مضرات Dark Mode ممکن است بیشتر از ویژگی‌های مثبت آن باشد
موضوع داغِ جدیدی که این روزها در حوزه‌ی نرم‌افزارهای رایانه‌ای و گوشی‌های هوشمند مطرح می‌شود حالت تاریک یا تم تیره است. ویژگی مذکور گزینه‌ی سیستمیِ اختیاری برای تغییر رنگ در برنامه‌ها و سیستم‌های عامل و تیره‌کردن آن‌ها است. برنامه‌هایی همچون اینستاگرام، واتساپ، کروم، جی‌میل و سیستم‌عامل iOS 13 در حال حاضر ویژگی تم تیره را دارا هستند و به‌نظر می‌رسد نرم‌افزارها و توسعه‌دهندگان عجله دارند تا هرچه زودتر تم تاریک را به برنامه‌هایشان اضافه کنند. اما در این بین مشکلی وجود دارد که به‌نظر می‌رسد هیچ‌کدام از شرکت‌های سختکوش یادشده فکرش را هم نمی‌کردند. مشکلی که سبب شد تا نتایج زحمات این شرکت‌ها از بین برود و توجهی که آن‌ها از پروژه‌های دیگرشان معطوف به ساخت تم تیره کردند بیهوده باشد. مشکل این است که تم تیره در کل افتضاحی بیش نیست.
اگر اندروید 10 در نظر گرفته نشود، بد بودن تم تیره مربوط به برنامه‌ی به خصوصی نیست و هیچ توسعه‌دهنده‌ای پیاده‌سازی ضعیفی روی ویژگی مذکور انجام نداده است. اما هنگامی که سیل عظیمی از توسعه‌دهندگان به‌صورت هجمه‌واری در تلاش برای پیاده‌سازی ویژگی تم تیره بودند، هیچ‌کس از خودش نپرسید که اگر ایجاد چنین ویژگی ضروری است، چرا به‌جای دنبال‌کردن روند جاری اصلاحات بهتری انجام ندهیم؟ فراتر از آن، دلایل موجهی وجود دارد که توسعه‌دهندگان نباید روی تم تیره تمرکز کنند. در ادامه متوجه خواهید شد که چرا شوق ایجاد و استفاده از تم تیره دیوانگی است.
تم تیره باعث تضعیف بینایی می‌شود
واقعیت این است که کاربران در مواجهه با وب‌سایت‌ها مخصوصا صفحات انجمن قدیمی که یادگاری از زمان طراحی افتضاح وب هستند، نوشته‌های سفید در پس‌زمینه‌ی تیره را به‌سختی می‌خوانند. خواندن فونت‌های سفید در پس‌زمینه‌های با رنگ تیره‌ی خالص نه‌تنها سخت است، بلکه برای بسیاری از کاربران باعث هاله‌وارشدن نوشته‌ها و تضعیف بینایی خواهد شد. چنین شرایطی در دوره‌های زمانی طولانی باعث ایجاد فشاری جدی در چشم‌ها خواهد شد. بنابراین تعجبی ندارد که جامعه‌ی مدرن در تمامی کاربری‌ها از پس‌زمینه‌ی سفید و فونت سیاه یا خاکستری استفاده می‌کند. استفاده از تم تیره در افرادی که مبتلا به آستیگماتیسم یا بی‌نظمی در جلیدیه‌ی چشم هستند، با ایجاد اندکی دشواری در خواندن نوشته‌ها، باعث فشار بر بینایی می‌شود.
تم تیره پس‌زمینه‌ای تاریک با نوشته‌هایی سفید دارد و می‌تواند مشکلاتی را که پیش‌تر اشاره شد، برای قدرت بینایی ایجاد کند. علاوه‌بر این تم تاریک زشت به‌نظر می‌رسد. درحالی‌که سازندگان گوشی‌های هوشمند به‌سختی تلاش می‌کنند تا از منظر طراحی محصولاتشان زیباتر به‌نظر برسند، ساخت تمی تیره که ظاهری وحشتناک دارد منطقی به‌نظر نمی‌رسد. البته زشتی صفتی نسبی بوده و هرکس سلیقه‌ای دارد، اما نظر نگارنده‌ی مطلب در این نوشته اعمال شده است.
تم تیره هنگام پایین‌بودن روشنایی دستگاه، ویژگی مناسبی نیست
یکی از بهانه‌های وجودی یا در صورت ارفاق، دلایل استفاده از تم تیره، مناسب‌بودن آن در سطح روشنایی پایین است. بنابراین کاربران بدون اینکه خود یا اطرافیانشان را کور کنند، با این ویژگی توانایی استفاده از گوشی هوشمند در رختخواب را خواهند داشت. استدلال دیگری که طرفداران تم تیره دارند براساس این واقعیت است که مغز انسان نور آبی منتشرشده از صفحات نمایشگر را به‌مثابه روشنایی روز تعبیر می‌کنند. درنتیجه کاربران هنگام استفاده از دستگاه‌های خود در حالت معمولی خوابشان نخواهد برد.
اینکه تم تیره توانایی کاهش نور آبی را دارد حقیقت است، اما تمامی واقعیت نیست. اگر توابعی که از قبل برای این منظور در دستگاه تعبیه شده وجود نداشت، تم تیره گزینه‌ای مناسب برای کاهش نور آبی بود؛ اما این‌گونه نیست. بسیاری از گوشی‌های هوشمند فیلترهایی را برای کاهش نور آبی تعبیه کرده‌اند که به کاربران این امکان را می‌دهد، بین ساعاتی خاص نور آبی نمایشگر خود را کاهش دهند. بدین معنی که نمایشگر گوشی هوشمند کاربران در صورت اعمال فیلتر یادشده، برای مثال بین ساعت ۱۰ شب و ۷ صبح، رنگی متمایل به قرمز خواهد داشت. برخی از تولیدکنندگان مانند سونی در محصولات خود، گزینه‌های پایدارتری را ارائه می‌دهند که به کاربران اجازه می‌دهد ترکیب RGB، یعنی تمامی رنگ‌ها را در صفحه‌ی نمایشگر خود، متناسب با دیدشان تنظیم کنند.
اینکه شخصی به‌صورت مداوم از تلفن همراه خود در رختخواب استفاده کند، مشکلی کاملا متفاوت است. اما مسئله‌ی روشنایی بیش از حدی که مانع از خوابیدن کاربر و اطرافیانش می‌شود نیز، راه‌حل دیگری دارد. سال‌های زیادی است که گوشی‌های هوشمند از قابلیتی با نام روشنایی تطبیقی برای تنظیم خودکار نور پس‌زمینه بهره می‌برند. حتی پیش از آن نیز کاربران می‌توانستند به‌صورت دستی روشنایی گوشی را تغییر دهند. خلاصه اینکه اگر میزان روشنایی تلفن همراه کاربر زیاد است، می‌تواند آن را پایین آورد. تم تیره راه‌حلی برای یک مسئله است که از قبل راه‌حل دارد و ویژگی مذکور تنها باعث اتلاف زمانی می‌شود که توسعه‌دهنگان می‌توانند صرف پروژه‌های دیگرشان کنند.
تم تیره ارزش فعال‌بودن را ندارد
نکات مثبتی نیز هنگام استفاده از تم تیره وجود دارد. ویژگی یادشده توانایی بالقوه‌ای در صرفه‌جویی در میزان مصرف باتری برای کاربران فراهم می‌کند. اما همان‌گونه که در مورد به‌خصوص مرورگر کروم در سیستم‌های عامل دسکتاپی مشاهده شد، توسعه‌ی تم تیره به‌صورت شگفت‌آوری دشوار است. گزینه‌ی مؤثرتر این است که توسعه‌دهندگان به‌جای تم تیره از ترفندهای دیگری برای بهینه‌کردن مصرف باتری استفاده کنند. البته تم تیره مزیت بسیار بزرگی برای آن دسته از افراد است که به نور حساسیت داشته یا در بینایی‌شان دچار اختلال هستند. برای بسیاری از افراد، این تجربه‌ی جدید کاربری تنها مربوط به گزینه‌ی accessibility بوده و کاربرد دیگری ندارد. گزینه‌ی accessibility به کاربران این امکان را می‌دهد که دستگاه خود را به‌واسطه‌ی تغییرات دلخواه در برنامه‌ها و تنظیمات، شخصی‌سازی کنند. گزینه‌ی مذکور به اشخاصی که دارای طیف وسیعی از ناتوانی‌ها در قوای بینایی، شنوایی و گفتاری هستند کمک می‌کند تا توانایی خود را در دسترسی و تعامل با صفحات وب و برنامه‌ها بالا ببرند. تم تیره جایگزین مناسبی برای گزینه‌ی برعکس‌کردن رنگ‌ها (invert colors یا Negative colors) در تنظیمات مربوط به صفحات نمایش برخی گوشی‌ها است.
با این حال توسعه‌دهندگان از مزیتی که تم تاریک در بهبود بینایی اشخاصی خاص دارد، به‌عنوان ویژگی اصلی برای بازاریابی محصولِ مذکور استفاده نکرده و تنها بحث زیبایی‌شناسی و بهبود بهره‌وری تم تاریک را برجسته می‌کنند. همان‌گونه که قرار است نگارنده‌ی مطلب ویژگی تم تاریک را در دستگاه خود خاموش کند، عکس‌العمل مناسبی که در رابطه با بد بودن تم تاریک می‌توان نشان داد، خاموش‌کردن ویژگی یادشده است. اما مسئله‌ای که در رابطه با تم تیره وجود دارد، بیش از آن چیزی است که با غیرفعال‌کردنش حل شود.
باتوجه به اینکه تمامی توسعه‌دهندگان برای اینکه از قافله عقب نمانند، وظیفه‌ی ایجاد تم تاریک را به‌صورت عجولانه‌ای در راس امور قرار داده‌اند، نیروی انسانی در حال روی‌گردانی از وظایف دیگری است که احتمالا برای پایداری سیستم‌های عامل و برنامه‌ها مهم‌تر هستند. توسعه‌دهندگان سیستم‌های عامل در حال حاضر در میانه‌ی نبردی با خودشان هستند؛ ضعف ساختار در نسخه‌ی Catalina از سیستم‌عامل MacOS اپل سبب بروز مشکلاتی برای سیستم‌هایی شده که نسخه‌ی مذکور روی آن‌ها نصب شده است و مشکلات موجود در سیستم‌عامل ویندوز ۱۰ تمامی ندارد. به همین ترتیب برنامه‌ها و پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی نیز مشکلاتی را از نظر قابلیت استفاده دارند که باید حل شود. یوتیوب باید الگوریتمی را که سبب ایجاد مشکلاتی برای تولیدکنندگان برتر محتوا در این شبکه شده، مرتب کند. نیاز است که توییتر روی قابلیت ویرایش در توییت‌ها کار کند. اینستاگرام باید الگوریتم auto-ban یا ممنوعیت خودکار را که بسیاری با عنوان زیاده‌روی از آن یاد می‌کنند، اصلاح کند.
به‌طور خلاصه تمامی توسعه‌دهندگان مشکلاتی دارند که نیاز به مواجهه و برطرف‌شدن دارند. اما اگر این افراد به‌جای حل مشکلاتشان، توجه خود را معطوف به ویژگی‌هایی همچون تم تیره کنند، به پلتفرم‌های خود اجازه داده‌اند تا در حفره‌ای که اینترنت در حال ایجاد آن است سقوط کنند.
نظرات