فرناندو کورباتو، مبدع گذرواژه درگذشت

روز جمعه، دانشمند افسانه‌ای علوم‌ رایانه دانشگاه ام‌آی‌تی، فرناندو کورباتو ۹۳ ساله، معروف به «کوربی»، در خانه خود در نیوتون ماساچوست درگذشت.

این محقق که در اوکلند کالیفرنیا زاده شده بود، پیشرفت‌های مهمی را در زمینه علوم رایانه رقم زد که قابل‌توجه‌ترین آن‌ها پسورد یا گذرواژه بود که او در هنگام کار روی اشتراک زمانی رایانه‌ها اختراع کرد.

کورباتو رهبری توسعه سیستم‌ اشتراک زمانی رایانه‌ها را برعهده داشت (CTSS) که به‌عنوان یکی از نخستین سیستم‌های عامل دنیا شناخته می‌شود.

این سیستم استفاده هم‌زمان چندین نفر از یک رایانه را ممکن می‌ساخت و سرعت کار برنامه‌نویسان را بالا می‌برد. همچنین این سیستم اولین سیستم رایانه‌ای به‌شمار می‌رود که از پسورد استفاده کرده است.

پیشرفت مذکور، برای اولین‌بار به برنامه‌نویسان اجازه داد تا روی سیستم‌های رایانه‌ای اشتراکی کار کنند و حساب کاربری خصوصی خود را داشته باشند تا پروژه خود را ذخیره کرده و از آن محافظت کنند.

سیستم‌های اشتراک زمانی در ایجاد نسخه‌ای اولیه از ایمیل، پیام‌رسانی آنی و پردازش متن نیز پیش‌گام بودند. در این سیستم، برنامه‌نویسان می‌توانستند کد خود را در یک ویرایشگر متن به‌نام QED بنویسند. گفتنی است که QED پیش از ویرایشگرهای متنی همچون ed ،vi و vim وجود داشته است. کن تامسون که بعدها زبان برنامه‌نویسی Go گوگل را طراحی کرد، به توسعه QED نیز نسبت داده می‌شود؛ کسی که قابلیت انتخاب و ویرایش متن با عبارات باقاعده را فراهم کرد.

کورباتو در ادامه کار خود در زمینه سیستم‌ اشتراک زمانی رایانه‌ها، پروژه دیگری به نام مولتیکس (Multics) را آغاز کرد که تأثیر بسزایی بر رایانه‌های امروزی داشته است. مولتیکس نسبتا به یونیکس الهام بخشید و توسط دنیس ریچی، کسی که به‌همراه برایان کرنیگان زبان برنامه‌نویسی سی را توسعه داد، مورد استفاده قرار گرفت.

تلاش‌های کورباتو همچنین به راه‌اندازی پروژه MAC دانشگاه ام‌آی‌تی الهام بخشید. نام این پروژه بعدها به آزمایشگاه علوم رایانه تغییر یافت و سپس با آزمایش هوش مصنوعی ام‌آی‌تی ادغام شد و درنتیجه آن، آزمایشگاه علوم رایانه و هوش مصنوعی ام‌آی‌تی (CSAIL) شکل گرفت.

اکنون حدود ۶۰۰ محقق در CSAIL فعالیت دارند و مهم‌ترین پیشرفت‌های صورت‌گرفته در زمینه هوش مصنوعی در این مرکز روی داده است.

کورباتو سرباز سابق نیروی دریایی آمریکا و فارغ‌التحصیل مؤسسه فناوری کالیفرنیا و همچنین ام‌آی‌تی بود.

از بازماندگان فرناندو می‌توان به همسرش امیلی کورباتو، دو دختر به نام‌های کارولین و نانسی، دو پسر ناتنی به نام‌های دیوید و جیسون گیش، برادرش چارلز و پنج نوه‌اش اشاره کرد.