فیسبوک چه برنامه‌ای برای آینده‌ی پس از وب دارد؟
فیسبوک پنج سال پیش شرکت آکیولس، از پیش‌گامان صنعت واقعیت مجازی را با قیمت دومیلیارد دلار خرید. در هفته‌ی گذشته، این غول شبکه‌های اجتماعی با پرداخت ۵۰۰ میلیون دلار، CTRL-Labs، شرکت پیش‌گام در حوزه‌ی رابط کاربری عصبی را به زیرمجموعه‌ی خود اضافه کرد. آن‌ها در پی خرید جدید ادعا کردند محصول اختصاصی Horzion، جهان اشتراکی چندنفره‌ی مبتنی‌بر واقعیت مجازی را تا سال آینده‌ی میلادی ارائه خواهند کرد.
آکیولس پس از پیوستن به فیسبوک به Facebook Reality Labs تغییرنام داد که اکنون با مدیریت اندرو بازورث فعالیت می‌کند. او یکی از ۱۵ مهندس اولیه‌ی شرکت بود که تغییر مسیر فیسبوک از تبلیغات دسکتاپ به موبایل را هدایت کرد. وظیفه‌ی امروز بازورث بسیار مهم‌تر بهنظر می‌رسد؛ زیرا او باید فیسبوک را از تار جهان‌گستر وب به دنیایی ناشناخته هدایت کند. به‌هرحال، سرمایه‌گذاری چندین‌میلیارددلاری فیسبوک در حوزه‌ی جدید به‌نوعی خط‌مقدم کنونی دنیای فناوری محسوب می‌شود. ایده‌ها و برنامه‌ریزی‌های زاکربرگ هم در سال‌های اخیر روی همین موضوع متمرکز بوده است.
واقعیت مجازی امروز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین حوزه‌های فعالیت در دنیای فناوری شناخته می‌شود. با ترکیب واقعیت مجازی با واقعیت افزوده، به مفهوم کامل‌تری به‌نام «واقعیت ترکیبی» می‌رسیم که از نگاه بسیاری، رویکرد تعاملی آینده‌ی جهان خواهد بود. البته مفاهیم این نوع از واقعیت‌ها از دهه‌ها پیش ذهن کاربران و کارشناسان متعدد دنیای فناوری را به خود اختصاص داده‌اند. حدود ۳۰ سال پیش، اولین نمونه‌های هدست واقعیت مجازی به‌نام EyePhone و DataGlove معرفی شدند و هنوز این فناوری به بدنه‌ی جامعه نرسیده است. شاید به همین دلیل، بسیاری از افراد اهمیت زیادی برای آن قائل نیستند و آینده‌ی زیادی برایش متصور نشوند.
با وجود تمام شک‌و‌شبهه‌ها درباره‌ی فناوری‌های مرتبط با واقعیت مجازی، مسیر اجرایی‌کردن آن‌ها به‌لطف تلاش‌های زاکربرگ هموار و ممکن بهنظر می‌رسد. او بازی را به‌عنوان پلی برای ورود به دنیای جدید در نظر گرفت و اولین بازی بزرگ چندنفره‌ی مبتنی بر VR را به‌عنوان مأموریت مهم شرکتش ثبت کرد. آن‌ها قصد دارند بازی جدید را با قدرت و جزئیات فراوان و جذابیت‌هایی بسیار بیشتر از محصول مجیک‌لیپ بسازند. به‌هرحال با استفاده از قدرت و ثروت بی‌پایان فیسبوک، شاید بتوان میلیون‌ها گیمر را به دنیای جدید واقعیت مجازی جذب کرد که درادامه، به شهرت هرچه‌بیشتر فناوری ختم خواهد شد.
پس از جذب کاربران متعدد، شاید بتوان پیشرفت جهان کنونی به‌سمت جایگزینی کامل وب را پیش‌بینی کرد. در چنین آینده‌ای، لپ‌تاپ‌ها با هدست‌ها و گوشی‌های هوشمند با تصاویر موجود روی عینک‌های هوشمند و کیبورد با رابط کاربری عصبی جایگزین خواهند شد. شاید همه‌ی این اتفاق‌ها به‌یک‌باره رخ ندهد؛ اما می‌توان روندی تدریجی برای آن متصور شد. درواقع، جهان بازی Horizon شاید در آینده به‌عنوان پلتفرم اصلی روابط اجتماعی و پیام‌رسانی و کار هم استفاده شود؛ درنتیجه، ساکنان دنیای اینترنت فقط به مرور وب‌سایت فیسبوک یا بازکردن اپلیکیشن آن بسنده نمی‌کنند؛ بلکه آن‌ها در دنیایی زندگی خواهند کرد که فیسبوک ساخته است.
واقعیت ترکیبی، تنها یکی از برنامه‌های فیسبوک برای آینده‌ی دنیای فناوری است
شاید تصور بالا کمی عجیب و به دور از واقعیت بهنظر برسد یا شاید تصور فیسبوک به‌عنوان فرمانروای دنیای آینده‌ی مبتنی‌بر واقعیت مجازی چندان منطقی نباشد. با‌این‌حال، تلاش‌های میلیارددلاری غول شبکه‌های اجتماعی بالاخره نتایجی برای آن‌ها به‌همراه خواهد داشت و چه‌بسا به موفقیت‌های سودآور بسیار زیاد تبدیل شود؛ موفقیت‌هایی که هم ازلحاظ ثروت و هم ازلحاظ قدرت، برای زاکربرگ و شرکتش مهم خواهند بود.
البته سناریو دنیای مبتنی‌بر واقعیت مجازی، تنها برنامه‌ی فیسبوک برای آینده نیست و درواقع، این فناوری فقط یکی از مسیرهای آن برای شکل‌دهی آینده مسحوب می‌شود. برنامه‌ی دیگر فیسبوک در تغییر مسیر از تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی به‌سمت پیام‌رسانی و تراکنش‌های موجود در اپلیکیشن‌های پیام‌رسان ترسیم می‌شود. به‌هرحال، برنامه‌های کنونی فیسبوک و تلاش این غول شبکه‌های اجتماعی برای گذار از مدل‌های کنونی کسب‌وکار و آزمایش مسیرهای جدید ارزشمند خواهد بود.
درنهایت، برای نتیجه‌گیری درباره‌ی برنامه‌های فیسبوک همچون جهان تعاملی Horizon راهی به‌جز انتظار نداریم. شاید برنامه‌های زاکربرگ و تیمش به موفقیت‌های بیشتر ختم شود و روزی شاهد توهمی با حضور میلیاردها نفر کاربر باشیم. اگرچه هنوز هم دلایلی مبنی‌بر ناکامی آن‌ها وجود مطرح می‌شود، شاید بتوان بخت فراوانی به‌خاطر سرمایه‌های بی‌شمار شرکت به این پروژه داد.