شهرهای هوشمند آینده؛ نگاهی به پنج طرح شهرسازی آینده‌نگرانه

ران هرون، معمار بریتانیایی، در سال ۱۹۶۴ مفهومی به‌نام «شهر متحرک (Walkin City)» مطرح کرد. او شهرهایی را تصور کرده بود که در پشت پلتفرم‌های عظیم و هوشمند متحرک سوار می‌شدند که ظاهری شبیه به آسمان‌خراش داشتند. ران در طرح خود می‌گفت که شهرهای متحرک، توانایی اتصال به شهرهای سنتی و المان‌های مرسوم را دارند. امروز می‌دانیم که طرح مفهومی ران آن‌چنان با استقبال روبه‌رو نشد و چنین شهرهایی درحال ساخت یا حتی طراحی نیستند. ازطرفی، طراحی شهرهای هوشمند با جدیدترین المان‌های فناوری جهان، با سرعت و شدت مناسبی پیگیری می‌شود.

Woven City ژاپن

خودروهای تویوتا تقریبا در تمامی نقاط جهان دیده می‌شوند، اما خودروسازی بزرگ ژاپنی هنوز شهر اختصاصی خود را ندارد. مدیران شرکت در CES 2020 پروژه‌ای را رونمایی کردند که احتمالا به ساخت و بهره‌برداری از اولین شهر اختصاصی تویوتا خواهد انجامید. شهری که در زادگاه تویوتا ساخته می‌شود و المان‌های هوشمندی را در حد کمال خواهد داشت. «شهر بافته‌شده (Woven City)» نام پروژه‌ی شهرسازی تویوتا است که فعلا سال ۲۰۲۱ برای رونمایی آن ذکر شد.

تویوتا برای ساخت شهر جدید خود از زمینی به‌مساحت حدودی ۷۰۸ هزار متر مربع در نزدیکی کوه فوجی استفاده می‌کند و برنامه‌ای موسوم به آزمایشگاه زنده برای آن دارد. آزمایشگاه مدنظر خودروساز ژاپنی نه‌تنها فناوری‌های مرتبط با خودروهای خودران را بررسی می‌کند، بلکه فناوری‌ حسگرهای هوشمند متصل به هم و انواع نوآوری‌های مرتبط با خانه‌های هوشمند و ربات‌ها و هوش مصنوعی هم جزو پروژه‌های اصلی آزمایشگاه مذکور هستند.

شهر بافته‌شده‌ی تویوتا ابتدا میزبان دو هزار شهروند خواهد بود؛ شهروندانی که انواع خدمات رباتیک هوشمند مانند کنترل سلامتی و وظایف روزمره‌ی زندگی را دریافت می‌کنند. بارک اینگلز، معمار دانمارکی، وظیفه‌ی طراحی شهر هوشمند تویوتا را برعهده دارد. اینگلز طراحی برج‌های جدید مرکز تجارت جهانی و Lego House دانمارک را در رزومه دارد.

Belmont آریزونا

هم‌بنیان‌گذار مایکروسافت، بیل گیتس، امروز با پروژه‌ها و برنامه‌های متعدد در مسیر حل مشکلات جهانی شهرت دارد. تصمیم او به ساخت یک شهر هوشمند با هدف برطرف کردن برخی از مشکلات جهانی، آن‌چنان عجیب به‌نظر نمی‌رسد. همین طرح موجب شکل‌گیری پروژه‌ای به‌نام بلمونت شد که به‌صورت یک شهر هوشمند در منطقه‌ی شهری فینیکس آریزونا ساخته خواهد شد.

بیل گیتس تنها سرمایه‌گذار پروژه‌ی بلمونت محسوب می‌شود که رقمی حدود ۸۰ میلیون دلار برای آن پرداخت خواهد کرد. شهر هوشمند بلمونت پس از ساخته شدن میزبان جمعیتی تقریبا برابر با سالت لیک یعنی ۱۹۳ هزار نفر می‌شود.

زمینی به مساحت ۱۰۱ کیلومتر مربع برای پروژه‌ی بلمونت در نظر گرفته شد که در بیابان عاری از سکنه در آریزونا قرار دارد. انواع کسب‌وکارها، مدارس و آموزشگاه‌ها و ۸۰ هزار منزل مسکونی در شهر هوشمند بلمونت ساخته خواهند شد. قطعا آخرین المان‌ها و دستاوردهای دنیای فناوری در شهر بلمونت استفاده می‌شوند و از همان زیرساخت، هوشمند بودن شهر در نظر گرفته خواهد شد. ازمیان فناوری‌های احتمالی می‌توان به خودروهای خودران، سرویس‌های تحویل خودکار، شغل‌هایی در حوزه‌ی تولید هوشمند و حرفه‌ای، اینترنت بسیار پرسرعت و کامپیوترهایی اشاره کرد که همه مجهز به ویندوز (!) باشند. درحال‌حاضر هیچ خبر و اطلاعی از شروع پروژه‌ی بلمونت در دست نیست.

Neom عربستان سعودی

شهر هوشمند نیوم با سرمایه‌گذاری ۵۰۰ میلیارد دلاری ولیعهد عربستان ساخته می‌شود. نیوم ترکیبی از فناوری‌های فوق‌پیشرفته و خدمات لوکس را به شهروندان خود ارائه می‌کند. وال‌استریت ژورنال، پروژ‌ی سعودی‌ها را فوق بلندپروازانه می‌داند که ترکیبی از سیلیکون‌ولی در فناوری و هالیوود در سرگرمی و ریویرا فرانسه در تفریح را ارائه خواهد کرد.

طرح ساخت شهر نیوم در عربستان سعودی شبیه به داستان‌های علمی‌تخیلی فیلم‌های هالیوودی به‌نظر می‌رسد. پروژه‌ی مذکور در زمینی به مساحت حدودی ۲۶ هزار کیلومتر مربع ساخته می‌شود که ۳۳ برابر زمین نیویورک سیتی است.

Forest City مالزی

شهر جنگلی مالزی، پروژه‌ای بلندپروازانه محسوب می‌شود که خود را مدل شهرهای آینده می‌نامد. همان‌طور که از نام پروژه‌ی مذکور برداشت می‌شود،‌ احتمالا شاهد شهری با المان‌های دوست‌دار محیط‌ زیست خواهیم بود که شامل ساختمان‌هایی با پوشش گیاهی و خیابان‌هایی عاری از خودروهای پارک‌شده است. شهر هوشمند جدید مالزی در چهار جزیره‌ی مصنوعی در تنگه‌ی جهور ساخته می‌شوند. تنگه‌ی جهور، آب‌راهی باریک است که بین مالزی و سنگاپور جریان دارد. مجموع زمین زیرساختی برای شهر جنگلی، ۱۴ کیلومتر مربع ادعا می‌شود.

برنامه‌های بازاریابی شهر آینده‌نگرانه‌ی جنگلی مالزی، به طبیعت و المان‌های سلامتی اشاره‌ی جدی می‌کند. البته دوست‌دار طبیعیت بودن در پروژه‌ی مذکور به‌معنای مخالفت با فناوری‌های جدید نیست. طراحان در پیشنهاد خود به باغ‌هایی با قابلیت آب‌یاری خودکار اشاره می‌کنند. در بخشی از طرح شهر جنگلی می‌خوانیم: «اگر پنجره‌های خانه در اتفاقی بر اثر بازی کودکان شکسته شوند، قبل از بازگشت شما به خانه، ترمیم خواهند شد».

برنامه‌ی کنونی طراحی و ساخت شهر جنگلی مالزی، اتمام پروژه را سال ۲۰۳۵ بیان می‌کند. درنهایت باید منتظر ساخت پروژه‌ی احتمالی باشیم که با ادعای حمایت از محیط زیست، المانی دست‌ساز بشر را روی جزیره‌های مصنوعی تولید می‌کند.

Sidewalk Labs تورنتو

شرکت سایدواک لبز، زیرمجموعه‌ی نوآوری شهری آلفابت، طرحی برای ساخت یک شهر هوشمند به مساحت ۴۸ هزار متر مربع در ساحل تورنتو دارد. از برنامه‌های سایدواک برای شهر هوشمند می‌توان به ساختمان‌های کاملا چوبی، پیاده‌روهای ماژولار با هدف مدیریت و جابه‌جایی آسان، تمرکز روی انرژی‌های تجدیدپذیر، وسایل حمل‌ونقل مدرن و در دست‌رس، پیاده‌روهایی مجهز به گرمایش، چراغ‌های هوشمند و موارد دیگر اشاره کرد. به‌هرحال نام گوگل هم در میان اجراکننده‌های شهر هوشمند سایدواک دیده می‌شود و شاید در نگاه اول،‌ همه نگران برنامه‌‌های ردگیری کاربر باشند، اما در طرح پیشنهادی ادعا می‌شود که اطلاعات زیادی از کاربران جمع‌آوری و فروخته نمی‌شود و تبلیغات شخصی‌سازی‌شده با کمترین رویکرد ردگیری منتشر می‌شوند.

مدیرعامل سایدواک لبز، دن داکتروف، درباره‌ی پروژه‌ی شهر هوشمند می‌گوید:

طرح پیشنهادی ما تلاش می‌کند تا دستاوردی خارق‌العاده در ساحل شرقی تورنتو داشته باشد: محله‌هایی با ظاهر و عملکرد صحیح آینده‌نگرانه که مردم را در نقطه‌ی تمرکز قرار می‌دهد و طراحی آینده‌نگرانه‌ی شهری با المان‌های فناورانه‌ی پیشرفته که همگی در مسیر بازطراحی محیط شهری با هدف بهبود روش زندگی انجام می‌شوند.

درنهایت اگر شهری با مدیریت و اجرای گوگل را در نظر بگیرید، قطعا نگرانی‌هایی از آینده و شیوه‌ی مدیریت آن نیز خواهید داشت.