خلاصه جلسه شب گذشته کنگره ایالات متحده با اپل، آمازون، گوگل و فیسبوک

کمیته‌ی قضایی مجلس نمایندگان ایالات متحده‌ی آمریکا از مدت‌ها پیش اعلام کرده بود که جلسه‌ای مهم با حضور مدیران عامل بزرگ‌ترین شرکت‌های فناوری تدارک دیده و قصد دارد آن را به‌صورت زنده پخش کند. گرچه شاهد تأخیر چند روزه‌ی جلسه بودیم، اما درنهایت شب گذشته مدیران عامل شرکت‌های اپل، آمازون، فیسبوک و گوگل در جلسه حضور پیدا کردند تا به سؤالات نمایندگان پاسخ دهند. طی ماه‌ها و سال‌های گذشته همواره انتقاداتی نسبت‌به شرکت‌های فناوری‌محور مطرح شده که همه‌ی آن‌ها یک محوریت دارند: نقض قوانین ضدانحصار (آنتی‌تراست). قوانین ایالات متحده به‌وضوح اعلام می‌کنند که شرکت‌ها حق ندارند رفتار ضدرقابتی از خود نشان دهند.

منتقدان می‌گویند اپل در قبال اپ استور سیاست‌هایی ضدرقابتی در پیش گرفته و می‌خواهد رقبا را حذف کند. بااین‌حال تیم کوک، مدیرعامل اپل، بارها این ادعاها را رد کرده و مجددا در بیانیه‌ی آغازین خود هم به این موضوع اشاره کرد. تیم کوک می‌گوید اپل رفتار ضدرقابتی ندارد و حقیقت این است که امروزه با رقابتی شدید در بازار دست‌و‌پنجه نرم می‌کند. 

سوندار پیچای، مدیرعامل گوگل، ادعاهای واردشده به رفتار انحصارگرایانه‌ی موتور جست‌و‌جوی این شرکت را رد می‌کند و می‌گوید تحقیقاتی که گوگل انجام می‌دهد درنهایت باعث می‌شود فناوری‌های آمریکایی بتوانند در میدان رقابت با فناوری‌های کشورهای دیگر باقی بمانند.

مارک زاکربرگ می‌گوید ادعاها درمورد رفتار ضدرقابتی فیسبوک برای تصاحب اینستاگرام و واتساپ صحت ندارد و اگر فیسبوک آن‌ها را تصاحب نمی‌کرد، امروزه بسیاری از قابلیت‌های سطح‌بالا را نداشتند.

مدیران عامل بزرگ‌ترین شرکت‌های حوزه‌ی فناوری شب گذشته (به‌وقت تهران) در جلسه‌ی مجلس نمایندگان شرکت کردند تا پاسخ‌گوی سؤالاتی بسیار سخت باشند. نمایندگان می‌گویند شواهدی در دست دارند که ادعاهایشان برای نقض قوانین ضدانحصار آمریکا توسط چهار شرکت بزرگ حوزه‌ی فناوری را تأیید می‌کند (در مراسم شب گذشته شاهد نمایش برخی از این اسناد بودیم). جلسه‌ی شب گذشته‌ی کنگره با مدیران عامل اپل، گوگل، فیسبوک و آمازون از اهمیت بسیار زیادی برخودار است و توجهات زیادی را طی ساعات گذشته به خود جلب کرده. در جلسه‌ی شب گذشته، برخی از مدیران توانستند بهتر از دیگران پاسخ‌گوی سؤالات باشند و تا حدی فشار را از روی خود و شرکت تحت مدیریت‌شان بردارند. 

جف بزوس که در اکثر لحظات جلسه‌ی دیشب لحنی جدی داشت گفت که تلاش می‌کند حرف‌هایش بیشترین شفافیت را داشته باشند. او صادقانه اعلام کرد که امکان دارد آمازون برخی قوانین را نقض کرده باشد. یکی از رسانه‌های معتبر آمریکایی چند ماه پیش گزارشی به نقل از منابع آگاه منتشر کرد و مدعی شد آمازون از داده‌های به‌دست‌آمده از فروشنده‌های متفرقه (ترد پارتی) برای تولید سرویس‌های جدید استفاده می‌کند، بدون اینکه به آن‌ها خبر دهد. جف بزوس گفت تضمین نمی‌دهد که آمازون از این داده‌ها برای پیاده‌سازی سرویس‌های جدید و گرفتن تصمیم، استفاده نکرده باشد. این موضوع، یکی از اصلی‌ترین انتقادات واردشده به آمازون است و حرف‌های دیشب بزوس نگرانی‌ها را بالاتر برده. 

تیم کوک که در مصاحبه‌های خود رفتار ضد رقابتی اپ استور را تکذیب می‌کند، در جلسه‌ی شب گذشته به‌خوبی به سؤالات پاسخ داد و متحمل فشار زیادی نشد. برخی گزارش‌ها می‌گویند رفتار اپل با برخی توسعه‌دهندگان فرق می‌کند. کوک می‌گوید خط مشی اپل برای یکایک توسعه‌دهندگان ثابت است و این شرکت هیچ تفاوتی برای هیچ توسعه‌دهنده‌ای قائل نمی‌شود. درحالی‌که انتظار داشتیم نمایندگان کنگره، تیم کوک را به‌خاطر سیاست‌های اپ استور به‌شدت زیر سؤال ببرند، اما سؤالات پرسیده‌شده در این زمینه نسبتا کم بودند. منتقدان اپل بیشتر از همه به همین موضوع اشاره می‌کنند و باید دید که در ادامه سیاست‌های شرکت دست‌خوش چه تغییراتی می‌شود. 

طی سال‌های گذشته شماری از شرکت‌های فناوری به دادگاه آمریکا رفته‌اند تا در برابر برخی رفتارهایشان پاسخ‌گو باشند. بااین‌حال ابعاد پرونده‌ی اپل، آمازون، گوگل و فیسبوک بسیار بزرگ است و از همین‌رو اهمیتی ویژه دارد. کنگره‌ی آمریکا بررسی‌هایی دقیق انجام داده تا بفهمد که آیا چهار شرکت یادشده از منابع و قدرت و تسلط خود بر بازار برای حذف رقیب و نقض قوانین استفاده می‌کنند یا خیر. جلسه‌ی شب گذشته بزرگ‌ترین جلسه‌ با محوریت نقض قوانین ضدانحصار از سال ۱۹۹۸ تاکنون است. در ۱۹۹۸ بیل گیتس، مدیرعامل وقت مایکروسافت، به واشینگتن سفر کرد تا پاسخ‌گوی سؤالات باشد.

جلسه‌ی شب گذشته چندین ساعت طول کشید و افراد شرکت‌کننده در آن به سؤال‌های مهمی پاسخ دادند. در ادامه سعی می‌کنیم مهم‌ترین نکات جلسه‌ را برشمریم تا بفهمیم که مدیران عامل شرکت‌های فناوری چگونه از شرکت تحت مدیریت خود دفاع کرده‌ و اتهامات را نادرست دانسته‌اند.

از بین چهار مدیرعاملی که در جلسه‌ی شب گذشته حضور پیدا کردند، حرف‌های بزوس از اهمیت زیادی برخوردار بود. درواقع بسیاری از کسانی که اخبار را پیگیری می‌کردند منتظر بودند ثروت‌مند‌ترین فرد دنیا به سؤالات سخت کنگره پاسخ دهد و در زمینه‌ی اتهاماتی که به شرکت بزرگ آمازون وارد شده شفاف‌سازی کند. جف بزوس مدت‌ها است که در رسانه‌ها حضور پیدا نمی‌کند و حضور او در جلسه‌ی کنگره اهمیت خاصی داشت. در دو ساعت نخست جلسه، جف بزوس چندان مورد بازجویی قرار نگرفت. بااین‌حال سؤالات مهم کم‌کم شروع شدند و مدیرعامل آمازون برخی سیاست‌های این شرکت را در زمینه‌ی قیمت‌گذاری، تصاحب شرکت‌های دیگر و نحوه‌ی استفاده از داده‌های فروشنده‌های متفرقه توضیح داد. 

بزوس در بین سخنان خود گفت آمازون سیاستی داخلی دارد که براساس آن نمی‌تواند از داده‌های فروشنده‌های متفرقه به‌منظور حمایت از کسب‌و‌کار خصوصی خود استفاده کند. بااین‌حال بزوس در بخشی از جلسه اعتراف کرد که ممکن است این قانون گاهی اوقات نقض شده باشد. مدیرعامل آمازون گفت: «نمی‌توانم به شما تضمین دهم که آن سیاست، هیچ‌گاه نقض نشده باشد». در جلسه‌ی دیشب بزوس به‌دفعات از پاسخ‌دادن به برخی سؤالات خودداری کرد و مستقیما می‌گفت نمی‌تواند آن سؤالِ به‌خصوص را پاسخ دهد. جف بزوس همچنین چند بار گفت جزئیات موضوعی را که کنگره از او سؤال می‌کند، به‌طور دقیق به‌خاطر ندارد. 

همان‌طور که در ابتدا هم اشاره کردیم، منتقدان آمازون به‌شکل واضح به رفتار این شرکت با کارگران اشاره می‌کنند. بزوس می‌گوید آمازون به‌خوبی به کارگرانش حقوق می‌دهد و در راستای تعلیم دادن آن‌ها به‌شکلی عظیم سرمایه‌گذاری می‌کند. مدیرعامل آمازون می‌گوید فعالیت‌های این شرکت باعث شده تقریبا ۷۰۰،۰۰۰ شغل غیرمستقیم در حوزه‌هایی نظیر ساخت‌و‌ساز ایجاد شود. 

مارک زاکربرگ پیش‌تر سابقه‌ی حضور در کنگره‌ی آمریکا را دارد و به‌خوبی با سؤالات سختی که نمایندگان می‌پرسند آشنا است. او شب گذشته تلاش کرد ضمن حفظ آرامش خود، به سؤالات نمایندگان که عموما در رابطه با تصاحب اینستاگرام بودند پاسخ دهد. طی چند وقت اخیر ایمیل‌هایی که زاکربرگ در سال ۲۰۱۲ برای برخی کارمندانش فرستاده بود سروصدای زیادی به‌پا کرده‌اند. ظاهرا کمیته‌ی قضایی مجلس نمایندگان ایالات متحده توانسته ازطریق منابعش به این ایمیل‌ها به‌عنوان بخشی از تحقیقات خود دست پیدا کند.

زاکربرگ در بیانیه‌ی آغازین خود که به‌صورت کامل روی وب‌سایت رسمی مجلس نمایندگان قرار گرفته می‌گوید فیسبوک به‌دنبال تصاحب رقبا نیست،‌ بلکه خودش آن‌ها را به رقیب تبدیل می‌کند. زاکربرگ مدعی است اگر فیسبوک شرکت‌های اینستاگرام و واتساپ را تصاحب نمی‌کرد بسیاری از قابلیت‌هایی که این اپلیکیشن‌ها امروزه ارائه می‌دهند وجود نداشتند. زاکربرگ به‌طور دقیق‌تر به رمزنگاری سرتاسری (End-to-End Encryption)، تماس صوتی و تماس ویدئویی واتساپ اشاره می‌کند و می‌گوید تمامی این قابلیت‌ها با اتکا بر فناوری‌ها و زیرساخت‌های فیسبوک توسعه داده شده‌اند. او ادعاهای مشابهی را نیز برای اینستاگرام مطرح کرده و مدعی شده این پلتفرم با دسترسی به تیم فروش و زیرساخت‌‌های غنی فیسبوک توانسته خود را بیش‌ازپیش به مردم بشناساند و درآمدش را بالا ببرد.

زاکربرگ در پاسخ به ادعای جری ندلر، دیدن اینستاگرام به‌عنوان «تهدید» برای فیسبوک را انکار نکرد. بااین‌حال در بخشی از سخنان خود گفت که قرارداد امضاشده بین فیسبوک و اینستاگرام در آن زمان به تأیید رسمی کمیسیون فدرال تجارت (FTC) رسیده و همین موضوع نشان می‌دهد که قانونی نقض نشده است.

در جلسه‌ی شب گذشته، کمترین سؤالات از تیم کوک پرسیده شد. یکی از مباحثی که همواره مطرح می‌شود، حذف ناگهانی اپلیکیشن‌ها از اپ استور است. بررسی‌ها نشان می‌دهد به‌دنبال آغازبه‌کار ابزار Screen Time در سیستم‌عامل iOS، اپل چند اپلیکیشن مشابه را که متعلق‌به رقبا بوده‌اند از اپ استور حذف کرده است. کوک می‌گوید حذف اپلیکیشن‌های یادشده به‌ نگرانی‌های حوزه‌ی «حریم خصوصی» ارتباط داشته و اپ استور همچنان فضای رقابتی سالمی برای ابزارهای این چنینی ارائه می‌دهد.

اپل امروزه ۳۰ درصد از درآمدی را که توسعه‌دهندگان ازطریق اپلیکیشن به‌دست می‌آورند برای خود برمی‌دارد و همین موضوع یکی دیگر از انتقاداتی است که به این شرکت وارد می‌شود. تیم کوک پاسخ واضح و رضایت‌بخشی به سؤالات مرتبط با این ماجرا نداد، اما در بیانیه‌ی آغازین خود گفته بود هزینه‌ای که اپل از مشتریان دریافت می‌کند کمتر از رقبا و سرویس‌هایی است که پیش از آغازبه‌کار اپ استور وجود داشته‌اند.

مدیران عامل شرکت‌های بزرگ فناوری مباحث مختلفی مطرح کردند، بااین‌حال در بین حرف‌هایی که زدند موارد مشابهی هم وجود داشت. تمامی آن‌ها در بخشی از مصاحبه‌ی خود به جایی رسیدند که گفتند کارهایی که شرکت تحت مدیریت‌شان انجام می‌دهد به‌نفع آمریکا است؛ آن هم در روزهایی که کشورهایی نظیر چین به‌شدت در حال پیشرفت هستند و در حوزه‌های مختلف سرمایه‌گذاری‌های عظیم انجام می‌دهند تا بر بازارهای بین‌المللی تسلط بیشتری پیدا کنند. جف بزوس حتی در بیانیه‌ی آغازین خود نیز به مبحث میهن‌پرستی اشاره کرد و گفت: «سایر دنیا دوست داشتند ذره‌ای از اکسیری [از میهن‌پرستی] را داشته باشند که ما اینجا در ایالات متحده داریم». 

تیم کوک در بخشی از سخنان خود در جلسه‌ی شب گذشته ضمن اشاره به نقش پررنگ اپل در ایجاد شغل برای آمریکایی‌ها، گفت: «اپل یک شرکت منحصربه‌فرد آمریکایی به‌حساب می‌آید و موفقیتی که به دست آورده تنها در این کشور امکان‌پذیر است». 

به‌علاوه در ادامه‌ی مراسم، رقابت شدید بین ایالات متحده و چین بر سر برتری در حوزه‌ی فناوری بخشی از سخنان مارک زاکربرگ را تشکیل داد؛ زاکربرگ در این رابطه گفت: «اگر نگاهی به بازار بیاندازید تا بفهمید که شرکت‌های برتر حوزه‌ی فناوری متعلق‌به کجا هستند متوجه می‌شوید که تا یک دهه پیش بخش اکثر آن‌ها آمریکایی بودند؛ اما امروزه تقریبا نیمی از آن‌ها چینی هستند».

اعضای حزب دموکرات ایالات متحده‌ی آمریکا در جلسه‌ی شب گذشته بیشتر تلاش کردند سؤالاتی در رابطه با استفاده‌ی شرکت‌های فناوری از داده‌های مردم و همچنین رفتار آن‌ها در قبال رقبا بپرسند. بااین‌حال جمهوری‌خواهان در جریان برگزاری جلسه‌ی دیشب به‌شکلی مداوم مدعی شدند شرکت‌های حوزه‌ی فناوری رفتار جانبدارانه بر ضد اعضای حزب محافظه‌کار از خود نشان می‌دهند. البته اعضای حزب جمهوری‌خواه مدارک زیادی در این رابطه در دست نداشتند. استراتژی قانون‌گذاران حزب جمهوری‌خواه واضح به‌نظر می‌رسید: تشویق رسانه‌ها برای پوشش دادن جزئیات سوگیری‌ ایدئولوژیک شرکت‌ها که از نظر جمهوری‌خواهان، اهمیتی بسیار ویژه در پرونده‌ی ضدانحصار دارد. تحقیقات زیادی در این زمینه انجام شده اما هنوز هم شواهد زیادی دردسترس قرار ندارند.

در بخشی از جلسه‌ی شب گذشته، گرگوری استیوب، نماینده‌ی فلوریدا و از اعضای حزب جمهوری‌خواه سؤالات مهمی از سوندار پیچای پرسید. او در جریان سخنان خود، آنچه را که در ظاهر یک مشکل فنی ساده به‌نظر می‌رسد به‌عنوان رفتاری جهت‌دار و مغرضانه جلوه داد. او در بین سخنان خود گفت ایمیل‌های ارسال‌شده برای حامیانش که شامل والدینش هم می‌شوند، در اغلب اوقات بلاک یا به پوشه‌ی اسپم جیمیل منتقل می‌شوند. پیچای در این زمینه گفت:‌ «در الگوریتم پیاده‌سازی‌شده توسط گوگل هیچ چیزی وجود ندارد که به ایدئولوژی سیاسی ارتباط داشته باشد. ما [همواره] از طرف جناح‌های مختلف سیاسی، شکایت‌هایی دریافت می‌کنیم».

بااین‌حال آنچه گفتیم لزوما بدین معنی نیست که جلسه‌ی شب گذشته‌ی کنگره با مدیران عامل شرکت‌های بزرگ حوزه‌ی فناوری به‌شکست منتهی شده. در نهایت خواهیم فهمید که این جلسه‌ی بسیار مهم، چه آثاری در پی خواهد داشت. آثاری که این جلسه به‌همراه می‌آورد بستگی به این دارد که کنگره بخواهد چه اقداماتی برای ازبین‌بردن نگرانی‌ها در رابطه با نقض قوانین ضدانحصار انجام دهد؛ همان نگرانی‌هایی که به‌عنوان دلیل اصلی برگزاری مراسم دیشب مطرح می‌شوند.