشت شد

فروردین ماه سال جاری در جریان جلسه‌ی استماع دادگاهی فدرال در بروکلین، اعلام شد که آمریکا با استفاده از فرایندهای نظارتی و جاسوسی مخفیانه به اسنادی در رابطه با دورزدن تحریم‌ها و فساد بانکی هواوی دست پیدا کرده و قرار است در دادگاه از آن‌ها استفاده کند. اندکی بعد، سازمان سیا هم با انتشار گزارشی از ارتباط هواوی با دولت چین پرده برداشت؛ اتهامی که تا پیش از آن هواوی همواره آن را قویا تکذیب می‌کرد. ظاهرا نگرانی سیاستمداران واشنگتن از به‌خطر افتادن امنیت زیرساخت شبکه و دسترسی حکومت چین به اطلاعات خصوصی کاربران به‌اندازه‌ای زیاد است که به‌گزارش بلومبرگ افرادی از وزارتخانه‌های آمریکا در جریان کنگره جهانی موبایل بارسلون ۲۰۱۹ (MWC 2019) در مورد استفاده از تجهیزات مخابراتی هواوی به شرکت‌ها اخطار داده بودند.

اتهام جاسوسی به هواوی تنها به دولت آمریکا محدود نمی‌شود؛ بلکه در چند سال گذشته منابع مستقل ثالث و شرکت‌های فناوری چندملیتی متعددی نیز اتهامات مشابهی را متوجه شرکت چینی کرده‌اند. هواوی در تمامی این موارد از زیر بار قبول مسئولیت شانه خالی کرده‌است و این اتهام‌ها را بخشی از جنگ تجاری بین آمریکا و چین می‌داند. به‌عنوان مثال بلومبرگ به‌تازگی گزارش داده‌است که شرکت اروپایی ودافون که بزرگ‌ترین اپراتور موبایل در اروپا و دومین اپراتور موبایل در جهان محسوب می‌شود، خبر از پیدا شدن درِ پشتی (Backdoor، نوعی آسیب‌پذیری که با فعالیت در پس‌زمینه، شرایطی مهیا می‌کند تا هکرها با دورزدن مکانیزم‌های امنیتی، در سطح بالایی به اطلاعات کاربر دسترسی پیدا کنند) در تجهیزات مخابراتی هواوی بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۱ داده‌ است. در این گزارش آمده است که هواوی با استفاده از این درِ پشتی به‌راحتی توانسته است به تلفن‌های ثابت ایتالیا دسترسی داشته باشد. اسنادی که به‌دست بلومبرگ رسیده است به این موضوع اشاره می‌کند که هواوی در خلال این سال‌ها حتی به روتر‌های خانگی هم دسترسی داشته است.

انتشار پی‌درپی گزارش‌ها و اسنادی از این دست به تنش بین غول تکنولوژی-مخابراتی چین و دولت آمریکا دامن زد و درنهایت به قرارگرفتن هواوی در فهرست سیاه تحریم‌های ایالات متحده‌ و قطع همکاری شرکت‌های بزرگ آمریکایی از جمله گوگل با این شرکت منجر شد.

پس از اینکه دونالد ترامپ فرمان ممنوعیت خرید تجهیزات شبکه از شرکت‌های تهدیدکننده‌ی آمریکا را امضا کرد، هواوی رسما در فهرست سیاه تحریم‌های ایالات متحده قرار گرفته است. تا این لحظه شرکت‌های گوگل، کوالکام، اینتل، وسترن دیجیتال، اینفینئون، مایکرون و برودکام به‌طور رسمی اعلام کرده‌اند با تبعیت از تحریم‌های آمریکا، به رابطه‌ی تجاری و شراکت خود با هواوی خاتمه خواهند داد. به احتمال زیاد این فهرست طی روزهای آینده بزرگ‌تر خواهد شد و دیگر شرکت‌های بزرگ آمریکایی نظیر مایکروسافت (که در ساخت لپ‌تاپ‌های ویندوزی با هواوی همکاری دارد) نیز به آن می‌پیوندند.

علاوه‌بر شرکت‌ها، به‌احتمال زیاد کشورهای متعددی از جمله متحدان آمریکا در روزهای آینده موضع مشابهی درقبال هواوی اتخاذ خواهند کرد؛ کما اینکه برخی متحدان آمریکا از مدت‌ها قبل به همکاری خود با هواوی خاتمه داده‌اند. به‌عنوان مثال استرالیا از سال گذشته باتوجه‌به نگرانی‌های امنیتی، به‌صورت موقت همکاری با هواوی و ZTE را متوقف کرده و نیوزیلند هم اعلام کرده‌ است فعلا از فعال‌سازی شبکه‌ی موبایل 5G با تجهیزات هواوی جلوگیری خواهد کرد. بزرگ‌ترین شرکت مخابراتی هلند چندی قبل اعلام کرد اجازه نخواهد داد هسته اصلی نسل پنجم شبکه‌های موبایل این کشور توسط هواوی اجرا شود، اما هواوی می‌تواند در تجهیزاتی که نگرانی امنیتی کمتری دارند، با این شرکت همکاری کنند. ژاپن نیز سال گذشته اعلام کرد به‌علت نگرانی‌های امنیتی استفاده از تجهیزات 5G هواوی را ممنوع کرده است؛ هرچند که هنوز بخشی از شبکه 4G در ژاپن از تجهیزات هواوی استفاده می‌کند.

اگرچه انگلیس هنوز موضعی رسمی در‌این‌باره اتخاذ نکرده است، اما چندی پیش روزنامه‌ی انگلیسی تلگراف در مطلبی نوشته بود که بریتانیا به شرکت هواوی اجازه‌ی راه‌اندازی شبکه‌ی 5G را خواهد داد. مدت زیادی از این خبر نمی‌گذشت که گاوین ویلیامسون، وزیر دفاع انگلیس، به‌دلیل درز اطلاعات محرمانه از سمت خود برکنار شد و وزیر امور خارجه‌ی انگلیس در جریان کنفرانس مطبوعاتی مشترک با همتای آمریکایی خود اعلام کرد که «ما نگرانی آمریکا را در این زمینه درک می‌کنیم و به همکاری امنیتی بین دو کشور ادامه خواهیم داد».

از قراردادهای تجاری هواوی با کشورها برای تأمین تجهیزات زیرساخت شبکه و مخابرات که بگذریم، به بخش درآمدزا و سود‌ده دیگری از شرکت، یعنی محصولات و دستگاه‌های مصرفی ازجمله تلفن‌های هوشمند، تبلت‌، لپ‌تاپ و... می‌رسیم.

با قطع همکاری گوگل، هواوی دیگر قادر به استفاده از خدمات و سرویس‌های گوگل در سیستم‌عامل اندروید نخواهد بود؛ اما همچنان می‌تواند از «پروژه‌ی اندروید متن باز» (AOSP) در تلفن‌های هوشمند ساخت خود استفاده کند. همچنین گوگل در توییتی اعلام کرده‌ است که دستگاه‌های فعلی هواوی مجهز به اندروید، تحت تأثیر قطع رابطه‌ی دو شرکت قرار نخواهند گرفت و پشتیبانی از آن‌ها همچنان ادامه پیدا خواهد کرد.

توییت گوگل در رابطه با ادامه‌ی پشتیبانی از گوشی‌های پیشین هواوی

اگرچه هواوی با استفاده از اندروید متن باز خواهد توانست به تولید گوشی‌های هوشمند اندرویدی خود ادامه بدهد؛ اما کاربران این تلفن‌ها دیگر نه‌تنها قادر به استفاده از خدماتی مانند فروشگاه اپلیکیشن گوگل، خدمات جیمیل، گوگل درایو، دستیار هوشمند صوتی گوگل و بسیاری دیگر از اپلیکیشن‌ها و سرویس‌های گوگل نخواهند بود، بلکه حتی دسترسی اپلیکیشن‌های ثالث به این خدمات نیز قطع خواهد شد. درواقع خدمات گوگل و اندروید به‌حدی در هم تنیده شده‌اند که تصور این سیستم‌عامل بدون گوگل برای بسیاری از کاربران مشکل خواهد بود.

نزدیک به دو ماه پیش وب‌سایت ورج گزارش داده بود که هواوی مدتی است سیستم‌عامل‌های جایگزین اختصاصی خودش را توسعه داده و آماده است تا درصورت قطع دسترسی به ویندوز و اندروید، از آن‌ها در محصولاتش استفاده کند؛ اما باتوجه به اینکه بیشتر ‌نظرسنجی‌ها و بررسی‌های اخیر از تلفن‌های هوشند جدید هواوی حکایت از آن دارند که یکی از بزرگ‌ترین نقاط ضعف دستگاه‌های این شرکت رابط کاربری EMUI آن است؛ بعید به‌نظر می‌رسد کاربران به سیستم عاملی که هواوی خود از صفر آن را طراحی کرده باشد، اقبال چندانی نشان بدهند.

کسب‌وکار کامپیوترهای شخصی هواوی هم بیش از اینکه به مایکروسافت وابسته باشد، به پردازنده‌های آمریکایی اینتل و کوالکام بستگی دارد که هر دوی این شرکت‌ها رابطه‌ی خود با هواوی را قطع کرده‌اند.

اگرچه در نگاه اول به موضوع تحریم ممکن است حادترین مشکل هواوی استفاده از سیستم‌عامل‌های آمریکایی ویندوز و اندروید به‌نظر برسد، اما اگر دقیق‌تر بنگریم، دردسرهای سخت‌افزاری هواوی هم دست کمی از مشکلات نرم‌افزاری آن نخواهند داشت.

این موضوع برای بسیاری از دیگر قطعات مورد استفاده در دستگاه‌های ساخت هواوی نیز صدق می‌کند. برای مثال، محافظ صفحه‌نمایش گوریلا گلس که هواوی از آن در تلفن‌های هوشمند و لپ‌تاپ‌های میت بوک خود استفاده می‌کند، ساخت شرکت آمریکایی کورنینگ است و وظیفه‌ی تولید حافظه‌ی ذخیره‌سازی استفاده‌شده در گوشی P30 Pro را شرکت آمریکایی مایکرون بر عهده دارد. ماژول‌های 3G و LTE پرچم‌دار جدید هواوی ساخت شرکت‌های آمریکایی اسکای‌ورکس و کوروو است و حافظه‌ی رم برخی از محصولات این شرکت را نیز مایکرون تولید می‌کند.

حتی اگر هواوی بتواند موفق به فروش محصولات اندرویدی خود در خاک چین شود، بازهم با این مشکل رو‌به‌رو خواهد بود که شرکت‌های رقیب مانند شیائومی، وان‌پلاس، اوپو و... به فروشگاه گوگل پلی دسترسی خواهند داشت و به‌روزرسانی‌های اندروید را بسیار سریع‌تر دریافت خواهند کرد؛ درحالی‌که هواوی باید از فروشگاهی غیررسمی استفاده کند و منتظر عرضه‌ی کدهای AOSP (اندروید متن باز) باشد. این دو موضوع قطعا از جذابیت گوشی‌های هواوی در مقایسه با تلفن‌های هوشمند سایر برندها خواهد کاست.

باید توجه داشت که وضع تحریم علیه هواوی شاید در کوتاه‌مدت اثر مخرب قابل‌توجهی بر کسب‌وکار این شرکت (مخصوصا در بازار چین که بزرگ‌ترین بازار تلفن همراه در جهان است) نداشته باشد؛ چرا که به گزارش بلومبرگ هواوی برای مقابله با تحریم‌های آمریکا چیپ های موردنیاز برای «حداقل ۳ ماه» را در چین انبار کرده است. از طرف دیگر ممکن است بسیاری از شرکت‌ها باوجود تحریم‌های آمریکا همچنان به همکاری خود با هواوی و خرید تجهیزات زیرساخت ارتباطی از این شرکت ادامه بدهند.

اما باتوجه به آنچه در این مقاله گفته شد، تحریم‌های آمریکا در درازمدت می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر درآمد شرکت و حضور و فعالیت آن در سطح جهان داشته باشد؛ یا در خوشبینانه‌ترین حالت ممکن، به‌قول مقام‌های هواوی «باعث کند شدن روند پیشرفت شرکت شود».

حتی اگر اتهامات آمریکا و شرکت‌های غربی مبنی بر همکاری هواوی با دولت چین صحت داشته باشد، اقدام هواوی در پیشنهاد امضای قرارداد عدم جاسوسی به شرکت‌ها و دولت‌هایی که نگرانی امنیتی دارند، نشان داده‌است که این شرکت به بقای کسب‌وکار بین‌المللی خود و حضور در بازارهای جهانی اهمیت زیادی می‌دهد و در همین راستا برای جلب اعتماد مشتریان خود از هیچ اقدامی از جمله تعهد عملی فروگذار نمی‌کند.

ازطرف دیگر اگر ادعای چینی‌ها مبنی بر اینکه تنها دلیل تحریم هواوی جنگ تجاری بین آمریکا و چین است، صحت داشته باشد، با پایان یافتن تنش بین دو کشور و رسیدن به توافقی تجاری، احتمالا شاهد کاهش فشارها روی هواوی خواهیم بود.

در قسمت بعدی این مقاله به بررسی راهکارهای در امان ماندن هواوی از تحریم‌های آمریکا پرداخته‌ایم.